CÔNG TÁC BẢO VỆ VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG TRONG 20 NĂM THỰC HIỆN LUẬT DI SẢN VĂN HÓA
Luật Di sản văn hóa được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa X, kỳ họp thứ 9 trải qua ngày 29/6/2001 ( Luật số 28/2001 / QH10 ), với 74 điều, được chia làm 7 chương, có hiệu lực thực thi hiện hành thi hành kể từ ngày 01/01/2002. Đây là luật đạo lao lý hoạt động giải trí bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của tổ chức triển khai, cá thể so với di sản văn hóa ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Sự sinh ra của Luật Di sản văn hóa cùng với mạng lưới hệ thống văn bản dưới luật đã tạo hành lang pháp lý đồng nhất cho việc quản trị, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc bản địa, tác động ảnh hưởng tích cực đến đời sống xã hội khi đi vào đời sống .
Nhận thức được tầm quan trọng của Luật Di sản văn hóa so với đời sống xã hội, để bảo vệ thực thi đúng lao lý và tương thích với thực tiễn địa phương, trong 20 năm qua, thành phố TP. Đà Nẵng đã kiến thiết xây dựng mạng lưới hệ thống những văn bản hướng dẫn, kiểm soát và điều chỉnh hoạt động giải trí bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa phận như : Quyết định số 25/2007 / QĐ-UBND ngày 09/4/2007, Quyết định số 5009 / QĐ-UBND ngày 22/9/2020 về Quy chế phối hợp quản trị, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử lịch sử dân tộc – văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa phận thành phố TP. Đà Nẵng. Đồng thời, thành phố cũng đã có sự chăm sóc góp vốn đầu tư kinh phí đầu tư, cơ sở vật chất và tiến hành đồng nhất nhiều hoạt động giải trí nhằm mục đích bảo vệ triển khai tốt Luật Di sản văn hóa. Từ đó, công tác làm việc quản trị, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa phận thành phố trong những năm qua đã có nhiều khởi sắc, để lại dấu ấn đậm nét .
1. Hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể
– Bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích: Công tác bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích luôn được quan tâm chỉ đạo, bố trí kinh phí để thực hiện với quy mô ngày càng lớn. Trong 20 năm từ 2001 – 2021, thành phố đã có 62 di tích xếp hạng được bảo quản, tu bổ phục hồi với tổng kinh phí hơn 355 tỷ đồng từ nhiều nguồn vốn (Trung ương, ngân sách thành phố, ngân sách quận/huyện). Về cơ bản, các di tích xuống cấp đều được trùng tu, tôn tạo và công tác này đáp ứng được các yêu cầu về chất lượng công trình, tuân thủ các quan điểm, nguyên tắc về bảo tồn, không làm sai lệch, biến dạng đặc điểm vốn có và các yếu tố gốc cấu thành di tích. Trong quá trình triển khai, các dự án đều được nhân dân và chính quyền địa phương đồng tình ủng hộ, phối hợp giám sát, tạo điều kiện cho công tác giải tỏa đền bù để thực hiện dự án, tiêu biểu như Dự án Bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích Thành Điện Hải giai đoạn 1 có hơn 90 hộ dân đang sinh sống tại trung tâm thành phố đều đồng thuận chấp hành giải tỏa di dời nhanh để thực hiện dự án.
