So sánh ưu điểm, nhược điểm của Common Law và Civil Law

Nguồn gốc hình thành của Common Law và Civil Law. So sánh ưu điểm, điểm yếu kém của Common Law và Civil Law : Về nguồn gốc, đặc thù pháp điển hóa, thủ tục tố tụng .

Common Law và Civil Law là hai hệ thống pháp luật lớn và nổi bật nhất trên quốc tế, hai hệ thống này có những đặc trưng pháp lý rất riêng không liên quan gì đến nhau và nó tạo nên truyền thống của hai hệ thống pháp luật này. Vậy dưới đây chúng tôi sẽ so sánh ưu điểm, điểm yếu kém của Common Law và Civil Law để bạn đọc hiểu hơn về hai hệ thống pháp luật này nhé.

Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568

1. Nguồn gốc hình thành của Common Law và Civil Law:

Khi nhắc tới hai hệ thống pháp luật lớn nhất quốc tế ta biết đến common law và civil law, hai hệ thống pháp luật này được thiết kế xây dựng trên nền tảng di sản của Luật La Mã ( ius civile ), tăng trưởng ở những nước Pháp, Đức và một số ít nước lục địa Châu Âu. Nhưng tùy ở những nước thì nhìn nhận sẽ khác như pháp luật của Pháp, Đức là quan trọng nhất và có ảnh hưởng tác động lớn tới pháp luật của những nước khác trong hệ thống pháp luật này. Nhắc tới pháp luật tại những nước pháp hay Đức ta thấy hai hệ thống pháp luật của những nước này nhìn chung đều chịu ảnh hưởng tác động của Luật La Mã, luật vật chất được coi trọng hơn luật thủ tục, luật tư là nghành nghề dịch vụ pháp luật được chú trọng hơn cả. Họ pháp luật này coi trọng văn bản qui phạm pháp luật và đã thoát ly khỏi tôn giáo, luân lý, tôn vinh tự do cá thể. Ngày nay, phạm vi ảnh hưởng của hệ thống Civil Law tương đối rộng gồm có những nước Châu Âu lục địa ( Pháp, Đức, Italia … ), Quebec ( Canada ), Louisiana ( Mỹ ), Nhật Bản và 1 số ít nước Châu Mỹ Latinh ( Brazin, Vênêduêla … ). Chăc hẳn rất nhiều người vẫn chưa biết về lịch sử dân tộc hình thành của hai hệ thống pháp luật nổi tiếng này nếu muốn nắm rõ hơn tất cả chúng ta cần biết tới bản tập hợp “ Corpus Iuris Civilis ” của Hoàng đế Justinian ( 483 – 565 ) thời kỳ cổ đại được coi là một trong những nền tảng cho việc tăng trưởng pháp luật ở Châu Âu lục địa. Khoảng thế kỷ XII-XIII, hình thành những phe phái pháp luật họ điều tra và nghiên cứu tiếp đón truyền thống cuội nguồn của Luật la mã, truyền bá tư tưởng pháp luật ra ngoài Châu Âu qua con đường xâm lược những nước thuộc địa. Thế kỷ XI, do kinh tế tài chính công thương ở Tây Âu tăng trưởng, những trường học do thị dân lập nên sinh ra. Đây là nơi có vai trò quan trọng trong việc tăng trưởng pháp luật Châu Âu lục địa. Họ đưa ra rất nhiều ý niệm về pháp luật ví dụ điển hình, giảng dạy luật là dạy những nguyên tắc và chiêu thức để tìm kiếm và thiết lập công lý, hoặc ý niệm luật là những cần có ( Sollen ) chứ không phải cái đang diễn ra ( Sein ). Tại thời gian này trên quốc tế khi những bộ tộc Đức ( Germanic ) xâm lăng những đế quốc Tây Âu, một số ít qui định của luật La Mã đã được sửa chữa thay thế bằng luật bộ tộc Đức. Bên cạnh đó với niềm tin của luật Đức là địa thế căn cứ vào yếu tố cá thể, không địa thế căn cứ vào yếu tố chủ quyền lãnh thổ, nên dân chúng của đế quốc La Mã cũ cùng con cháu họ vẫn được phép sử dụng luật La Mã. Giáo hội Công giáo La Mã là giáo hội đóng vai trò rất lớn và rất quan trọng trong việc duy trì lao lý La Mã cũ vì giáo luật, tức là luật dùng trong những Toà án của giáo hội, đã được kiến thiết xây dựng theo luật La Mã. Vào thế kỷ thứ 11 và 12, khi tìm được nguyên văn Bộ Dân luật Corpus Juris Civilis, những học giả khởi đầu nghiên cứu và điều tra và lý giải, hiện đại hóa những nội dung luật cũ cho tương thích với tình hình xã hội thời đó. Các học giả luật so sánh cho rằng hê thống Civil law phải được chia nhỏ thành 3 nhóm khác nhau : + Civil Law của Pháp : ở Pháp, Tây Ban Nha, và những nước thuộc địa cũ của Pháp ;

Xem thêm: Hợp tác xã là gì? Đặc điểm, ưu và nhược điểm của hợp tác xã?

