Thành phần của quan hệ pháp luật dân sự là các yếu tố cấu thành nên quan hệ đó. Quan hệ pháp luật dân sự được cấu thành bởi các thành tố sau: chủ thể, khách thể, nội dung.
1. Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự
Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự là những “ người ” tham gia vào những quan hệ đó. Phạm vi “ người ” tham gia vào quan hệ pháp luật dân sự gồm có : cá thể, ( công dân Nước Ta, người quốc tế, người không quốc tịch ), pháp nhân .
Để tham gia vào một quan hệ pháp luật dân sự đơn cử, những chủ thể phải có đủ tư cách chủ thể. Cho nên, có loại quan hệ chủ thể là công dân như công dân có quyền để lại di sản thừa kế còn những tổ chức triển khai chỉ được hưởng thừa kế theo di chúc ; có loại chủ thể chỉ được tham gia vào loại quan hệ nhất định như hộ mái ấm gia đình được tham gia trong những quan hệ sử dụng đất, sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp hay Nhà nước là chủ sở hữu ( triển khai quyền của chủ sở hữu ) so với những tài nguyên vạn vật thiên nhiên và đất đai … Trong phần nhiều những quan hệ pháp luật dân sự, những chủ thể tham gia là công dân, pháp nhân như những quan hệ về quyền sở hữu, nghĩa vụ và trách nhiệm hợp đồng, bồi thường thiệt hại …
Trong quan hệ pháp luật dân sự, chủ thể quyền luôn luôn được xác định, chủ thể nghĩa vụ có thể là một “người” cụ thể, cũng có thể là tất cả những người còn lại.
2. Khách thể của quan hệ pháp luật dân sự
Khách thể của quan hệ pháp luật là một phạm trù pháp lí, là bộ phận cấu thành của quan hệ pháp luật. Đó là những cái mà những chủ thể của quan hệ pháp luật hướng tới, tác động ảnh hưởng vào. Nói cách khác đó là những quyền lợi vật chất, quyền lợi niềm tin mà pháp luật bảo vệ cho những chủ thể trong quan hệ pháp luật. Khách thể của quan hệ pháp luật dân sự hoàn toàn có thể là bộ phận của quốc tế vật chất, cũng hoàn toàn có thể là những giá trị niềm tin. Khách thể của quan hệ pháp luật dân sự được chia thành 5 nhóm sau :
2.1. Tài sản
Theo lao lý tại Điều 105 BLDS năm năm ngoái, gia tài gồm có vật, tiền, những sách vở có giá và những quyền gia tài .
Vật với ý nghĩa là một phạm trù pháp lí, là bộ phận của thế giới vật chất có thể đáp ứng được nhu cầu nào đó của con người nhưng không phải bất cứ bộ phận nào của thế giới vật chất đều được coi là vật với tư cách là khách thể của quan hệ pháp luật dân sự. Có những bộ phận của thế giới vật chất ở dạng này không được coi là vật nhưng ở dạng khác lại được coi là vật, ví dụ: không khí trong tự nhiên, nước sông, nước biển… nếu được đóng vào chai, bình thì có thể được coi là vật với tư cách là khách thể của quan hệ pháp luật dân sự. Khái niệm vật ở đây có thể được mở rộng do sự phát triển của khoa học công nghệ như chất thải nếu được dùng lại…
Tiền là loại gia tài đặc biệt quan trọng có giá trị trao đổi với những loại hàng hoá khác. Tiền do Nhà nước phát hành, giá trị của tiền được xác lập bằng mệnh giá ghi trên đồng xu tiền đó. Những đồng xu tiền có giá trị lưu hành mới được coi là tiền .
Giấy tờ có giá là loại gia tài đặc biệt quan trọng do Nhà nước hoặc những tổ chức triển khai phát hành theo trình tự nhất định. Có nhiều loại sách vở có giá khác nhau với những quy chế pháp lý khác nhau như : công trái, trái phiếu, kì phiếu, CP, séc … Giấy tờ có giá là hàng hoá trong một thị trường đặc biệt quan trọng – đầu tư và chứng khoán .