Hình 1: Thành Điện Hải sau khi hoàn thành phục hồi, tôn tạo giai đoạn 1 (Nguồn: Bảo tàng Đà Nẵng)
Việc bảo tồn, trùng tu, tôn tạo những di tích lịch sử đã góp thêm phần gìn giữ những giá trị di tích lịch sử, tạo điều kiện kèm theo phát huy những giá trị di sản văn hóa gắn với di tích lịch sử ; giáo dục cho thế hệ trẻ truyền thống cuội nguồn yêu nước, nhớ nguồn của dân tộc bản địa. Bên cạnh những thành quả đạt được thì công tác làm việc dữ gìn và bảo vệ, trùng tu, hồi sinh di tích lịch sử cũng gặp những khó khăn vất vả nhất định như : việc bảo tồn, trùng tu, hồi sinh di tích lịch sử không được đồng điệu, có khi còn xung đột với quy hoạch tăng trưởng của thành phố ; nhiều khu di tích lịch sử như K20, Mân Quang, Văn thánh Xuân Thiều, Miếu Hàm Trung, Miếu Trung Lập bị trũng thấp so với quy hoạch xung quanh, 1 số ít dự án Bất Động Sản của thành phố đã làm ảnh hưởng tác động đến hướng nhìn, kiến trúc, cảnh sắc xung quanh những khu di tích lịch sử ( như dự án Bất Động Sản kè sông Cổ Cò qua địa phận Đà Nẵng – đoạn qua Ngũ Hành Sơn tác động ảnh hưởng di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng Ngũ Hành Sơn ; một số ít di tích lịch sử trong TT thành phố bị tác động ảnh hưởng của những khu công trình kiến thiết xây dựng xung quanh ). Bên cạnh đó, một số ít dự án Bất Động Sản còn gặp khó khăn vất vả như sắp xếp vốn giàn trải, chậm giải phóng mặt phẳng làm lê dài thời hạn triển khai dự án Bất Động Sản ( ví dụ : Khu di tích lịch sử K20, Khu di tích lịch sử Chăm Phong Lệ ) .
Hình 2: Mộ thống chế Lê Văn Hoan sau khi được tùng tu (Nguồn: Bảo tàng Đà Nẵng)
Hiện nay, thành phố đang tiến hành một số ít dự án Bất Động Sản quan trọng trong hạng mục khu công trình động lực trọng điểm để góp vốn đầu tư và tạo điểm nhấn tăng trưởng thành phố như : dự án Bất Động Sản Tu bổ, hồi sinh và tôn tạo di tích lịch sử Thành Điện Hải tiến trình 2 ; Quy hoạch dữ gìn và bảo vệ, trùng tu, hồi sinh Danh lam thắng cảnh vương quốc đặc biệt quan trọng Ngũ Hành Sơn ; dự án Bất Động Sản Bảo tồn và phát huy giá trị khảo cổ học Chăm Phong Lệ ; phối hợp với tỉnh Thừa Thiên Huế tiến hành dự án Bất Động Sản Bảo tồn, trùng tu, hồi sinh và phát huy giá trị di tích lịch sử Hải Vân Quan. Bên cạnh đó, những di tích lịch sử được xếp hạng khác cũng đang được góp vốn đầu tư, tôn tạo [ 1 ] .
Ngoài ra, ngành Văn hóa và Thể thao đã thực thi khảo sát thực địa, nhìn nhận thực trạng, đo vẽ kỹ thuật mạng lưới hệ thống nhà cổ trên địa phận thành phố ; thống kê, sao chụp và số hóa hàng loạt những bản sắc phong tại TP. Đà Nẵng ; thực thi tìm hiểu, nghiên cứu và điều tra khảo cổ học tại di chỉ khảo cổ ; tiến hành những giải pháp phòng chống mối mọt, phong hóa, cháy nổ, trộm cắp tại những di tích lịch sử ; làm những bảng thông tin trình làng lịch sử vẻ vang, văn hóa cho một số ít di tích lịch sử trên địa phận ; phát hành Quy chế phối hợp Quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử lịch sử vẻ vang – văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa phận thành phố TP. Đà Nẵng để phân công nghĩa vụ và trách nhiệm cho những ngành trong công tác làm việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử … Đặc biệt, thành phố đang triển khai hồ sơ khoa học Văn khắc Hán Nôm tại Danh thắng Ngũ Hành Sơn để trình UNESCO công nhận Di sản tư liệu thuộc Chương trình ký ức Thế giới Châu Á Thái Bình Dương – Thái Bình Dương và hoàn thành xong phát hành Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa phận thành phố quá trình 2021 – 2025 .
