Thế vận hội dành cho người khuyết tật – Wikipedia tiếng Việt

Thế vận hội dành cho người khuyết tật
Cờ hiệu thế vận hội dành cho người khuyết tật
Thành phố	Nhiều thành phố
Quốc gia	Nhiều quốc gia
Sân vận động	Nhiều
Khai mạc	4 năm 1 lần
Tham dự
Thi đấu
Biểu tượng, đại diện
Thế vận hội dành cho người khuyết tật

Thế vận hội dành cho người khuyết tật còn gọi là Paralympic (tiếng Anh: Paralympic Games) là một sự kiện thể thao quốc tế quan trọng, là nơi các vận động viên khuyết tật thể chất thi đấu cạnh tranh, bao gồm các vận động viên thiểu năng, khuyết chi, mù lòa, và bại não. Hai sự kiện Thế vận hội Paralympic Mùa hè và Mùa đông được tổ chức theo Thế vận hội Olympic tương ứng. Tất cả các cuộc thi trong Thế vận hội Paralympic đều do Ủy ban Paralympic quốc tế (IPC) quy định.

Thế vận hội Paralympic khởi nguồn một tập hợp nhỏ những cựu chiến binh người Anh trong cuộc chiến tranh quốc tế thứ II vào năm 1948 và ngày này đã trở thành một trong những sự kiện thể thao quốc tế lớn nhất của thế kỷ XXI. Những người tham gia Thế vận hội Paralympic đấu tranh cho sự đối xử bình đẳng như những vận động viên thông thường tại Thế vận hội Olympic, nhưng vẫn có một khoảng cách lớn về khoản hỗ trợ vốn dành cho những vận động viên Olympic và Paralympic. Ngoài ra còn có những môn thể thao như những môn tương quan đến chạy, nhảy và ném hoàn toàn có thể ngăn vận động viên Paralympic cạnh tranh đối đầu bình đẳng với vận động viên thông thường, mặc dầu đã có những vận động viên Paralympic từng tham gia Thế vận hội Olympic. [ 1 ]

Thế vận hội Paralympic dành cho các vận động viên khuyết tật thể chất và được tổ chức song song với Thế vận hội Olympic. Hội đồng Olympic Quốc tế (IOC) công nhận sự kiện Thế vận hội Olympic Đặc biệt (Special Olympics World Games) dành cho các vận động viên khuyết tật trí tuệ và Thế vận hội Deaflympic dành cho các vận động viên khiếm thính.[2][3]

Lý giải chính thức lúc bấy giờ so với tên gọi ” Paralympic ” là nó có nguồn gốc từ giới từ tiếng Hy Lạp παρά ( phiên âm Latin : pará, nghĩa là bên cạnh, kề bên ) và do đó đề cập đến một cuộc thi được tổ chức triển khai song song với Thế vận hội Olympic. [ 4 ] Lần tiên phong thuật ngữ ” Paralympic ” được đưa vào sử dụng chính thức là tại Paralympic Mùa hè 1988 tổ chức triển khai ở Seoul .Vì có nhiều vận động viên với nhiều loại khuyết tật khác nhau ĐK tham gia, do đó có sự phân loại những thể loại tranh tài dành cho những vận động viên. Các vận động viên khuyết tật được thi phép tranh tài sẽ được phân vào sáu loại lớn, gồm có : khuyết tay / chân, bại não, khuyết tật trí tuệ, xe lăn, khiếm thị và những loại còn lại ( những vận động viên khuyết tật không rơi vào năm loại trên gồm có những người bệnh còi cọc, đa xơ cứng và dị tật bẩm sinh ). Sáu loại này lại được chia nhỏ hơn nữa và khác nhau tùy theo từng môn thể thao. Hệ thống phân loại đã dẫn đến tranh cãi yếu tố lừa dối xoay quanh việc những vận động viên khai quá mức độ khuyết tật của họ nhằm mục đích mục tiêu được sử dụng những loại thuốc tương hỗ tranh tài, một điều đã từng gặp trong nhiều sự kiện khác .

Các vận động viên tiên phong[sửa|sửa mã nguồn]

Các vận động viên khuyết tật đã thi đấu ở Thế vận hội Olympic trước khi Thế vận hội Paralympic ra đời. Người đầu tiên tiêu biểu cho trường hợp này là vận động viên thể dục người Mỹ George Eyser, với một chân giả ông đã tham gia vào Thế vận hội mùa hè tổ chức tại Hoa Kỳ năm 1904. Karoly Takacs người Hungary thi đấu ở bộ môn bắn súng trong cả hai kì Thế vận hội Olympic Mùa hè 1948 và 1952. Karoly bị khuyết cánh tay phải và có khả năng bắn bằng tay trái. Một vận động viên khuyết tật khác xuất hiện trong Thế vận hội Olympic trước Paralympic là Liz Hartel, một vận động viên đua ngựa người Đan Mạch. Liz đã mắc bệnh bại liệt vào năm 1943 và giành huy chương bạc ở bộ môn huấn luyện ngựa (dressage).[5]

Cuộc thi thể thao tiên phong được tổ chức triển khai dành cho vận động viên khuyết tật diễn ra trùng với Thế vận hội Olympic là vào ngày khai mạc Olympic Mùa hè 1948 tại Luân Đôn. Tiến sĩ Ludwig Guttmann giám đốc bệnh viện Stoke Mandeville [ 6 ] đã tổ chức triển khai một cuộc thi thể thao cho những bệnh nhân là cựu chiến binh người Anh trong Chiến tranh quốc tế thứ hai bị chấn thương tủy sống. Những cuộc thi tiên phong được gọi là Cuộc thi Xe lăn Quốc tế 1948 và được dự tính tổ chức triển khai cùng lúc với Olympic 1948 [ 7 ] Mục tiêu của tiến sỹ Guttmann là tạo ra một cuộc thi thể thao xuất sắc ưu tú cho người khuyết tật hoàn toàn có thể sánh ngang với Thế vận hội Olympic [ 7 ] Cuộc thi được tổ chức triển khai lần tiếp theo tại cùng một khu vực vào năm 1952, và những cựu chiến binh Hà Lan đã tham gia cùng với người Anh. Đây là cuộc tranh tài nhân đạo mang tính quốc tế tiên phong diễn ra. Những cuộc thi bắt nguồn từ sớm này, còn được gọi là Cuộc thi Stoke Mandeville, được xem như tiền thân của Thế vận hội Paralympic. [ 8 ]