Quyền gia tài là quyền trị giá được bằng tiền, gồm có quyền gia tài so với đối tượng người dùng quyền sở hữu trí tuệ, quyền sử dụng đất và những quyền gia tài khác ( Điều 115 BLDS năm năm ngoái ) .
Cần phân biệt vật với hàng hoá. Khái niệm hàng hoá được đề cập trong chính trị – kinh tế tài chính học được hiểu là loại sản phẩm do con người tạo ra để trao đổi, nó có giá trị và giá trị sử dụng. Giá trị của hàng hoá được xác lập bằng lao động xã hội đã bỏ ra để sản xuất hàng hoá đó. Đất đai, tài nguyên vạn vật thiên nhiên được coi là vật nhưng không phải là hàng hoá. Mọi hàng hoá đều là vật nhưng không phải mọi vật là hàng hoá .
Vật và gia tài cũng không đồng nghĩa tương quan với nhau. Tài sản hoàn toàn có thể là một vật, hoàn toàn có thể là tập hợp những vật – khối gia tài. Tài sản còn gồm cả những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm gia tài như quyền đòi nợ, nghĩa vụ và trách nhiệm trả nợ …
2.2. Hành vi và những dịch vụ
Nếu coi khách thể của quan hệ pháp luật dân sự là cái mà xử sự của những chủ thể hướng tới, tác động ảnh hưởng vào thì hành vi của những chủ thể trong quan hệ nghĩa vụ và trách nhiệm là khách thể của quan hệ nghĩa vụ và trách nhiệm. Đó là cái mà quyền cũng như nghĩa vụ và trách nhiệm của những chủ thể hướng tới tiên phong, trực tiếp, đó là xử sự của những chủ thể được bộc lộ dưới dạng hành vi hoặc không hành vi tuỳ theo những quan hệ pháp luật đơn cử .
Có những hành vi mà kết quả của nó được thể hiện dưới dạng vật chất cụ thể. Trong trường hợp này, muốn xem xét hành vi có thực hiện đúng hay không phải căn cứ vào kết quả của việc thực hiện hành vi đó và như vậy hành vi này được vật chất hoá. Vì vậy, có quan điểm cho rằng kết quả của hành vi là khách thể của quan hệ pháp luật dân sự. Điều này không thể giải thích được trong các quan hệ dân sự mà hành vi không được vật chất hoá như tư vấn pháp luật với hành vi tư vấn… Trong các trường hợp như vậy, căn cứ đánh giá chỉ có thể là hành vi của người phải thực hiện hành vi mà thôi. Trong trường hợp hành vi được thể hiện bằng không hành động thì bản thân “sự không hành động” đó cũng đủ cấu thành khách thể của quan hệ pháp luật dân sự.
Hiện nay, trong khoa học pháp lí chưa có quan điểm thống nhất về khái niệm dịch vụ nhưng thuật ngữ “ dịch vụ ” đã được sử dụng trong thực tiễn trong khoa học pháp lí và khoa học kinh tế tài chính. Có thể nói rằng dịch vụ là một hoặc nhiều việc làm mà tác dụng của nó hoàn toàn có thể vật chất hoá nhưng nó không tạo ra vật mới mà nó được biểu lộ bằng việc làm đã triển khai xong như thay thế sửa chữa gia tài … hoặc không được vật chất hoá, như dịch vụ tư vấn pháp lí, gửi giữ, vận tải đường bộ … Dịch Vụ Thương Mại không trực tiếp tạo ra vật chất nhưng tạo tiền đề cho quy trình sản xuất ra của cải vật chất, ý thức cho những chủ thể và xã hội. Tỉ lệ giá trị dịch vụ trong thu nhập quốc dân ngày càng tăng theo đà tăng trưởng của nền kinh tế tài chính .