Hình 3: Danh thắng Ngũ Hành Sơn (Nguồn: Ban Quản lý Danh thắng Ngũ Hành Sơn)
– Xếp hạng di tích: Tại Đà Nẵng, đơn vị trực tiếp tiến hành kiểm kê và xây dựng hồ sơ khoa học di tích là Bảo tàng Đà Nẵng (trước đây là Trung tâm Quản lý di sản văn hóa thành phố), định kỳ 03 – 05 năm/lần phối hợp với các Ban quản lý/Tổ bảo vệ di tích, Phòng Văn hóa – Thông tin quận, huyện để tiến hành tổng kiểm kê các di tích trên địa bàn các quận, huyện, phường, xã. Theo kết quả kiểm kê, tính đến thời điểm hiện tại (01/2022), thành phố có 02 di tích quốc gia đặc biệt, 17 di tích cấp quốc gia, 65 di tích cấp thành phố, 39 di tích nằm trong Danh mục kiểm kê và gần 100 công trình văn hóa có giá trị lịch sử, thẩm mỹ, khoa học.
Xếp hạng di tích lịch sử là hoạt động giải trí quan trọng giúp cho cơ quan quản trị cũng như hội đồng biết được giá trị của di tích lịch sử ; riêng hồ sơ khoa học của di tích lịch sử sẽ là cơ sở khoa học để triển khai trùng tu, hạn chế tối đa việc xâm hại di tích lịch sử. Nhận thức được điều này, trong thời hạn qua, thành phố đã thực thi quá trình xếp hạng theo đúng lao lý, hồ sơ xếp hạng di tích lịch sử trong bước đầu bảo vệ tính pháp lý, khoa học và những di tích lịch sử được xếp hạng đúng với giá trị hiện còn lưu giữ .
– Ngăn chặn vi phạm di tích: Hàng năm, ngành Văn hóa đã chủ động phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành, UBND quận, huyện, phường, xã tăng cường công tác quản lý nhà nước về di tích nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm hại làm ảnh hưởng đến cảnh quan môi trường trong di tích, ngăn chặn và khắc phục tình trạng lợi dụng nơi thờ tự, lễ hội nhằm trục lợi, tuyên truyền mê tín, dị đoan và tổ chức các hoạt động trái pháp luật, kịp thời đề xuất cấp thẩm quyền xử lý triệt để các trường hợp vi phạm theo đúng quy định pháp luật, hạn chế tình trạng xâm hại di tích, góp phần gìn giữ các di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh.
Mặt khác, thành phố luôn phát huy vai trò giám sát của hội đồng trong công tác làm việc quản trị di tích lịch sử, đặc biệt quan trọng là quy trình tiến hành những dự án Bất Động Sản trùng tu di tích lịch sử để hạn chế tối đa sai phạm trong hoạt động giải trí này. Có thể nói, công tác làm việc quản trị di tích lịch sử trên địa phận thành phố những năm qua không để xảy ra yếu tố nổi cộm về xâm hại di tích lịch sử .
– Các di vật, cổ vật tại các di tích bước đầu đã được ngành Văn hóa kiểm kê, bảo quản. Trong cuộc tổng khảo sát năm 2016, đã thống kê có 263 sắc phong đang lưu giữ trong 22 đình làng và nhà thờ tộc. Kết quả các đợt kiểm kê là cơ sở để lập hồ sơ khoa học trình Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia. Qua 04 đợt công nhận, cho đến nay thành phố Đà Nẵng có 06 bảo vật được công nhận là bảo vật quốc gia đang được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm[2]. Cũng qua các đợt khảo sát này, thành phố Đà Nẵng chưa ghi nhận trường hợp mất cắp, trao đổi hay đưa di vật, linh vật lạ trái với truyền thống văn hóa và thuần phong mỹ tục Việt Nam vào di tích.
