Yêu cầu về tính hợp pháp và hợp lý của quyết định hành chính
1. Khái quát về quyết định hành chính
1.1. Khái niệm quyết định hành chính.
Quyết đinh hành chính là một dạng của quyết định pháp luật, do các chủ thể quản lý hành chính nhà nước ban hành theo trình tự hình thức pháp luật quy định, nhằm đề ra những chủ trương, biện pháp, đặt ra các quy tắc xử sự hoặc áp dụng những quy tắc đó giải quyết một công việc cụ thể trong quản lý hành chính Nhà nước có tính chất bắt buộc phải thực hiện đối với các đối tượng liên quan.
1.2. Đặc điểm của quyết định hành chính.
a. Đặc điểm chung.
Quyết định hành chính là một loại quyết định pháp luật. Vì vậy nó có tất cả các tính chất của quyết định pháp luật mà quan trọng là tính quyền lực nhà nước, tính pháp lý.
– Tính quyền lực nhà nước : nó được thể hiện của ý chí nhà nước tức là đã thể hiện tính quyền lực nhà nước. Tính quyền lực được thể hiện thông qua việc: chỉ có Nhà nước mới có quyền quy định về thẩm quyền ban hành; luôn mang tính bắt buộc các biện pháp bảo đảm.
– Tính pháp lí: Pháp luật quy định rõ thẩm quyền ban hành trình tự, hình thức…Nội dung chứa các quy phạm pháp luật, mệnh lệnh và tạo ra các hệ quả pháp lý.
b. Đặc điểm riêng.
Ngoài những đặc điểm chung nêu trên quyết định hành chính còn có những đặc điểm riêng sau:
– Tính dưới luật :
Đặc trưng này xuất phát từ nguyên tắc pháp chế trong quản trị Nhà nước biểu lộ ở chỗ quyết định hành chính được thiết kế xây dựng và phát hành trên cơ sở Hiến pháp và luật .
Có nghĩa là nội dung của quyết định hành chính được ban hành phải phù hợp để thi hành không chỉ Hiến pháp, luật, pháp lệnh mà mọi quyết định pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên và cơ quan quyền lực cùng cấp.
– Quyết định hành chính có những mục đích và nội dung phong phú, xuất phát từ đặc điểm của hoạt động quản lý hành chính Nhà nước. Quyết định hành chính không chỉ gắn liền với nội dung mà cả trình tự xây dựng và ban hành cũng như hình thức quyết định.
Có nghĩa là quyết định hành chính phải được phát hành theo hình thức và trình tự do pháp luật pháp luật. Quyết định hành chính được phát hành theo thủ tục hành chính với những hình thức tên goi khác nhau do pháp luật lao lý .
– Quyết định hành chính là những những quyết định được nhiều chủ thể trong mạng lưới hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, để triển khai trách nhiệm và công dụng quản trị. Chủ thể đa phần phát hành quyết định là những cơ quan nhà nước ở TW, địa phương, những chủ thể có thẩm quyền chung cũng như những chủ thể có thẩm quyền riêng .
1.3. Vai trò của quyết định hành chính trong quản lý nhà nước.
a. Quyết định hành chính đưa ra chủ trương lớn trong lĩnh vực quản lý hành chính.
– Quyết định nhằm mục đích đưa ra những chủ trương chủ trương, giải pháp lớn về quản trị hành chính so với cả nước, cả một vùng hay so với một đơn vị chức năng hành chính nhất định .
– Quyết định có giá trị cụ thể hóa những quyết định lập pháp. Trong thực tiễn, rõ ràng nhiều khi cũng có những lao lý lập pháp chỉ kiểm soát và điều chỉnh mức độ chung, trong khi đó hành pháp cần đơn cử linh động để cung ứng nhu yếu phong phú của thực tiễn xã hội .
Bên cạnh hoạt động giải trí lập pháp khi nào cũng sống sót hoạt động giải trí lập quy để bảo vệ những nhu yếu không thay đổi, mềm dẻo, linh động trong những quan hệ xã hội .
b. Quyết định hành chính điều tiết các vấn đề thực tiễn.
Các văn bản pháp quy đưa ra những lao lý còn những văn bản hành chính riêng biệt thì biến quyết định thành hiện thực và cũng tạo cơ sở cho pháp luật được thi hành trong trong thực tiễn .