2.3. Kết quả của hoạt động tinh thần sáng tạo
Con người không riêng gì tạo ra của cải vật chất để thoả mãn những nhu yếu của mình mà còn tạo ra những giá trị ý thức, những mẫu sản phẩm trí tuệ để Giao hàng nhu yếu ý thức cũng như Giao hàng cho quy trình sản xuất vật chất. Khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến là thành tố của lực lượng sản xuất, trực tiếp tham gia vào quy trình sản xuất và là động lực quan trọng của sản xuất xã hội. Lao động phát minh sáng tạo là lao động đặc biệt quan trọng và tác dụng của quy trình phát minh sáng tạo này là những “ loại sản phẩm trí tuệ ”, là khách thể trong những quan hệ về quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp. Sản phẩm trí tuệ được bộc lộ dưới dạng :
– Các tác phẩm văn học, thẩm mỹ và nghệ thuật, khoa học … Đây là những hình thức biểu lộ tác dụng của quy trình phát minh sáng tạo và chúng được biểu lộ dưới nhiều dạng khác nhau như viết, nói hay bằng những phương tiện kĩ thuật …
– Các đối tượng người dùng của chiếm hữu công nghiệp là sáng tạo, giải pháp có ích, mẫu mã công nghiệp … Những đối tượng người dùng này chỉ được bảo vệ khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận chúng là đối tượng người tiêu dùng của chiếm hữu công nghiệp .
2.4. Các giá trị nhân thân
Các giá trị nhân thân là khách thể trong các quyền nhân thân của công dân, tổ chức. Bảo vệ quyền nhân thân là một trong những nguyên tắc được ghi nhận trong BLDS. Các quyền nhân thân của cá nhân được Nhà nước bảo hộ ngày càng mở rộng do sự phát triển của xã hội. Quyền nhân thân như là một bộ phận cấu thành của quyền con người như danh dự, nhân phẩm, uy tín, tên gọi, quốc tịch, hình ảnh, bí mật đời tư… (từ Điều 24 đến Điều 51 BLDS năm 2005). Về nguyên tắc chung, các quyền nhân thân luôn gắn với chủ thể và không thể dịch chuyển được trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
2.5. Quyền sử dụng đất
Đây là một loại tài sản đặc biệt của Nhà nước. Trong khi pháp luật quy định: “đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lí thì quyền sử dụng đất của cá nhân, hộ gia đình được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, để lại thừa kế… và Nhà nước công nhận các quyền của người sử dụng đất, quyền sử dụng đất được pháp luật quy định là một quyền dân sự và có thể được chuyển giao trong lưu thông dân sự, kinh tế. Pháp luật đất đai quy định người sử dụng đất có quyền: chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, tặng cho, cho thuê lại, góp vốn, thế chấp, thừa kế quyền sử dụng đất. Vì vậy, quyền sử dụng đất là đối tượng trong các hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất và là di sản trong việc thừa kế quyền sử dụng đất.
3. Nội dung của quan hệ pháp luật dân sự
Mọi quan hệ pháp luật đều là mối liên hệ pháp lí giữa những chủ thể tham gia vào những quan hệ đó, được bộc lộ dưới dạng quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của những bên tham gia. Vì vậy, nội dung của quan hệ pháp luật dân sự là tổng hợp những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của những bên tham gia vào những quan hệ đó. Quyền của một bên tương ứng với nghĩa vụ và trách nhiệm của bên kia tạo thành mối liên hệ biện chứng, xích míc và thống nhất trong một quan hệ pháp luật dân sự đơn cử. Không có quyền của một bên thì cũng không có nghĩa vụ và trách nhiệm của bên kia và ngược lại. Trong những quan hệ đơn thuần, hoàn toàn có thể thuận tiện xác lập trong đó một bên chỉ có quyền và một bên chỉ có nghĩa vụ và trách nhiệm ( người cho vay và người vay gia tài … ). Nhưng thường thì, những quan hệ pháp luật dân sự là những quan hệ phức tạp, trong đó những bên có quyền đồng thời có nghĩa vụ và trách nhiệm với nhau ( trong quan hệ mua và bán, cho thuê gia tài … ) .
3.1. Quyền dân sự
Theo pháp luật của pháp luật, quyền dân sự là cách xử sự được phép của người có thế lực .