– Việc phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể được quan tâm triển khai dưới nhiều hình thức khác nhau nhằm giới thiệu rộng khắp giá trị di sản đến với đông đảo người dân địa phương, du khách. Ngành Văn hóa và Thể thao đã chủ động khai thác giá trị các di sản phục vụ du lịch. Đối với định hướng phát triển kinh tế du lịch trên cơ sở phát huy các giá trị văn hóa, đặc biệt là các di tích lịch sử, những năm qua, thành phố Đà Nẵng đã rất quan tâm thông qua việc đầu tư tổ chức nhiều hoạt động giữ gìn, phát huy nét văn hóa đặc trưng, truyền thống địa phương, đồng thời khai thác tốt các giá trị văn hóa để phục vụ du lịch. Một số di tích đã trở thành điểm đến thu hút đông đảo du khách, là động lực phát triển kinh tế – xã hội cho địa phương. Tiêu biểu, năm 2019, danh thắng Ngũ Hành Sơn đã đón được hơn 2 triệu lượt khách tham quan, doanh thu hơn 83 tỷ đồng. Cùng với Ngũ Hành Sơn, di tích Thành Điện Hải – Bảo tàng Đà Nẵng đạt hơn 330.000 lượt khách tham quan. Bên cạnh đó, các địa phương cũng đã chủ động triển khai xây dựng các đề án phát huy giá trị di tích gắn với phát triển du lịch như “Đề án bảo tồn và phát huy giá trị đình Lỗ Giáng” của UBND quận Cẩm Lệ, “Đề án du lịch cộng đồng Nam Ô” của UBND quận Liên Chiểu. Đưa vào khai thác các chương trình nghệ thuật truyền thống như “Hồn Việt”, “Tuồng xuống phố”, “Sân khấu Bài Chòi”… để phục vụ người dân và du khách.
Hình 4: Chương trình nghệ thuật “Hồn Việt” (Nguồn: Nhà hát Tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh)
Thành phố cũng đã hình thành những tour, tuyến du lịch liên kết những điểm di sản, những liên hoan truyền thống lịch sử tại Thành Phố Đà Nẵng và từng bước ứng dụng công nghệ tiên tiến tân tiến trong hoạt động giải trí quản trị và phát huy giá trị di tích lịch sử như dự án Bất Động Sản số hóa 2D, 3D những di tích lịch sử để ra mắt cho hành khách trên map số di sản văn hóa [ 3 ]. Năm 2019, Ngân hàng tài liệu di sản văn hóa thành phố Thành Phố Đà Nẵng đã được ra đời tại Bảo tàng Thành Phố Đà Nẵng ; đồng thời, 02 ấn phẩm điều tra và nghiên cứu, sưu tầm về di sản văn hóa TP. Đà Nẵng được xuất bản là “ Sắc phong Đình làng TP. Đà Nẵng ” và “ Di tích – Danh nhân Q. Cẩm Lệ ”. Việc phát huy giá trị di sản văn hóa còn được gắn với hoạt động giải trí học tập tại trường học : Phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học viên tích cực ” tiến hành rộng khắp trải qua việc tổ chức triển khai du lịch thăm quan, nghiên cứu và điều tra, học tập, hoạt động và sinh hoạt truyền thống lịch sử về những nhân vật, sự kiện lịch sử vẻ vang. Các cuộc thi tìm hiểu và khám phá về di sản văn hóa TP. Đà Nẵng được tổ chức triển khai bằng những hình thức mới lạ, mê hoặc đã lôi cuốn được phần đông những em học viên, sinh viên tham gia như cuộc thi teambuilding “ Hành trình cùng lịch sử vẻ vang ” do Bảo tàng Thành Phố Đà Nẵng tổ chức triển khai, cuộc thi “ Hành trình về nguồn và khám phá di tích lịch sử lịch sử dân tộc thành phố ” do Ủy Ban Nhân Dân Q. Hải Châu tổ chức triển khai, cuộc thi “ Khám phá di sản văn hóa ” do Ủy Ban Nhân Dân Q. Thanh Khê tổ chức triển khai … .