Các văn bản này nhằm mục đích mục tiêu tạo ra một hành lang pháp lý để những chủ thể pháp luật hành chính thực thi được những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của mình trên những nghành nghề dịch vụ của đời sống xã hội. Nó làm phát sinh, biến hóa hoặc chấm hết quan hệ pháp luật hành chính đơn cử .
c. Quyết định hành chính góp phần ổn định trật tự xã hội, tạo cơ hội quản lý tốt và phát triển xã hội.
– Quyết định hành chính mang tính bắt buộc so với mọi cá thể và tổ chức triển khai vì vậy trong những thực trạng nhất định họ phải làm theo nhằm mục đích đưa ra những chuẩn mực ứng xử và kiểm soát và điều chỉnh những hành vi xử sự theo mong ước thiết lập trật tự xã hội không thay đổi .
Mặt khác, các biện pháp chế tài của luật hành chính không chỉ mang tính chất trừng trị người vi phạm mà quan trọng hơn nó có tác dụng giáo dục, răn đe người vi phạm không lặp lại vi phạm đó đồng thời ngăn chặn những hành vi mới xảy ra. Nhờ đó mà trật tự an toàn xã hội được đảm bảo.
Quyết định quản lý Nhà nước tạo cơ hội cho sự phát triển của xã hội theo định hướng chung của Nhà nước
2. Các yêu cầu về tính hợp pháp và hợp lý của quyết định hành chính.
2.1.Khái quát về tính hợp pháp và hợp lý của quyết định hành chính.
Chất lượng của một quyết định quản trị nhà nước được xem xét qua tính hợp pháp và tính hài hòa và hợp lý. Đây là hai tiêu chuẩn nhìn nhận quyết định quản trị nhà nước ở hai góc nhìn khác nhau, tuy độc lập nhưng lại có mối quan hệ mật thiết, thống nhất và hỗ trợ cho nhau .
Tính hợp pháp là bộc lộ của nguyên tắc Pháp chế. Trong khi tính hài hòa và hợp lý của quyết định quản trị nhà nước bộc lộ tính “ Khả thi ” và hiệu suất cao cao nhất về kinh tế tài chính – chính trị, xã hội. Sức sống và năng lực sống sót của những quyết định quản trị nhà nước phụ thuộc vào rất nhiều vào tính hài hòa và hợp lý của nó .
Quyết định quản trị nhà nước khi được phát hành chỉ hoàn toàn có thể trở thành bộ phận hữu cơ của chính sách kiểm soát và điều chỉnh pháp luật và có hiệu suất cao khi nội dung và hình thức của chúng bảo vệ cả tính hợp pháp và tính hài hòa và hợp lý .
Để bảo vệ tính hợp pháp và hài hòa và hợp lý của nội dung và hình thức quyết định thì thủ tục thiết kế xây dựng và phát hành chúng cũng phải theo đúng lao lý của pháp luật, tương thích với lý luận và thực tiễn. Nghĩa là thủ tục đó cũng phải bảo vệ tính hợp pháp và tính hài hòa và hợp lý .
Tính hợp pháp là nhu yếu cơ bản của nguyên tắc pháp chế, còn tính hài hòa và hợp lý là nhu yếu của thẩm mỹ và nghệ thuật quản trị, của chính đời sống .
Như vậy, tính hợp pháp của quyết định quản lý nhà nước là sự phù hợp của quyết định đó với thẩm quyền, nội dung, hình thức, phương pháp quản lý của các chủ thể quản lý trong khuôn khổ luật định. Tính hợp pháp đối với thủ tục xây dựng và ban hành quyết định quản lý nhà nước là sự phù hợp của hoạt động xây dựng và ban hành quyết định đó với các yêu cầu về thủ tục do luật định.
Tính hợp lý của quyết định quản lý nhà nước là sự thể hiện phương án được lựa chọn để điều chỉnh đối tượng quản lý trong quyết định là phương án tốt nhất.
Hiện nay, pháp luật nước ta chưa chăm sóc đúng mức đến yếu tố này, nhiều văn bản khác nhau cũng chỉ vận dụng một công thức chung là chăm sóc đến việc có “ trái với pháp luật ”, “ trái với văn bản ” cấp trên hay không .