Các mốc lịch sử vẻ vang[sửa|sửa mã nguồn]

Đã có 1 số ít mốc quan trọng trong trào lưu Paralympic. Kì Paralympic chính thức tiên phong không còn tổ chức triển khai riêng cho cựu chiến binh được tổ chức triển khai tại Roma vào năm 1960, [ 9 ] lôi cuốn 400 vận động viên từ 23 vương quốc tranh tài. Các nội dung tranh tài chỉ dành cho vận động viên ngồi xe lăn. [ 7 ] Tại Paralympic Mùa hè 1976, lần tiên phong những vận động viên với nhiều dạng khuyết tật khác nhau đã được phép tham gia. Với sự ngày càng tăng nhiều loại khuyết tật được phép tham gia trong bảng phân loại, Paralympic Mùa hè 1976 có số vận động viên lên đến 1.600 từ 40 vương quốc khác nhau. [ 10 ] Paralympic Mùa hè 1988 tại Seoul, Nước Hàn là một mốc quan trọng khác so với trào lưu Paralympic. Seoul là nơi Paralympic Mùa hè được tổ chức triển khai ngay sau Olympic Mùa hè, cùng được đăng cai tại một thành phố, cùng sử dụng những thiết bị và tiện ích vật chất như nhau. Điều này đã trở thành một tiền lệ và liên tục diễn ra vào năm 1992 và 1996. Việc tổ chức triển khai này ở đầu cuối đã được chính thức hóa qua một thỏa thuận hợp tác giữa Ủy ban Paralympic quốc tế ( IPC ) và Ủy ban Olympic Quốc tế ( IOC ) vào năm 2001. [ 10 ] [ 11 ] Paralympic Mùa đông 1992 là kì Paralympic Mùa đông tiên phong sử dụng cùng tiện ích cơ sở vật chất như Olympic mùa đông. Từ năm 1960, Thế vận hội Paralympic diễn ra vào cùng năm với Thế vận hội Olympic. [ 10 ] [ 12 ]

Thế vận hội Mùa đông[sửa|sửa mã nguồn]

Tập tin : Sumi ( mascot ). jpgSumi, linh vật của Thế vận hội Paralympic Mùa đông 2010.
Thế vận hội Paralympic Mùa đông tiên phong diễn ra vào năm 1976 tại Örnsköldsvik, Thụy Điển. Đây là Paralympic tiên phong mà nhiều loại vận động viên khuyết tật hoàn toàn có thể tham gia tranh tài. [ 10 ] Paralympic Mùa đông được tổ chức triển khai bốn năm một lần vào cùng năm với Paralympic Mùa hè, tương tự như như ở Thế vận hội Olympic. Truyền thống này được duy trì cho đến Paralympic Mùa đông 1992 tại Albertville, Pháp ; sau thời gian đó cho đến nay, Paralympic Mùa đông và Olympic Mùa đông được tổ chức triển khai vào những năm chẵn và cách 2 năm so với Thế vận hội Mùa hè. [ 10 ]

Thế vận hội gần đây[sửa|sửa mã nguồn]

Các môn tranh tài ở Paralympic được thiết kế xây dựng nên nhằm mục đích nhấn mạnh vấn đề thành tích thể thao của người tham gia chứ không phải khuyết tật của họ. [ 4 ] Phong trào tăng trưởng đáng kể từ những ngày đầu xây dựng – điển hình như số lượng vận động viên tham gia đã tăng từ 400 vận động viên tại Paralympic Mùa hè 1960 ở Roma đến hơn 3.900 vận động viên từ 146 vương quốc tại sự kiện 2008 ở Bắc Kinh. [ 13 ] Thế vận hội Paralympic Mùa hè và Mùa đông được công nhận trên trường quốc tế. Paralympics không còn là sự kiện tổ chức triển khai duy nhất dành cho những cựu chiến binh Anh hoặc cho những vận động viên xe lăn, mà dành cho tổng thể những vận động viên xuất sắc ưu tú với nhiều dạng khuyết tật từ khắp mọi nơi trên quốc tế. [ 14 ]

Ủy ban Paralympic Quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Trụ sở của Ủy ban Paralympic Quốc tế tại Bonn, Đức.
Tổ chức tiên phong Giao hàng những cải cách tân tiến tạo thời cơ để người khuyết tật tham gia thể thao là Tổ chức Thể thao Quốc tế dành cho Người khuyết tật ( ISOD ), được xây dựng vào năm 1964. Những người sáng lập của tổ chức triển khai này dự tính nó sẽ là một cơ quan điều hành quản lý thể thao khuyết tật, đóng vai trò như Ủy ban Quốc tế Olympic so với Thế vận hội Olympic. [ 15 ] Tổ chức này sau cùng trở thành Ủy ban Điều phối Quốc tế của Tổ chức Thể thao Thế giới cho Người khuyết tật ( ICC ), xây dựng vào năm 1982. ICC có trách nhiệm hoạt động cho quyền hạn của vận động viên khuyết tật trước Ủy ban OIympic Quốc tế. [ 16 ] Sau khi những nỗ lực hợp tác giữa ICC và Ủy ban Olympic Quốc tế thành công xuất sắc tốt đẹp tại Paralympic Seoul, ICC xác lập thiết yếu phải lan rộng ra và tăng thêm đại diện thay mặt tham gia từ tổng thể những vương quốc có chương trình thể thao dành cho người khuyết tật. Họ cũng cho rằng thiết yếu tăng cường số lượng những vận động viên tham gia theo những quyết định hành động của cơ quan quản trị Paralympic. Do đó cơ quan này được tổ chức triển khai lại thành Ủy ban Paralympic Quốc tế ( IPC ) vào năm 1989. [ 10 ] [ 16 ]

Từ 1989 đến nay[sửa|sửa mã nguồn]