Ngoài ra, việc tổ chức triển khai những hoạt động giải trí tiệc tùng gắn với khoảng trống di tích lịch sử được chăm sóc gìn giữ. Hằng năm, tại những di tích lịch sử là những thiết chế văn hóa tín ngưỡng của hội đồng tiếp tục tổ chức triển khai những hoạt động giải trí liên hoan truyền thống cuội nguồn, thực hành thực tế tín ngưỡng một cách văn minh, sang chảnh nhưng cũng không kém phần sinh động, cung ứng được nhu yếu tín ngưỡng tâm linh của dân cư, đồng thời tạo nên những giá trị cố kết hội đồng, hun đúc thuần phong mỹ tục, tạo ra lối sống, lối ứng xử hòa nhã, nặng tình giữa người với người như : Lễ hội đình làng Túy Loan, đình làng Bồ Bản, lễ kỵ tiền hiền làng An Hải và lễ kỷ niệm ngày mất danh thần Thoại Ngọc Hầu … Hoạt động hướng dẫn du lịch thăm quan tại những di tích lịch sử đã được chăm sóc, giúp cho người tham gia vừa trực tiếp chiêm nghiệm, vừa đảm nhiệm thông tin về lịch sử dân tộc văn hóa, giá trị của di sản, tiêu biểu vượt trội như thuyết minh tại Danh thắng Ngũ Hành Sơn, Nhà thờ tiền hiền làng An Hải và Thoại Ngọc Hầu, Thành Điện Hải, Nhà lưu niệm mẹ Nhu và 7 Dũng sĩ Thanh Khê …
2. Hoạt động bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể
– Kiểm kê, ghi danh di sản văn hóa phi vật thể: Thực hiện Thông tư số 04/2010/TT-BVHTTDL, Sở Văn hóa và Thể thao đã tiến hành công tác kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể hàng năm. Kết quả cho thấy, hiện nay trên địa bàn thành phố Đà Nẵng còn tồn tại 6/7 loại hình di sản văn hóa phi vật thể, gồm: ngữ văn dân gian, nghệ thuật trình diễn dân gian, tập quán xã hội, lễ hội truyền thống, nghề thủ công truyền thống và tri thức dân gian. Trên cơ sở này, thành phố đã lựa chọn lập hồ sơ di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đến nay, trên địa bàn thành phố có 06 di sản văn hóa phi vật thể đã được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia[4]. 3.300 tư liệu về văn hóa phi vật thể đã được số hóa, tư liệu hóa lưu trữ tại Ngân hàng dữ liệu di sản văn hóa Đà Nẵng để phục vụ công tác tìm hiểu, nghiên cứu, học tập và quảng bá, giới thiệu với công chúng về các loại hình di sản văn hóa Đà Nẵng. Đặc biệt, đã phối hợp với 08 tỉnh miền Trung để xây dựng hồ sơ trình UNESCO ghi danh nghệ thuật Bài Chòi là di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại.