2.2. Mối liên hệ giữa tính hợp pháp và hợp lý của các quyết định hành chính.
Hợp pháp tức là đúng với pháp luật hay không trái pháp luật. Mọi yếu tố thuộc khoanh vùng phạm vi kiểm soát và điều chỉnh của pháp luật được coi là có tính hợp pháp và chỉ khi nó được thực thi theo đúng những nhu yếu mà pháp luật đã đặt ra. Do đó, một quyết định hành chính sinh ra chỉ hợp pháp khi bảo vệ theo đúng những lao lý của pháp luật về :
- Thẩm quyền của chủ thể ban hành,
- Trình tự thủ tục ban hành
- Không trái với những văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.
Hợp lý, theo nghĩa chung, là đúng lẽ phải, đúng với sự thiết yếu, sự tương thích với logic của sự vật. Để sinh ra và sống sót lâu dài hơn, một quyết định hành chính phải bảo vệ những nhu yếu về tính hài hòa và hợp lý như :
- Đảm bảo lợi ích của Nhà nước cũng như nguyện vọng của nhân dân,
- Phải phù hợp thực tế khác quan,
- Ngôn ngữ dễ hiểu, chính xác, rõ ràng,
- Có tính dự báo và tính khả thi cao.
Một quyết định hành chính không hề sống sót nếu thiếu một trong hai tính hợp pháp hoặc tính hài hòa và hợp lý .
Trước hết, những quyết định hành chính sinh ra trên cơ sở luật và để thi hành luật, chính thế vì vậy không hề sống sót quyết định hành chính phạm pháp. Nếu một quyết định hành chính không bảo vệ những nhu yếu về tính hợp pháp thì đương nhiên là nó sẽ bị mất hiệu lực thực thi hiện hành .
Thứ hai, mọi quyết định hành chính đều nhằm mục đích thực thi tính năng quản trị hành chính Nhà nước, thực thi pháp luật thực tiễn. Quyết định hành chính không chỉ bảo vệ quyền lợi Nhà nước mà còn phải tương thích trong thực tiễn khách quan cùng nguyện vọng nhân dân ; phải rõ ràng đúng mực để tránh hiểu sai, vận dụng sai, phải có tính khả thi mới hoàn toàn có thể thực thi vận dụng quyết định hành chính theo từng tiến trình nhằm mục đích không thay đổi đời sống pháp luật của nhân dân .
Tính hợp pháp và hài hòa và hợp lý luôn gắn bó với nhau, cả về nội dung lẫn hình thức như một chỉnh thể thống nhất mà nếu thiếu một trong những nhu yếu đó thì việc ban hành chính sẽ không đạt hiệu suất cao, đạt được mục tiêu .
2.3. Yêu cầu về tính hợp pháp về quyết định hành chính.
Một quyết định hành chính chỉ có hiệu lực thi hành khi nó hợp pháp, tức là thoả mãn tất cả các yêu cầu sau:
– Một là, quyết định hành chính được ban hành phải phù hợp với mục đích và nội dung của luật, không trái với hiến pháp, luật, pháp lệnh và các quy định của cơ quan nhà nước cấp trên.
Điều này xuất phát từ đặc thù riêng của quyết định hành chính, đó là tính dưới luật. Chính do bởi hiệu lực hiện hành pháp lý của những quyết định hành chính luôn thấp hơn luật nên không hề trái ngược với những lao lý mà hiến pháp và luật đã đặt ra .
– Hai là, quyết định hành chính được phát hành trong khoanh vùng phạm vi thẩm quyền của chủ thể ra quyết định quản trị .
Các cơ quan ( người có chức vụ ) tuyệt đối không được phát hành những quyết định mà pháp luật không được cho phép, vượt quá khoanh vùng phạm vi quyền hạn được trao, không được lẩn tránh và lạm quyền. Việc bảo vệ đúng thẩm quyền ở đây là thẩm quyền trên hai góc nhìn khoanh vùng phạm vi và nghành nghề dịch vụ. Cơ quan nào đảm nhiệm quản lí cho khu vực, nghành nghề dịch vụ gì thì ra quyết định hành chính cho khu vực, nghành nghề dịch vụ ấy, không được phép vượt quá thẩm quyền, thậm chí còn, cấp trên cũng không được can thiệp vào nghành của cấp dưới .
– Ba là, quyết định hành chính phải bảo vệ trình tự, thủ tục, hình thức theo luật định .
