Ý nghĩa của phong tục ” Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi ” là gì cùng Luật Minh Khuê tìm hiểu và khám phá ngay trong bài viết dưới đây .Ông bà ta có câu ” Có thờ có thiêng, có kiêng có lành “, người xưa ý niệm có rất nhiều những phong tục, tâm linh trong năm mới để cầu bình an, như mong muốn cho gia chủ trong một năm, trong đó có phong tục hằng năm đó là ” đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi ” .
Theo quan niệm lâu đời, vào những ngày cuối năm đặc biệt là từ 23 tháng Chạp, người dân thường mua vôi để quét lại nhà cửa, cổng ngõ với mong muốn xóa đi những điều không may mắn, xui xẻo trong năm cũ và đón chào một năm mới bình an.
Muối mặn tượng trưng cho sự đậm đà hòa thuận trong tình cảm mái ấm gia đình, những mối quan hệ làm ăn tốt đẹp và giúp xua đuổi sát khí, đem lại suôn sẻ. Bên cạnh đó, cùng với gạo, muối là thứ gia vị truyền kiếp không hề thiếu trong căn nhà bếp của người Việt, là hình tượng của sự no đủ .
Việc mua muối thường khởi đầu vào lúc sang canh hoặc sáng mùng 1 Tết, vì thế ngay từ sáng mùng 1 tết, tại rất nhiều địa phương thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ, ta phát hiện nhiều người đi bán muối dạo qua khắp những con phố, đường làng hoặc mang thúng muối ra bán trước cổng chùa. Mọi người thường mua một vài đồng muối để lấy may cho cả năm, người ta gọi muối bán trong ngày đầu năm mới là ” muối lộc “. Sau khi mang muối về nhà, người ta thường chia thành những túi nhỏ hoặc cho vào bao lì xì để tiện cất giữ. Những người kinh doanh thương mại kinh doanh sẽ để túi muối ở quầy hàng mong ước đắt hàng, hoặc ai đi xa sẽ bỏ vào vali một túi để mong thượng lộ bình an .
Người xưa có ý niệm muối là thứ mặn, chống xú uế, xua đuổi tà ma và đem lại nhiều suôn sẻ trong mái ấm gia đình. Việc mua muối đầu năm có ý nghĩa trong văn hóa truyền thống nhà hàng siêu thị, văn hóa truyền thống tình cảm, nó mang lại sự đậm đà cho những mối quan hệ mái ấm gia đình, sự hòa thuận giữa vợ chồng, con cháu .
Một cách hiểu khác có nghĩa muối là mặn, mua muối đầu năm chính là mua sự mặn mà về mái ấm gia đình trong cả năm. Muối có một vị trí quan trọng trong đời sống hằng ngày của đồng bào Bắc Bộ, bát muối thường được mua đong đầy tới tận ngọn chứ không gạt ngang miệng bát .
2. Quan niệm về phong tục “cuối năm mua vôi”
” Cuối năm mua vôi ” là để xây nhà, dùng để ăn trầu, dùng để rải bốn góc nhà để đuổi tà. Đầu năm người ta thường tránh mua vôi, vì họ ý niệm ” bạc như vôi “, vôi là sự tệ bạc, tránh mua vôi vào đầu năm là tránh những rủi ro đáng tiếc trong năm mới, tránh được mối gian truân, hiềm khích và rạn nứt, vì thế không nên mua vôi đầu năm .
Mua vôi vào dịp cuối năm chính là để quét lại căn nhà, tường cổng cho thật sạch, để sẵn sàng chuẩn bị đón một năm mới. Vôi quét nhà là để xóa đi những điều không suôn sẻ trong năm cũ, bộc lộ sự khởi đầu, khởi đầu để sửa chữa thay thế những sai lầm đáng tiếc, khắc phục những thất bát. Cũng có quan điểm khác cho rằng việc mua vôi cuối năm là để tiếp thêm cho ông bình vôi. ” Ông bình vôi ” là đồ vật đặc biệt quan trọng để vôi ăn trầu bằng trầu bằng sành sứ chỉ những cụ có thói quen ăn trầu mới có. Khi lấy vôi trong bình cũng cần cẩn trọng vì người xưa ý niệm khi dùng dao lấy vôi, không được ngoáy chìa vôi vào lòng ông vì như vậy sẽ bị cồn cào ruột gan mà phải dùng chìa đưa thẳng rồi rút ra. Vì vậy miệng bình mỗi ngày một đầy, thành vành khuyên, hôm trở trời tự lóc ra, người ta dùng dao khứa chân rồi đem xâu vào dây treo trước cửa để trừ tà .
” Ông bình vôi ” là vật thiêng liêng trong nhà người xưa thế cho nên khi nào cũng phải cho ông ăn no. Tuy nhiên với ý nghĩa ” bạc như vôi ” nên người ta chỉ cho ông ăn vào cuối năm chứ không cho ông ăn vào đầu năm .