+ Civil Law của Đức : ở Đức, Aó, Thụy Sĩ, Hy Lạp, Nhật Bản, Nước Hàn và Cộng hòa Nước Trung Hoa ( Lưu ý : Luật Trung Quốc và Luật Việt Nam lúc bấy giờ theo truyền thống cuội nguồn học thuật, thì được xếp vào hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa, nhưng trên thực tiễn nhiều qui định về dân sự, về tố tụng, về hệ thống Toà án lại mang nhiều đặc thù của Civil Law ) ; + Civil Law của những nước Scandinavian : Đan Mạch, Thụy Điển, Phần Lan, Na Uy và Ailen. Luật của Bồ Đào Nha và Italia cũng chịu tác động ảnh hưởng của Pháp, Đức, nhưng những bộ luật dân sự thế kỷ 19 thì gần hơn với Bộ luật Napoleon và những bộ luật dân sự thế kỷ 20 thì lại giống với luật dân sự của Đức.

Luật ở Hà Lan hay dân luật ở Hà Lan thì rất khó để xếp vào một nhóm nào, nhưng cũng phải thừa nhận rằng Luật dân sự của Hà Lan có ảnh hưởng không nhỏ đến luật tư hiện đại của nhiều quốc gia. Điển hình là pháp luật dân sự của Nga hiện hành chịu ảnh hưởng trực tiếp từ luật của Hà Lan.

2. So sánh ưu điểm, điểm yếu kém của Common Law và Civil Law :

Là hai hê thống pháp luật lớn nó cũng sẽ có những đặc thù khác nhau rất rõ ràng ở Common Law và Civil Law được biểu lộ rõ nét nhất ở 4 tiêu chuẩn đơn cử như về nguồn gốc của luật ( origin of law ) và đặc thù pháp điển hóa ( codification ) cũng như hình thành những thủ tục tố tụng ( Procedure ) và vai trò của thẩm phán và luật sư ( Role of the Jurists ).

2.1. Về nguồn gốc của luật:

Khi nới về nguồn gốc của pháp luật thì trong pháp luật lục địa, những quan hệ gia tài gắn liền với những nguyên tắc của Luật dân sự La Mã – Tập hợp những qui định pháp luật làm nền tảng cho Luật dân sự La Mã của Hoàng đế Justinian ( Justinian’s Corpus Juris Civilis ). Trong hệ thống pháp luật thì ta thấy có Luật La Mã là bộ luật có sức tác động ảnh hưởng rất lớn như Mác đã từng nhận xét rằng pháp luật những nước Châu Âu không hề đem lại những hoàn thành xong đáng kể cho Luật La Mã cổ đại mà chỉ sao nó lại một cách cơ bản. Pháp luật Anh – Mỹ không ảnh hưởng tác động thâm thúy và gắn bó mật thiết với những nguyên tắc của luật dân sự La Mã như pháp luật lục địa. Lý do là họ ý niệm Tòa án chỉ có thẩm quyền với từng vấn đề đơn cử. Luật gia phải được huấn luyện và đào tạo và trưởng thành trong thực tiễn. Tuy nhiên cả hai hệ thống pháp luật này đều không ít đều thừa kế sự giàu sang và tính chuẩn mực của thuật ngữ pháp lý La Mã. Ví dụ : stare decisis ( Phán quyết của Tòa án trước đó phải được công nhận như tiền lệ ) ; pacta sunt servandas ( Hợp đồng phải được tôn trọng ). Sự ảnh hưởng tác động của những học thuyết pháp lý, với tư cách là một nguồn luật thì ở Common Law có xu thế vận dụng nhiều hơn so với những nước theo truyền thống cuội nguồn Civil law .

Xem thêm: Thương lượng là gì? Ưu nhược điểm của thương lượng và hòa giải?