Philip Craven, chủ tịch Ủy ban Paralympic Quốc tế, tại Paralympic Bắc Kinh 2008.
Ủy ban Paralympic Quốc tế là cơ quan quản trị toàn thế giới của trào lưu Paralympic. Ủy ban này gồm có 165 Ủy ban Paralympic vương quốc ( NPC ) và bốn liên đòa thể thao quốc tế dành cho người khuyết tật. quản trị Ủy ban Paralympic Quốc tế là Philip Craven, một cựu vận động viên Paralympic từ Anh quốc. Ngoài ra, Craven còn là một thành viên của Ủy ban Olympic Quốc tế. [ 17 ] Với trụ sở quốc tế đặt tại Bonn, Đức, Ủy ban Paralympic Quốc tế chịu nghĩa vụ và trách nhiệm tổ chức triển khai Thế vận hội Paralympic Mùa hè và Mùa đông, ngoài những còn tham gia vào Liên đoàn Thể thao Quốc tế ở 9 bộ môn. Điều này yên cầu Ủy ban Paralympic Quốc tế phải giám sát và phối hợp những Giải vô địch Thế giới và những cuộc thi khác cho 9 bộ môn đó. [ 4 ] Đặt dưới thẩm quyền của Ủy ban Paralympic Quốc tế là một số lượng lớn những liên đoàn và tổ chức triển khai thể thao vương quốc và quốc tế. Ủy ban Paralympic Quốc tế cũng công nhận những đối tác chiến lược phương tiện đi lại truyền thông online, chính quyền sở tại xác nhận, thẩm tra, và chịu nghĩa vụ và trách nhiệm thi hành quy định của Hiến chương Paralympic. [ 18 ]Ủy ban Paralympic Quốc tế có quan hệ hợp tác với Ủy ban Olympic Quốc tế. Các đại biểu của Ủy ban Paralympic Quốc tế còn là thành viên đồng thời tham gia vào ủy thác và trách nhiệm của Ủy ban Olympic Quốc tế. Với hai Thế vận hội riêng, hai cơ quan quản trị vẫn còn điểm độc lạ, mặc dầu mối quan hệ thao tác thân thiện nhau. [ 19 ]

Tên gọi và hình tượng[sửa|sửa mã nguồn]

Cờ Paralympic với ba đường cong ba màu trên nền trắng.

Nguồn gốc của tên gọi “Paralympic” vốn không rõ ràng. Tên gọi ban đầu được đặt ra như một sự kết hợp giữa từ “paraplegic“và “Olympic“.[4] Nhưng việc thêm vào nhiều nhóm khuyết tật khác làm cho giải thích này không phù hợp. Giải thích chính thức hiện nay cho tên gọi này là nó có nguồn gốc từ giới từ tiếng Hy Lạp: παρά (bên cạnh, kề bên) và do tên gọi đề cập đến một cuộc thi được tổ chức song song với Thế vận hội Olympic.[4] Thế vận hội Paralympic Mùa hè 1988 tổ chức tại Seoul là lần đầu tiên thuật ngữ “Paralympic” được đưa vào sử dụng chính thức.

“Tinh thần vận động” là phương châm của phong trào Paralympic. Biểu tượng của Paralympic gồm ba màu: đỏ, xanh dương và xanh lá cây, đó là những màu sắc đại diện được sử dụng rộng rãi nhất trong quốc kì của các quốc gia. Mỗi màu sắc được thiết kế với hình dạng của một Agito (trong tiếng Latinh có nghĩa là “Tôi vận động”). Ba vòng tròn Agitos vòng quanh một điểm trung tâm chính là biểu tượng cho các vận động viên từ mọi nơi trên thế giới tụ họp lại.[20] Phương châm và biểu tượng của Ủy ban Paralympic Quốc tế đã thay đổi vào năm 2003 trở thành phiên bản hiện nay. Sự thay đổi này được nhằm truyền tải ý tưởng rằng các vận động viên Paralympic có một tinh thần thi đấu và Ủy ban Paralympic Quốc tế là một tổ chức nhận ra tiềm năng của cuộc thi và đang cố vận động tiến về trước, nỗ lực để đạt được điều đó. Quan điểm của Ủy ban Paralympic Quốc tế là, “Giúp các vận động viên Paralympic có thể trải nghiệm được sự tuyệt vời của thể thao, đồng thời qua đó truyền cảm hứng và kích động thế giới. “[21] Bài quốc ca của Paralympic là “Hymn de l’Avenir” hay còn gọi là “Quốc ca của tương lai”. Bài hát do Thierry Darnis sáng tác và được thông qua để trở thành bài quốc ca chính thức vào tháng 3 năm 1996.[22]

Các buổi lễ[sửa|sửa mã nguồn]

Theo lao lý của Điều lệ Paralympic, có nhiều yếu tố khác nhau góp thêm phần dựng nên lễ khai mạc Thế vận hội Paralympic. Hầu hết những nghi lễ đã được xây dựng trong kì Olympic Mùa hè 1920 tại Antwerp. [ 23 ] Buổi lễ thường mở màn với màn kéo cờ và trình diễn bài quốc ca của nước chủ nhà. Sau đó nước chủ nhà sẽ có những màn trình diễn nghệ thuật và thẩm mỹ về âm nhạc, ca hát, khiêu vũ và phần trình diễn tiêu biểu vượt trội mang tính đại diện thay mặt cho nền văn hóa truyền thống của vương quốc .Sau những phần trình diễn nghệ thuật và thẩm mỹ của buổi lễ là đến cuộc diễu hành vào sân hoạt động của những nhóm vận động viên theo từng vương quốc, dựa trên thứ tự trong bảng alphabet theo ngôn từ mà nước chủ nhà chọn. Đoàn vận động viên của nước chủ nhà sẽ tiến vào sân vận động sau cuối. Bài diễn văn được đọc, kết thúc bằng phần công bố Thế vận hội Paralympic chính thức khai mạc. Cuối cùng, ngọn đuốc Paralympic được đưa vào sân vận động và chuyền cho tới khi nó đến tay người rước đuốc ở đầu cuối — thường là một vận động viên Paralympic thuộc nước chủ nhà — người sẽ thắp sáng ngọn lửa Paralympic trên chiếc vạc đặt tại sân hoạt động. [ 24 ]
Lễ bế mạc Thế vận hội Paralympic diễn ra sau khi tổng thể những cuộc tranh tài kết thúc. Người đại diện thay mặt của từng vương quốc tham gia mang quốc kỳ lần lượt tiến vào sân vận động, theo sau là những vận động viên và không hề có bất kể sự phân biệt vương quốc nào. Cờ Paralympic được kéo xuống. Cờ của nước đăng cai Paralympic Mùa hè hoặc Mùa Đông tới được kéo lên cùng lúc bài quốc ca tương ứng cất lên. Thế vận hội chính thức khép lại và ngọn lửa Paralympic được dập tắt. [ 25 ] Sau những nghi thức bắt buộc, nước chủ nhà sắp tới trình làng ngắn gọn về vương quốc của họ qua màn màn biểu diễn thẩm mỹ và nghệ thuật múa và phần trình diễn bộc lộ nền văn hóa truyền thống vương quốc .