Trong chuyện sự tích cây nêu ngày tết, khi loài người cùng nhau chống quỷ dữ, Đức Phật dạy cho loài người cùng nhau chống quỷ dữ dùng tỏi và rắc vôi về phía lũ quỷ. Khi đoàn quân của quỷ kéo tới tưởng hoàn toàn có thể liên tục đàn áp con người nhưng khi gặp những thứ bùa kia, chúng chạy tít về biển Đông và không khi nào dám quay lại đòi làm chúa tể trên đất của con người. Tuy nhiên khi ngày 23 tới, ông Công ông Táo về trời, đề phòng lũ quỷ quay trở lại nên nhiều mái ấm gia đình vẽ vôi bột hình cung tên ở phía cổng và dựng cây nêu để xua đuổi lũ quỷ .
Một số quan điểm khác cho rằng việc mua muối đầu năm là để cha mẹ nhắc nhở con cháu ” ăn dè, ăn nhịn ” để tiết kiệm ngân sách và chi phí dành tiền ” cuối năm mua vôi ” xây nhà vì theo ý niệm của người Bắc ” tậu trâu, lấy vợ, làm nhà ” là ba việc quan trọng nhất của đời người .
3. Một số điều kiêng kỵ ngày đầu năm mới
+ Ngoài những tục mua muối để lấy may đầu năm, nhiều nơi còn kiêng không quét nhà vào mùng một tết hoặc chỉ gom rác lại, dồn vào một góc, không hót vì cho rằng làm như sẽ quét hết tài lộc ra ngoài .
+ Nhiều người còn kiêng vay mượn, làm đổ vỡ đồ vật, cãi nhau vào mùng 1 Tết hoặc thức tỉnh người đang ngủ để tránh điều rủi ro xấu .
+ Không cho người khác lửa và nước, bởi lửa tượng trưng cho sự như mong muốn, tốt đẹp, vì thế nếu cho lửa vào mùng một bạn sẽ gặp rủi ro xấu trong cả tháng, nước tượng trưng cho sự giàu sang, dân ta có câu ” tiền vào như nước ” nên việc cho nước vào ngày mùng 1 đầu tháng được cho là làm thất thoát của cải .
+ Không nhặt tiền rơi vào ngày mùng 1 đầu tháng vì đó hoàn toàn có thể là tiền cúng, không phải điều tốt đẹp, việc nhặt tiền ngoài đường cũng là điều kiêng cự, tất cả chúng ta cần tránh để không bị vận xui đeo bám .
4. Những việc nên làm ngày đầu năm mới để may mắn
+ Thắp hương, viếng chùa, cầu may mắn : những ngày đầu năm việc đến chùa thắp hương, cầu bình an, suôn sẻ về sự nghiệp, tình yêu, đời sống, …
+ Ăn những món ăn mang lại nhiều như mong muốn : tất cả chúng ta nên ăn những món ăn có màu đỏ sẽ mang lại những điều suôn sẻ, cả tháng rực rỡ tỏa nắng, thành công xuất sắc, ” đầu xuôi đuôi lọt “. Xôi gấc chính là món ăn phổ cập trong năm. Ăn thịt gà vào đầu tháng chính là để xua đuổi tà ma, mang lại nhiều như mong muốn và tài lộc .
+ Mua những vật phẩm tử vi & phong thủy theo mệnh : những người mang mệnh mộc nên mang theo muối bên mình trong ngày mùng 1 đầu tháng, muối trắng lôi cuốn tài lộc, xua đuổi điềm gở, thuận tiện trong việc làm ăn, kinh doanh thương mại ; người mệnh Kim nên mang theo đất, giúp bạn lôi cuốn được nhiều của cải và như mong muốn ; người mệnh thủy dùng trang sức đẹp bằng bạc ; người mang mệnh Hỏa nên mang theo gỗ trong người, mệnh Thổ nên mang lửa theo người như bao diêm, hộp quẹt mang lại nhiều suôn sẻ, bình an, tăng sinh khí hút tài lộc và được vận may trong sự nghiệp, tình duyên và sức khỏe thể chất .
+ Tảo mộ đầu năm : đây chính là dịp để cả mái ấm gia đình nhớ về cội nguồn, tri ân người đã khuất và cầu xin tổ tiên phù hộ mái ấm gia đình mới được bình an, hãy tỏ lòng tôn kính của mình qua việc tảo mộ để đón ông bà tổ tiên về ăn tết với mái ấm gia đình .
+ Chúc tết và lì xì đầu năm: Việc con cháu chúc tết đầu năm là một trong những truyền thống tốt đẹp của người Việt, phong tục người lớn tuổi lì xì cho người nhỏ tuổi cũng thay một lời chúc đầu năm tốt đẹp.
Trên đây là san sẻ của Luật Minh Khuê về phong tục ” đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi “. Hy vọng với bài san sẻ trên bạn đã có được những kinh nghiệm tay nghề để cầu may mắn trong dịp tết này nhé .