Hình 5: Lễ tôn vinh Nghệ thuật Bài Chòi Trung bộ Việt Nam được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại tại thành phố Đà Nẵng (Nguồn: Bảo tàng Đà Nẵng)
– Phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể: Đối với di sản văn hóa phi vật thể, đặc biệt là những di sản đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể nằm trong Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, UBND thành phố đã ban hành nhiều đề án, kế hoạch với nội dung cụ thể góp phần rất lớn trong công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản tại địa phương, cụ thể: Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2013 – 2015, Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2016 – 2020”, Kế hoạch “Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật Bài Chòi trên địa bàn thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2015 – 2020”; Kế hoạch số 6144/KH-UBND ngày 18 tháng 7 năm 2016 của UBND thành phố về Bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội Cầu ngư trên địa bàn thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2016 – 2020, Đề án “Bảo tồn và phát huy làng nghề nước mắm Nam Ô gắn với phát triển du lịch thành phố Đà Nẵng”…
– Công tác xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể đang thực hiện theo quy định tại Nghị định số 62/2014/NĐ-CP của Chính phủ. Đối với thành phố Đà Nẵng, công tác này được thực hiện công khai, minh bạch và đảm bảo quy trình; qua 03 lần triển khai xét tặng, có 08 nghệ nhân được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”, trong đó có 05 nghệ nhân ưu tú thuộc loại hình nghệ thuật Bài Chòi. Đây là sự ghi nhận những đóng góp của các nghệ nhân đối với sự nghiệp giữ gìn và phát huy giá trị để di sản có sức sống bền vững, lan tỏa rộng như ngày nay; là động lực khuyến khích nghệ nhân tiếp tục cống hiến, “truyền lửa, tiếp sức” nuôi dưỡng tình yêu di sản.
3. Công tác xã hội hóa hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa
Hoạt động xã hội hóa trong công tác làm việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa phận thành phố được chăm sóc thực thi. Nhiều hoạt động giải trí được tiến hành, kêu gọi nguồn lực và sự hưởng ứng tích cực của những những tầng lớp nhân dân biểu lộ nhất qua việc Phục hồi những hoạt động giải trí văn hóa, liên hoan. Nhiều hình thức bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể được lan rộng ra, như việc xây dựng những Câu lạc bộ Bài Chòi hoạt động giải trí độc lập, hiệu suất cao bằng chính nguồn lực và năng lực của hội đồng. Các tiệc tùng dân gian mang đậm giá trị nhân văn cũng được phục sinh, hầu hết do hội đồng tự tổ chức triển khai, hoạt động giải trí ngày càng đa dạng chủng loại, phong phú .
Những hiệu quả đạt được trong 20 năm qua đã khẳng định Luật Di sản văn hóa được thực thi, phát huy hiệu lực hiện hành trên địa phận thành phố. Tuy nhiên, việc thi hành luật vẫn đang gặp nhiều khó khăn vất vả, hạn chế, tác động ảnh hưởng đến việc triển khai trách nhiệm quản trị bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa như :
– Công tác kiểm kê và đưa vào hạng mục kiểm kê di tích lịch sử của địa phương được bảo vệ theo lao lý của Luật Di sản văn hóa chưa bảo vệ tính tổng lực ; Biên bản khoanh vùng bảo vệ di tích lịch sử không có cơ quan quản trị nhà nước về quản trị quy hoạch của địa phương ( Sở Xây dựng ) ký xác nhận nên giữa ranh giới khoanh vùng và ranh giới di tích lịch sử không trùng khớp gây khó khăn vất vả trong việc quản trị di tích lịch sử và nội dung quy hoạch, đất đai, sử dụng đất … Bên cạnh đó, một số ít lao lý chưa đưa vào Luật, ví dụ như yếu tố kiểm soát và điều chỉnh khoanh vùng bảo vệ di tích lịch sử ; bảo vệ và phát huy giá trị di sản tư liệu ; pháp luật trình tự, thủ tục thiết kế xây dựng hồ sơ những khu công trình, khu vực đưa vào hạng mục kiểm kê …
– Việc góp vốn đầu tư nguồn lực ngân sách, con người cho nghành di sản văn hóa chưa tương ứng. Bộ máy tổ chức triển khai quản trị di sản văn hóa những cấp còn mỏng mảnh, một số ít trường hợp chồng chéo công dụng, trách nhiệm. Sự hạn chế về nhân lực trình độ dẫn đến tác động ảnh hưởng tới chất lượng công tác làm việc quản trị di sản văn hóa. Việc phối hợp giữa những ngành trong công tác làm việc quản trị di sản văn hóa chưa thật sự ngặt nghèo .