Các quyết định hành chính, nhất là những quyết định hành chính chủ yếu bắt buộc phải bảo vệ những trình tự thủ tục kiến thiết xây dựng và phát hành như lao lý của pháp luật. Quyết định hành chính chủ yếu nhu yếu rất cao so với yếu tố trình tự thủ tục. Bởi nội dung của nó quyết định những yếu tố rất lớn, có trình tự thủ tục phức tạp, hội đồng họp và bàn luận dựa trên dự thảo, trải qua theo quan điểm hầu hết, không hề phát hành một cách tùy tiện .
Các quyết định quy phạm và quyết định riêng biệt tuy không có trình tự thủ tục phức tạp như quyết định chủ yếu nhưng đều là những văn bản pháp luật, có tính pháp lý nên về hình thức, trình tự thủ tục kiến thiết xây dựng và phát hành phải tuân thủ theo đúng những gì pháp luật đã pháp luật .
2.4. Yêu cầu về tính hợp lý của quyết định hành chính.
Để bảo đảm tính hiệu quả, quyết định hành chính phải đáp ứng các yêu cầu về tính hợp lý vì có hợp lý thì mới có khả năng thực thi cao. Một quyết định hành chính được coi là có tính hợp lý khi nó đáp ứng được yêu cầu:
– Quyết định hành chính phải tính đến yêu cầu tổng thể bảo đảm hài hoà lợi ích của Nhà nước, tập thể và cá nhân. Yêu cầu này đòi hỏi sự cân đối hợp lý giữa lợi ích Nhà nước và xã hội, coi lợi ích Nhà nước và lợi ích chung của công dân là tiêu chí để đánh giá sự hợp lý của quyết định hành chính.
– Quyết định hành chính phải xuất phát từ nhu yếu khách quan của việc triển khai trách nhiệm quản trị hành chính nhà nước, tuyệt đối không được xuất phát từ ý muốn chủ quan của chủ thể ra quyết định .
– Quyết định hành chính phải có tính dự báo. Phải xem xét hiệu suất cao không chỉ về kinh tế tài chính mà cả về chính trị – xã hội, cả tiềm năng trước mắt và lâu dài hơn, giữa hậu quả trực tiếp và gián tiếp, tác dụng trước mắt và hiệu quả ở đầu cuối. Các giải pháp được đề ra trong quyết định phải phù hợp đồng bộ với giải pháp trong quyết định có tương quan .
– Quyết định hành chính phải bảo vệ kỹ thuật lập quy. Tức là ngôn từ, văn phong, cách trình diễn phải rõ ràng, ngắn ngọn, dể hiểu, thuật ngữ pháp lí đúng chuẩn, không đa nghĩa .
Bởi những quyết định hành chính phát hành nhằm mục đích để thi hành luật trên trong thực tiễn nên nếu không rõ ràng đúng mực sẽ dễ gây hiểu nhầm dẫn đến vận dụng sai, thậm chí còn là tùy tiện, “ lách luật ” để phạm pháp .
– Quyết định hành chính phải có tính khả thi, có nghĩa là phải có cơ sở, điều kiện kèm theo để triển khai quyết định trên trong thực tiễn. Những quyết định không mang tính khả thi trên thực tiễn sẽ không đem lại hiệu suất cao mong ước .
Như vậy một quyết định hành có tính khả thi là một quyết định có khả năng thực hiện trên thực tế hay nói cách khác là những quyết định có khả năng đi vào cuộc sống mà không dừng lại trên giấy.
Cụ thể là ta cần phải bảo vệ tính khách quan, thoát ly thực tiễn kinh tế tài chính – xã hội, coi thường pháp luật pháp luật xã hội, áp đặt lên xã hội những pháp luật mà không cần, không mong ước, không hề thực thi được. Muốn làm được như vậy, thì yên cầu những cơ quan thiết kế xây dựng quyết định hành chính phải bán sát thực tiễn xã hội và nhìn nhận được thực hiện trạng đang diễn ra .
Trên đây là tư vấn của FBLAW chúng tôi về Yêu cầu về tính hợp pháp và hợp lý của quyết định hành chính. Bạn có bất kỳ vướng mắc nào về pháp luật hành chính hãy liên hệ ngay tới chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ một cách nhanh chóng và kịp thời nhất nhé!