Trao tặng huy chương[sửa|sửa mã nguồn]

Natalie du Toit (giữa), huy chương vàng 100m bơi bướm S9 tại Thế vận hội Người khuyết tật 2008. Dù chân trái bị cưa từ năm 17 tuổi, cô đã đoạt tổng cộng 13 huy chương vàng về bơi lội qua 3 kỳ Paralympic 2004, 2008 và 2012.
Buổi lễ trao tặng huy chương được tổ chức triển khai sau mỗi sự kiện thể thao Paralympic kết thúc. Người hoặc đội thắng lợi với thành tích cao nhất, nhì và ba đứng trên bục ba tầng và được trao tặng huy chương tương ứng. Sau khi thành viên ban tổ chức triển khai đem huy chương ra, cờ vương quốc đại diện thay mặt cho ba thành phần đoạt huy chương được kéo lên trong khi bài quốc ca của vương quốc sở hữu huy chương vàng vang lên. [ 26 ] Những công dân tình nguyện của nước đăng cai đóng vai trò là những chủ nhà trong những buổi lễ trao huy chương, họ trợ giúp ủy viên trao tặng huy chương và là người cầm cờ. [ 27 ] Với mỗi sự kiện thể thao Paralympic đều có lễ trao tặng huy chương tương ứng, hầu hết diễn ra vào một ngày sau cuộc tranh tài sau cuối .

Mối liên hệ với Thế vận hội Olympic[sửa|sửa mã nguồn]

Biểu tượng Paralympic 2012 tại giao lộ Oxford Circus ở Anh.
Năm 2001 Ủy ban Olympic Quốc tế ( IOC ) và Ủy ban Paralympic quốc tế ( IPC ) đã ký một thỏa thuận hợp tác bảo vệ rằng những thành phố chủ nhà sẽ nhận trách nhiệm giao ước trên sách vở là quản trị cả Olympic và Paralympic. Thỏa thuận này vẫn có hiệu lực hiện hành cho đến khi Thế vận hội Mùa hè 2012. [ 10 ] Thỏa thuận sẽ được lan rộng ra cho Thế vận hội mùa Đông năm trước và Olympic mùa hè năm nay. [ 28 ]Ủy ban Olympic Quốc tế đã viết cam kết trong Hiến chương là được cho phép mọi người đều có quyền tham gia tranh tài bình đẳng. Hiến chương nêu rõ : [ 29 ]

Trong khi đó, Hiến chương không nhắc đến việc phân biệt đối xử đặc biệt quan trọng tương quan đến người khuyết tật. Điều này cho thấy hoàn toàn có thể sự phân biệt đối xử về năng lực của người khuyết tật có xu thế đi ngược lại lại những lý tưởng của Hiến chương Olympic và Ủy ban Olympic Quốc tế. [ 30 ] Trong Hiến chương Paralympic nghiêm cấm việc phân biệt đối xử trên cơ sở chính trị, tôn giáo, khuyết tật, kinh tế tài chính, giới tính, khuynh hướng tình dục hoặc những nguyên do chủng tộc. [ 31 ]quản trị ban tổ chức triển khai Luân Đôn, Lord Coe, đã nói về Paralympic Mùa hè 2012 và Olympic Mùa hè 2012 ở Luân Đôn rằng :

[32]

Vận động viên Paralympic tại Olympic[sửa|sửa mã nguồn]

Oscar Pistorius trên vòng đua vào ngày 8 tháng 7 năm 2007. Anh sử dụng hai chân giả để tham gia thi đấu.

Các vận động viên Paralympic tìm kiếm cơ hội bình đẳng để tranh tài tại Thế vận hội Olympic. Tiền lệ này đã được Neroli Fairhall, một cung thủ Paralympic từ New Zealand, thiết lập nên. Neroli đã thi đấu tại Olympic mùa hè 1984 tại Los Angeles.[1] Năm 2008, Oscar Pistorius, một vận động viên môn chạy nước rút đến từ Nam Phi đã cố gắng để hội đủ tư cách tham dự Thế vận hội Olympic mùa hè 2008. Pistorius bị cụt cả hai chân từ đầu gối trở xuống và tham gia cuộc đua với hai thanh thiết bị sợi carbon bổ trợ. Anh người giữ kỉ lục ở nội dung chạy cự ly 100, 200, và 400 mét tại Paralympic. Năm 2007, Pistorius thi đấu tại vòng đua quốc tế dành cho người không tàn tật, sau đó Liên đoàn Điền kinh Quốc tế (International Association of Athletics Federations, viết tắt IAAF) đã cấm sử dụng bất kỳ thiết bị kỹ thuật có kèm theo “… lò xo, bánh xe hoặc bất kỳ yếu tố khác có thể đem lại cho người dùng lợi thế so với những vận động viên không sử dụng thiết bị.” Điều mà các vận động viên và Liên đoàn quan tâm là thiết bị hỗ trợ của Pistorius đem lại cho anh một lợi thế không công bằng. Liên đoàn sau đó đã phán quyết rằng Pistorius không đủ điều kiện tham gia Olympic Mùa hè 2008.[33] Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS) bác bỏ phán quyết của Liên đoàn vì đã không cung cấp đầy đủ bằng chứng khoa học chứng minh những chân giả của Pistorius sẽ đem lại cho anh lợi thế không thích đáng. Do đó, nếu Pistorius đã vượt qua vòng loại của Olympic, anh sẽ được phép tham gia thi đấu.[34] Cơ hội tốt nhất của anh để hội đủ điều kiện tham gia là ở vòng đua cự ly 400 mét. Pistorius thất bại vòng loại Olympic với khoảng cách 0,7 giây. Anh đã thi đấu tại Paralympic Mùa hè 2008 và giành được huy chương vàng ở cự ly 100, 200 và 400 mét chạy nước rút.[35]