– Nhận thức và ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm của một bộ phận cán bộ và nhân dân về tuân thủ Luật Di sản văn hóa chưa thật sự thâm thúy, vẫn còn thực trạng vi phạm pháp lý như đập phá đình làng, tự ý trùng tu, đảm nhiệm hiện vật ngoại lai vào di tích lịch sử .
– Công tác thanh tra, kiểm tra ở 1 số ít nghành của Di sản văn hóa chưa thật sự đạt hiệu suất cao là do lực lượng thanh tra, hậu kiểm còn mỏng mảnh, chế tài giải quyết và xử lý vi phạm còn thiếu hoặc chưa đủ sức răn đe. Việc thanh tra, kiểm tra và giải quyết và xử lý những sai phạm trong nghành này hầu hết đến từ phản ánh, đề xuất kiến nghị của báo chí truyền thông và người dân .
– Nhiều di sản văn hoá phi vật thể đã và đang bị mai một khó phục dựng, cần bảo vệ. Ngoài ra, chính sách chủ trương so với người tham gia hoạt động giải trí bảo vệ di sản còn chưa ổn ; chưa có chính sách đơn cử cho người trông coi di tích lịch sử, nghệ nhân dân gian …
Những chưa ổn nêu trên phần nào cho thấy mạng lưới hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về di sản văn hóa đang thể hiện hạn chế về nội dung và hình thức trong từng nghành nghề dịch vụ đơn cử. Trong thời hạn tới, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ triển khai xong việc sửa đổi, bổ trợ Luật Di sản văn hóa bảo vệ tương thích với thực tiễn quản trị, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa Việt Nam vì sự tiềm năng tăng trưởng bền vững và kiên cố .
Trần Thị Phương
(Phòng Quản lý Di sản Văn hóa)
[ 1 ] Trong năm 2020, đã triển khai xong 10 khu công trình Trùng tu những di tích lịch sử : Đình Phước Trường, Miếu Cây Sung, Nhà thờ chư phái tộc làng Nại Hiên, Đình Phước Hưng, Đình Cẩm Toại, Đình Nại Hiên Đông, Nhà thờ Tập linh nghề cá Thanh Khê, Nhà thờ Tộc Đinh, Nhà thờ Chư phái tộc Quá Giáng, Khu di tích lịch sử Miếu Hàm Trung – Miếu Trung Lập – Văn Thánh Xuân Thiều .
Năm 2021, khởi công trùng tu tôn tạo các di tích: Trùng tu 07 di tích thuộc Cụm Nam Ô gồm: Di tích Miếu Bà Liễu Hạnh, Miếu bà Bô Bô, Đình làng Nam Ô, Lăng Ông, Miếu Âm linh, Giếng Lăng, Nghĩa trủng Nam Ô; Trùng tu di tích Đình Đà Sơn, Miếu Tam Vị, Đình Cổ Mân, Đình Mân Quang, Mộ Thống chế Lê Văn Hoan; Cải tạo, mở rộng Nghĩa trủng Phước Ninh.
[ 2 ] Tượng Bồ tát Laskmindra Avalokitesvara Đồng Dương ( được gọi là tượng Bồ tát Tara ), Đài thờ Mỹ Sơn E1, Đài thờ Trà Kiệu, Đài thờ Đồng Dương 22.24, Tượng Ganesha, Tượng Gajasimha .
[ 3 ] Bản đồ số di sản văn hóa đã thực thi số hóa được 02 di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng, 01 di tích lịch sử liên tỉnh ( Hải Vân Quan ), 12 di tích lịch sử cấp vương quốc và 34 di tích lịch sử cấp thành phố .
[ 4 ] Nghệ thuật Tuồng xứ Quảng, Nghề đá Non Nước Ngũ Hành Sơn, Nghề làm nước mắm Nam Ô, Lễ hội Cầu Ngư Đà Nẵng, Nghệ thuật Bài Chòi, Lễ hội Quán Thế Âm Ngũ Hành Sơn .