2.2. Về tính chất pháp điển hóa:

Quan niệm tiếp cận pháp luật của hai hệ thống pháp luật này là khác nhau. Hệ thống Civil law ý niệm pháp luật là phải từ những chế định đơn cử ( All law resides in institutions ), còn hệ thống Common law lại ý niệm lao lý được hình thành từ tập quán ( All law is custom ). Ngày nay, ở Anh “ lẽ phải ” ( reasons ) cũng là một dạng nguồn pháp luật để bù đắp những khoảng trống pháp luật, làm cho hệ thống pháp luật Anh trở thành một hệ thống pháp luật mở, luôn trong trạng thái tự hoàn thành xong. Ưu điểm rõ nét của những Bộ luật trong Civil Law là tính khái quát hóa, tính không thay đổi cao ( certainty of law ). Pháp luật Common Law dựa hầu hết trên nguồn luật là tiền lệ pháp ( Stare decisis. Thẩm phán vừa là người xét xử vừa là người phát minh sáng tạo ra pháp luật một cách gián tiếp. Ưu điểm rõ nét nhất của những tập quán là tính đơn cử, linh động và tương thích với sự tăng trưởng của những quan hệ xã hội. Pháp luật lục địa chia thành luật công ( public law ) và luật tư ( private law ), còn pháp luật Anh – Mỹ khó phân loại. Công pháp gồm có những ngành luật, những chế định pháp luật kiểm soát và điều chỉnh những quan hệ về tổ chức triển khai và hoạt động giải trí của cơ quan nhà nước, những quan hệ mà một bên tham gia là những cơ quan nhà nước. Còn tư pháp gồm có những ngành luật, những chế định pháp luật kiểm soát và điều chỉnh những quan hệ tương quan đến những cá thể, tổ chức triển khai khác. Cốt lõi của luật tư là nguyên tắc tự do ý chí. Tự do ý chí mang thực chất số lượng giới hạn quyền lực tối cao nhà nước và thừa nhận công dân được làm tổng thể những gì pháp luật không cấm. Trong nghành luật tư nhà nước đóng vai trò như người trọng tài. Cốt lõi của luật công là công quyền chỉ được làm những gì mà luật được cho phép. Nhà nước buộc phải tuân thủ pháp luật.

2.3. Về thủ tục tố tụng:

Hệ thống pháp luật lục địa tăng trưởng hình thức tố tụng thẩm vấn, tố tụng viết ( inquisitorial system / written argument ), còn Hệ thống pháp luật Anh – Mỹ tăng trưởng hình thức tố tụng tranh tụng ( Case system / oral argument ). Tuy nhiên cũng không trọn vẹn đúng nếu khẳng định chắc chắn rằng hệ thống Civil Law không hề vận dụng việc suy đoán vô tội ( presumption of innocence ).

Khi xét xử, các nước theo hệ thống Common Law rất coi trọng nguyên tắc Due process. Đây là nguyên tắc được nhắc đến trong tu chính án thứ 5 và 14 của Hoa Kỳ. Nội dung chính của nguyên tắc này nói đến ba yêu cầu chính: yêu cầu bình đẳng của các đương sự trong việc đưa ra chứng cứ trước Toà (equal footing); yêu cầu qui trình xét xử phải được tiến hành bởi một Thẩm phán độc lập có chuyên môn, cùng một bồi thẩm đoàn vô tư, khách quan (fair trial and impartial jury); yêu cầu luật pháp phải được qui định sao cho một người dân bình thường có thể hiểu được hành vi phạm tội (Laws must be written so that a reasonable person can understand what is criminal behavior).

Hệ thống Civil Law dựa trên qui trình tố tụng thẩm vấn ( inquisitorial system ) nên trong những vụ án hình sự, thẩm phán địa thế căn cứ hầu hết vào Luật thành văn, tác dụng của cơ quan tìm hiểu, và quy trình xét xử tại Toà để ra phán quyết. Nếu như trong Common Law, thẩm phán tạo ra những qui tắc pháp lý cho những tranh chấp đơn cử, thì trong Civil Law, qui tắc pháp lý tạo ra nền tảng để thẩm phán ra quyết định hành động, hay nói cách khác thẩm phán Civil Law tìm giải pháp trước hết qua những văn bản pháp luật. Về lý giải văn bản pháp luật, những thẩm phán lý giải theo ngữ nghĩa của luật nhưng vẫn tôn trọng ý chí của nhà làm luật. Toà án ở những nước theo truyền thống lịch sử Common Law được coi là cơ quan làm luật lần thứ hai, hay cơ quan phát minh sáng tạo ra án lệ ( The second Legislation ). Ngược lại ở những nước theo truyền thống cuội nguồn Civil Law, chỉ có Nghị viện mới có quyền làm luật, còn Toà án chỉ là cơ quan vận dụng pháp luật. Còn so với những vương quốc bị ảnh hưởng tác động và theo hệ thống pháp luật Common Law thì hầu hết với những hiệp định quốc tế không phải là một phần của luật quốc nội / luật vương quốc ( domestic law ). Chúng chỉ hoàn toàn có thể được toà án vận dụng khi những hiệp định quốc tế đã được nội luật hoá bởi cơ quan lập pháp. Các nước theo truyền thống lịch sử Civil Law thì khác, ví dụ như ở Thụy Sĩ, những điều ước quốc tế được vận dụng trực tiếp như thể một phần của luật quốc nội, thế cho nên những Toà án hoàn toàn có thể trực tiếp vận dụng những điều ước quốc tế khi xét xử.

Source: https://vvc.vn
Category : Pháp luật

BẠN CÓ THỂ QUAN TÂM

Alternate Text Gọi ngay