Vận động viên không khuyết tật cũng hoàn toàn có thể tham gia tại Paralympic : người hướng dẫn thị giác cùng vận động viên khiếm thị là một phần thân thiện và thiết yếu trong cuộc thi. Vận động viên khiếm thị và người hướng dẫn được xem như một đội, và cả hai đều là ứng viên giành huy chương. [ 36 ]

Kinh phí trợ cấp[sửa|sửa mã nguồn]

Amy Purdy (bị cưa 2 chân năm 19 tuổi) trong một vũ điệu với một robot tại Lễ khai mạc Thế vận hội dành cho người khuyết tật Mùa hè 2016 tại Rio de Janeiro.
Đã có những lời chỉ trích vì sự bất bình đẳng trong kinh phí đầu tư trợ cấp cho vận động viên Paralympic so với vận động viên Olympic. Một ví dụ về những lời chỉ trích này là một vụ kiện tụng pháp lý vào năm 2003 của ba vận động viên Paralympic là Tony Iniguez, Scot Hollonbeck và Jacob Heilveil từ Hoa Kỳ. [ 37 ] Họ khẳng định chắc chắn Ủy ban Olympic Hoa Kỳ ( USOC ), trong đó gồm có những Ủy ban Paralympic Quốc gia, đã phân phối không khá đầy đủ kinh phí đầu tư cho những vận động viên Paralympic Hoa Kỳ. Iniguez trích dẫn một thực tiễn là USOC thực thi quyền hạn chăm nom sức khỏe thể chất cho những vận động viên Paralympic với tỉ lệ nhỏ hơn, USOC cung ứng tiền sinh hoạt phí giảng dạy hàng quý ít hơn và chi trả phần thưởng kinh tế tài chính cho những huy chương giành được tại Paralympic thấp hơn. Những người gửi đơn xem đây là một bất lợi cho những vận động viên Paralympic Hoa Kỳ, vì những vương quốc như Canada và Anh tương hỗ những vận Paralympic và Olympic hầu hết ngang nhau. USOC không phủ nhận sự độc lạ trong kinh phí đầu tư và đưa ra lý luận rằng điều này dựa trên thực tiễn là sư kiện thể thao này đã không nhận được bất kể tương hỗ kinh tế tài chính nào từ phía chính phủ nước nhà. Kết quả là việc tổ chức triển khai đã phải dựa vào lệch giá tạo ra trải qua sự phát tán phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo về những vận động viên tham gia. Những thành công xuất sắc mà những vận động viên Olympic đem lại về lệch giá qua phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo lớn hơn nhiều so với những vận động viên Paralympic. Vụ kiện đã được TANDTC cấp thấp xét xử và quyết định hành động rằng USOC có quyền phân chia kinh tế tài chính cho những vận động viên ở những mức độ khác nhau. Vụ kiện được kháng nghị lên Tòa án Tối cao, [ 38 ] và vào ngày 6 tháng 9 năm 2008 tòa thông tin sẽ không xử lý kháng nghị. Tuy nhiên, trong thời hạn vụ kiện lê dài ( từ năm 2003 đến năm 2008 ), những khoản hỗ trợ vốn USOC cung ứng đã tăng gần ba lần. Trong năm 2008 đã có 11,4 triệu USD được chi cho những vận động viên Paralympic so với năm 2004 là 3 triệu USD. [ 37 ]

Mức độ tiếp thị quảng cáo[sửa|sửa mã nguồn]

Đội tuyển Olympic và Paralympic Hoa Kỳ 2008 tại Nhà trắng
Thế vận hội Olympic đã và đang trải qua sự tăng trưởng to lớn tầm tác động ảnh hưởng trải qua những loại phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo toàn thế giới kể từ Thế vận hội Mùa hè 1984, trong khi đó, Thế vận hội Paralympic đã không hề duy trì vững chãi việc phát sóng và Viral của phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo quốc tế .Các đài truyền hình khởi đầu phát sóng Thế vận hội Paralympic vào năm 1976, nhưng khoanh vùng phạm vi phát sóng vốn có từ sớm này này đã bị hạn chế trải qua việc phát sóng gián tiếp những bản thu lại, điều này diễn ra tùy theo vương quốc hoặc tùy vùng. Đã từng có quy trình phát sóng trực tiếp 45 giờ tại Paralympic Mùa hè 1992 nhưng chỉ ở châu Âu. Những vương quốc khác phát sóng bản thu lại trong suốt thời hạn diễn ra sự kiện. Không có những cải tổ có ý nghĩa trong khoanh vùng phạm vi phát sóng xảy ra cho đến Paralympic Mùa hè 2000 ở Sydney. [ 39 ]Thế vận hội Paralympic 2000 tiêu biểu vượt trội cho sự ngày càng tăng đáng kể về độ Viral qua phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo toàn thế giới so với bản thân sự kiện. Ban tổ chức triển khai Paralympic Sydney ( SPOC ) và All Media Sport ( AMS ) đã đạt thỏa thuận hợp tác trong việc phát sóng Thế vận hội Paralympic trên toàn quốc tế. Thỏa thuận đã đạt được với châu Á, Nam Mỹ và những công ty truyền hình châu Âu trong việc phát tán thông tin qua phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo ở càng nhiều thị trường càng tốt. Sự kiện cũng được đã được phát sóng trên website lần tiên phong. Do những hiệu suất cao tích cực mà Paralympic Sydney đem lại, lượng người theo dõi toàn thế giới ước tính đạt đến 300 triệu người. [ 40 ] Một yếu tố quan trọng khác là những nhà tổ chức đã không phải chi trả cho mạng lưới truyền hình trong việc phát sóng sự kiện như đã từng phải làm vào kì 1992 và 1996. [ 41 ] Mặc dù những tân tiến về mối chăm sóc của giới truyền thông online lâu dài hơn này là do triển khai theo nhu yếu, một yếu tố đã từng diễn ra ở Anh trong việc phát sóng Paralympic Mùa đông 2010 .
Talan Skeels-Piggins ở bộ môn trượt tuyết đổ đèo trong Paralympic 2010.