Quyền dân sự của những chủ thể trong những quan hệ pháp luật dân sự đơn cử khác nhau thì có nội dung khác nhau ( những xử sự khác nhau tương thích với nội dung của quan hệ đó ). Chủ thể quyền trong những quan hệ dân sự hoàn toàn có thể triển khai những hành vi khác nhau tương thích với nội dung, mục tiêu của quyền lực đó như chủ sở hữu có những quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt những gia tài thuộc quyền sở hữu của mình trong khuôn khổ pháp luật pháp luật … Thông qua hành vi của mình thoả mãn quyền của mình hoặc quyền nhu yếu người khác ( người có nghĩa vụ và trách nhiệm ) thực thi những hành vi nhất định ( trả tiền, chuyển giao gia tài, làm hoặc không làm một việc … ). Chủ sở hữu hoàn toàn có thể thực thi quyền của mình trải qua hành vi của người khác ( uỷ quyền ) .
Khi quyền dân sự bị vi phạm, chủ thể quyền hoàn toàn có thể sử dụng những giải pháp bảo vệ mà pháp luật được cho phép ( tự bảo vệ, những giải pháp tác động ảnh hưởng … ) hoặc nhu yếu cơ quan nhà nước có thẩm quyền bảo vệ quyền dân sự của mình khi quyền đó bị xâm hại .
Trong khoa học pháp lí sống sót khái niệm quyền chủ quan và quyền khách quan. Quyền khách quan là quyền dân sự được pháp luật lao lý cho những chủ thể, là nội dung năng lượng pháp luật của chủ thể ( năng lực hoàn toàn có thể có của chủ thể ). Quyền chủ quan là quyền dân sự của chủ thể trong một quan hệ dân sự đơn cử đã được xác lập. Quyền chủ quan phải tương thích với quyền khách quan mà pháp luật đã lao lý .
3.2. Nghĩa vụ dân sự
Là cách xử sự bắt buộc của người có nghĩa vụ và trách nhiệm. Cách xử sự của những chủ thể cũng rất khác nhau tuỳ theo từng quan hệ dân sự đơn cử. Trong những quy phạm pháp luật dân sự, những quy phạm tuỳ nghi được cho phép những chủ thể lựa chọn cách triển khai khi tham gia vào quan hệ dân sự phát huy quyền tự định đoạt của mình. Các quy phạm mệnh lệnh dưới dạng “ cấm không được làm ” hoặc “ phải làm ” có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Từ những quy phạm này, phát sinh nghĩa vụ và trách nhiệm của những bên tham gia quan hệ dân sự. Những nghĩa vụ và trách nhiệm dạng này do pháp luật pháp luật cho toàn bộ những bên tham gia vào quan hệ dân sự không chỉ có ý nghĩa so với những bên tham gia mà đó còn là nghĩa vụ và trách nhiệm của những chủ thể và có ý nghĩa so với Nhà nước, so với xã hội .
Thông thường, trong các quan hệ dân sự, nghĩa vụ của một chủ thể tương ứng với quyền của chủ thể khác – những chủ thể xác định. Người có nghĩa vụ có thể phải thực hiện những hành vi tích cực dưới dạng hành động (như trả tiền, giao vật trong mua bán; thực hiện công việc trong dịch vụ, gia công…). Trong một số trường hợp, nội dung của quan hệ pháp luật quy định người có nghĩa vụ có thể lựa chọn cách thức xử sự có lợi nhất cho họ (Ví dụ: để bồi thường thiệt hại do hành vi gây thiệt hại gây ra, người có nghĩa vụ có thể bồi thường bằng tiền hoặc hiện vật hay sửa chữa đồ vật bị hư hỏng). Nếu người có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ nghĩa vụ của họ một cách tự nguyện sẽ bị “buộc” phải thực hiện đúng nghĩa vụ đó. Ngoài ra, nếu do không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ nghĩa vụ mà gây thiệt hại thì phải bồi thường thiệt hại xảy ra.
5/5 – ( 5 bầu chọn )