Đài BBC đã bị chỉ trích về việc phát sóng quá ít ỏi chương trình Paralympic Mùa đông 2010 so với Olympic Mùa đông 2010. BBC thông báo sẽ đăng tải một số nội dung trên trang web của đài và phát sóng một chương trình tóm gọn những điểm nổi bật nhất với thời lượng một giờ sau khi sự kiện kết thúc. Riêng đối với Olympic Mùa đông, BBC đã phát sóng 160 giờ. Lời giải thích từ BBC là do ngân sách hạn chế và do “yếu tố múi giờ”.[42] Việc cắt giảm vẫn được tiến hành bất chấp sự gia tăng tỉ lệ xem của Paralympic Mùa hè 2008 diễn ra trước đó, với lượng khán giả theo dõi ở nước Anh chiếm 23% dân số.[42] Tại Na Uy, đài phát thành truyền hình Na Uy (NRK) đã phát sóng 30 giờ trực tiếp Paralympic Mùa đông 2010. Kênh thể thao của NRK (NRK-sport) đã phê phán bộ phận sản xuất truyền hình từ Vancouver và đã đưa vấn đề này lên Liên hiệp Phát sóng châu Âu (EBU). Trong đó gồm các vấn đề như công chiếu bộ môn phối hợp bắn súng và trượt tuyết băng đồng (biathlon) mà không thấy cảnh bắn súng và chiếu các vận động viên môn trượt tuyết băng đồng từ khoảng cách xa. Điều này gây khó khăn cho việc theo dõi quá trình thi đấu. NRK hài lòng nhiều hơn đối với việc quay và chiếu các cuộc thi ở bộ môn khúc côn cầu trên băng (ice sledge hockey) và đua xe lăn với chất lượng theo NHK đánh giá là tương đương với Thế vận hội Olympic.[43]

Đội tuyển quốc gia môn bóng bầu dục trên xe lăn của Hoa Kỳ tại Paralympic Bắc Kinh 2008.
Ủy ban Paralympic Quốc tế ( IPC ) đã phân những thí sinh tham gia thành 6 khuôn khổ. Trong 6 khuôn khổ khuyết tật đó, vận động viên được chia thành nhiều khuôn khổ nhỏ hơn nữa tùy theo mức độ khuyết tật, dựa trên một mạng lưới hệ thống phân loại tính năng khác nhau tùy theo từng môn thể thao .
Vận động viên có một trong sáu loại khuyết tật mà Ủy ban Paralympic Quốc tế đã phân ra hoàn toàn có thể tham gia Paralympics mặc dầu không phải môn thể thao nào cũng dành cho tổng thể những loại khuyết tật. Sáu thể loại khuyết tật này vận dụng cho cả hai sự kiện Paralympic Mùa hè và Mùa đông. [ 44 ]

• Khuyết chi: vận động viên với ít nhất một chi bị mất mát một phần hoặc toàn bộ.
• Bại não: vận động viên não bị tổn thương không phát triển, ví dụ như bại não, tổn thương não sau chấn thương, đột quỵ hay những khuyết tật tương tự có ảnh hưởng đến kiểm soát cơ bắp, đến cân bằng hoặc phối hợp.
• Khuyết tật trí tuệ: vận động viên có hoạt động trí tuệ bị suy giảm đáng kể và bị hạn chế liên quan đến hành vi ứng xử thích nghi. Đối tượng chủ yếu của Ủy ban Paralympic Quốc tế là các vận động viên khuyết tật thể chất, nhưng nhóm khuyết tật trí tuệ đã được bổ sung vào và được phép tham gia thi đấu một số bộ môn ở Paralympic. Ủy ban Paralympic Quốc tế công nhận Thế vận hội Thế giới Olympic cởi mở đón nhận tất cả những người bị khuyết tật trí tuệ, bất kể ở mức độ nghiêm trọng nào.[3]
• Xe lăn: vận động viên bị chấn thương tủy sống và các khuyết tật khác mà đòi hỏi họ phải thi đấu trên xe lăn.
• Khiếm thị: vận động viên với các loại khiếm thị khác nhau, từ người có tầm nhìn không hoàn toàn cho đến tầm nhìn vừa đủ để được đánh giá mù trên phương diện pháp lý, hoặc bị mù hoàn toàn. Người hướng dẫn thị giác cùng vận động viên khiếm thị là một bộ đôi gắn bó và cần thiết trong các cuộc thi, được xem như một đội và đều là ứng cử viên giành huy chương.[36]
• Các loại khác: vận động viên khuyết tật về thể chất mà không thuộc theo đúng một trong năm loại trên, như bị bệnh còi cọc, bệnh đa xơ cứng hoặc dị tật chi bẩm sinh do thuốc an thần thalidomide gây ra.[44]

Hệ thống phân loại[sửa|sửa mã nguồn]

Phân loại y khoa – từ lúc đầu cho đến những năm 80[sửa|sửa mã nguồn]

Từ khi xây dựng cho đến những năm 1980, mạng lưới hệ thống phân loại vận động viên của Paralympic gồm nhìn nhận về y tế và chẩn đoán suy giảm. Tình trạng y khoa của một vận động viên là yếu tố duy nhất được sử dụng để xác lập khuôn khổ mà họ được phép tham gia tranh tài. Ví dụ, một vận động viên bị tổn thương tủy sống dẫn đến suy nhược chi dưới, sẽ không được tranh tài trong cuộc đua xe lăn giống như một vận động viên với đôi chi dưới cụt đến đầu gối. Thực tế là thực trạng khuyết tật gây ra sự suy yếu tựa như đã không được xem là yếu tố trong việc xác lập phân loại, việc xem xét chỉ dựa trên chẩn đoán y tế cá thể của họ. Mãi cho đến khi quan điểm về vận động viên khuyết tật chấm hết hình thức chỉ là phục sinh công dụng, mạng lưới hệ thống phân loại đã đổi khác từ chẩn đoán y tế sang tập trung chuyên sâu vào những năng lực thiết thực của vận động viên. [ 45 ]

Phân loại công dụng – sau những năm 80 đến nay[sửa|sửa mã nguồn]

Đội bóng gôn khiếm thị người Thụy Điển thi đấu với kính che mắt tại Paralympic Mùa hè 2004.
Vận động viên khiếm thị Việt Nam Nguyễn Ngọc Hiệp nhảy xa tại Thế vận hội Người Khuyết tật 2016
Không có số liệu ghi lại rõ ràng về thời gian những biến hóa xảy ra, tuy nhiên, một mạng lưới hệ thống phân loại tính năng đã trở thành tiêu chuẩn để phân loại vận động viên khuyết tật trong những năm 1980. Hệ thống này tập trung chuyên sâu vào yếu tố sự suy giảm tính năng của vận động viên ảnh hưởng tác động lên năng lực tham gia tranh tài của họ như thế nào. Theo mạng lưới hệ thống này, vận động viên chịu tổn thất hàng loạt công dụng chân sẽ được phép tranh tài tại hầu hết những môn thể thao, bởi công dụng bị mất của chân được xem là như nhau và nguyên do cho sự tổn thất đó là không đáng kể. Ngoại lệ duy nhất của mạng lưới hệ thống tính năng là phương pháp phân loại do Liên đoàn Thể thao Người mù Quốc tế ( IBSF0 ) sử dụng, tuy nhiên Liên đoàn vẫn vận dụng mạng lưới hệ thống phân loại dựa trên xét nghiệm y tế. [ 45 ]Một số môn thể thao chỉ được tổ chức triển khai cho một số ít mô hình khuyết tật riêng. Ví dụ, môn bóng gôn chỉ dành cho những vận động viên khiếm thị. Thế vận hội Paralympic công nhận ba mức độ khác nhau về suy giảm thị lực, do đó toàn bộ những đối thủ cạnh tranh cạnh tranh đối đầu trong môn bóng gôn phải đeo một tấm che mặt hoặc ” mặt nạ màu đen ” để lợi thế tranh tài giữa những vận động viên được cân đối. [ 46 ] Những môn thể thao khác như điền kinh được cho phép những vận động viên với nhiều mô hình khuyết tật tham gia. Vận động viên tham gia môn điền kinh được chia thành một loạt những khuôn khổ nhỏ dựa trên mô hình khuyết tật của họ, sau đó những vận động viên được liên tục phân ra dựa trên mức độ khuyết tật. Ví dụ : phân loại từ 11 đến 13 là dành cho vận động viên khiếm thị, sắp xếp tùy thuộc vào mức độ suy giảm thị lực của họ. [ 47 ] Sau cùng, có những môn tranh tài đồng đội như bóng bầu dục trên xe lăn. Trong tranh tài đồng đội, từng thành viên trong nhóm nhận điểm giá trị dựa trên mức độ khuyết tật của họ. Khả năng tranh tài càng cao thì số điểm cũng cao. Mỗi đội có một số lượng giới hạn điểm nhất định, trong đó tổng điểm của những người tham gia trong một thời hạn nhất định phải thỏa mãn nhu cầu số lượng giới hạn đó. Ví dụ, trong bộ môn bóng bầu dục trên xe lăn, tổng số điểm giá trị khuyết tật của năm người tham gia tranh tài không được vượt quá 8 điểm. [ 48 ]
Samantha Kinghorn với chiếc xe lăn màu hồng trên đường đua 100m tại Paralympic 2016. Cô bị tai nạn bão tuyết làm gãy lưng và liệt nửa người năm cô 14 tuổi. Cô từng kể: “Tôi đã nghĩ rằng tôi phải nằm liệt giường mãi mãi. Vì vậy, để sau đó được ngồi vào một chiếc xe lăn là tuyệt vời. Tôi biết điều đó nghe có vẻ lạ, nhưng tôi đã rất vui mừng….Sau đó, không thể tin được là tôi có thể thi đấu trong thể thao trên chiếc xe lăn của mình. Thể thao đã giúp tôi rất nhiều, đã giúp tôi chấp nhận“.
Có 20 môn thể thao Paralympic trong chương trình của Paralympic Mùa hè và 5 môn trong chương trình chương trình Paralympic Mùa Đông. Ở một số ít môn thể thao đặc biệt quan trọng có nhiều cuộc tranh tài diễn ra. Ví dụ, môn trượt tuyết đổ đèo chia làm hai cuộc đấu, dích dắc và dích dắc lớn. Ủy ban Paralympic Quốc tế quản trị một số ít môn thể thao nhưng không phải tổng thể. Các tổ chức triển khai quốc tế khác như Liên đoàn Thể thao Quốc tế ( IF ), đặc biệt quan trọng là Liên đoàn Xe lăn Quốc tế, Liên đoàn Thể thao Người cụt ( IWAS ), Liên đoàn Thể thao Người mù Quốc tế ( IBSA ) và Thương Hội Thể thao và Giải Trí Quốc tế cho người Bại não ( CP-ISRA ) quản trị một số ít môn thể thao đặc biệt quan trọng dành cho những nhóm khuyết tật riêng. [ 49 ] Liên đoàn Thể thao Quốc tế có nhiều cơ quan trong đó gồm có Ủy ban Paralympic Quốc gia, chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trong công tác làm việc tuyển chọn những vận động viên và quản trị những môn thể thao ở cấp vương quốc. [ 50 ]
Những vụ gian lận tăm tiếng đã gây thiệt hại cho Thế vận hội Paralympic. Sau khi Paralympic Sydney 2000 kết thúc, một cầu thủ bóng rổ Tây Ban Nha cho rằng một số ít thành viên của đội bóng rổ khuyết tật trí tuệ đoạt huy chương vàng của Tây Ban Nha là giả dạng. Ông công bố rằng chỉ có hai trong số 12 thành viên của đội bóng phân phối được trình độ của một vận động viên khuyết tật trí tuệ. [ 51 ] Một vụ tranh cãi đã xảy ra sau đó và ỦY ban Paralympic Quốc tế nhu yếu Ủy ban Paralympic Tây Ban Nha mở một cuộc tìm hiểu. [ 52 ] Kết quả tìm hiểu phát hiện một số ít vận động viên Tây Ban Nha đã qua mặt những nguyên tắc về tư cách tham gia dành cho người khuyết tật trí tuệ. Trong một cuộc phỏng vấn với quản trị liên đoàn giám sát những cuộc tranh tài của người khuyết tật trí tuệ, ông Fernando Martin Vicente thừa nhận rằng những vận động viên trên khắp quốc tế đã phá vỡ những quy tắc về điều kiện kèm theo tham gia dành cho loại đối tượng người tiêu dùng này. Ủy ban Paralympic Quốc tế phản ứng bằng cách mở màn một cuộc tìm hiểu nội bộ. [ 51 ] Kết quả tìm hiểu xác nhận những vận động viên Tây Ban Nha chỉ viện cớ để vào tranh tài và xác lập thực trạng này không riêng gì xảy ra ở môn bóng rổ dành cho người khuyết tật trí tuệ, cũng như không chỉ riêng vận động viên Tây Ban Nha. [ 51 ] Hậu quả là tổng thể những cuộc thi dành cho người khuyết tật trí tuệ đã bị hoãn lại vô thời hạn. [ 53 ] Lệnh cấm đã được dỡ bỏ sau Thế vận hội 2008, sau khi công tác làm việc thắt chặt những tiêu chuẩn và trấn áp tư cách tham gia của vận động viên khuyết tật trí tuệ được kiểm soát và chấn chỉnh. Bốn môn thể thao gồm lượn lờ bơi lội, điền kinh, bóng bàn và chèo thuyền dự kiến sẽ ​ ​ tổ chức triển khai cho những vận động viên khuyết tật trí tuệ tranh tài tại Paralympic Mùa hè 2012. [ 54 ] [ 55 ] [ 56 ]

Paralympic cũng đã bị phá hoại do hành vi sử dụng steroid. Tại Thế vận hội 2008 tại Bắc Kinh, ba vận động viên môn nhấc tạ (powerlifting) và một cầu thủ bóng rổ người Đức đã bị cấm sau khi có kết quả thử nghiệm dương tính với các chất cấm sử dụng.[54] Số trường hợp bị cấm đã giảm so với Thế vận hội 2000 là 10 vận động viên nhấc tạ và một vận một động viên điền kinh.[57] Vận động viên người Đức, Thomas Oelsner, là vận động viên Paralympic Mùa đông đầu tiên thử nghiệm dương tính với chất steroid. Anh đã giành được hai huy chương vàng tại Paralympic Mùa đông 2002, nhưng lại bị tước huy chương sau khi kết quả thử nghiệm cho thấy việc sử dụng thuốc.[58] Tại Thế vận hội Olympic Mùa đông 2010 ở Vancouver, vận động viên môn ném tạ trên băng (curling) người Thụy Điển, Glenn Ikonen, có kết quả thử nghiệm dương tính với một chất bị cấm và đã bị Ủy ban Paralympic Quốc tế đình chỉ trong sáu tháng.[59] Glenn Ikonen đã bị loại khỏi phần còn lại của cuộc thi nhưng đội của Glenn vẫn được phép tiếp tục thi đấu. Vận động viên 54 tuổi này cho biết bác sĩ của ông đã kê đơn một loại thuốc nằm trong danh mục các chất bị cấm.[60][61] Thụy Điển đã đánh bại Hoa Kỳ và giành được huy chương đồng.[62]

Một mối quan tâm mà hiện nay các ủy viên Paralympic phải đối mặt là kỹ thuật tăng huyết áp, còn gọi là tăng phản xạ tự phát (autonomic dysreflexia). Tác dụng của việc tăng huyết áp đã được chứng tỏ có thể cải thiện đến 15% hiệu suất thi đấu. Điều này đem lai hiệu quả cao nhất trong các môn thể thao đòi hỏi sức bền như trượt tuyết băng đồng. Để tăng huyết áp, vận động viên phải gây ra chấn thương tay chân thậm chí là chấn thương cột sống. Chấn thương này có thể bao gồm gãy xương, băng tay chân quá chặt và sử dụng vớ áp lực nén cao. Thương tích không gây đau đớn nhưng có ảnh hưởng đến huyết áp của vận động viên.[63]

Thành quả và giải quán quân điển hình nổi bật[sửa|sửa mã nguồn]

Trischa Zorn, mù bẩm sinh là vận động viên khuyết tật thành công nhất với 55 huy chương (trong số đó là 41 huy chương vàng) tại Thế vận hội Người khuyết tật
Trischa Zorn đến từ Hoa Kỳ là vận động viên Paralympic giành được nhiều huy chương nhất trong lịch sử dân tộc. Cô tranh tài tại bộ môn lượn lờ bơi lội dành cho người mù và đã giành tổng số 55 huy chương, trong đó có 41 huy chương vàng. Sự nghiệp Paralympic của cô lê dài 24 năm, từ 1980 – 2004. Cô cũng là vận động viên dự bị trong đội tuyển lượn lờ bơi lội Olympic năm 1980 của Mỹ nhưng không được tham gia. [ 64 ] [ 65 ] Ragnhild Myklebust của Na Uy giữ kỷ lục giành được nhiều huy chương nhất tại Paralympic Mùa đông. Tham gia vào nhiều cuộc tranh tài năm 1988, 1992, 1994 và 2002, cô giành tổng số 22 huy chương, trong đó có 17 huy chương vàng. Sau khi đoạt năm huy chương vàng tại Paralympic 2002, cô đã nghỉ hưu ở tuổi 58. [ 66 ] Neroli Fairhall, một cung thủ đến từ New Zealand, là người liệt hai chân dưới tiên phong – đồng thời cũng là vận động viên Paralympic tiên phong – tham gia tranh tài tại Thế vận hội Olympic Mùa hè 1984 ở ​ ​ Los Angeles. Cô được xếp hạng thứ 34 trong cuộc thi bắn cung Olympic và giành được một huy chương vàng Paralympic trong cùng kì Thế vận hội. [ 1 ]

Thành phố tổ chức triển khai[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

(tiếng Anh)

(tiếng Việt)

Source: https://vvc.vn
Category : Thể thao