Quy định chung về lấy mẫu, thử mẫu và giải quyết và xử lý thống kê Geotextile-General requirement of sampling testing and statistical analysis
TCVN 8222 : 2009 được quy đổi từ 14 TCN 91 – 1996 theo lao lý tại khoản 1 Điều 69 của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật và điểm a khoản 1 Điều 7 Nghị định số 127 / 2007 / NĐ-CP ngày 1/8/2007 của nhà nước pháp luật cụ thể thi hành một số ít điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật .TCVN 8222 : 2009 do Viện Khoa học Thủy lợi Nước Ta biên soạn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đề xuất, Tổng cục Tiêu chuẩn thống kê giám sát Chất lượng thẩm định và đánh giá, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố .
Quy định chung về lấy mẫu, thử mẫu và giải quyết và xử lý thống kê
Geotextile – General requirement of sampling testing and statistical analysis
2 Phạm vi vận dụng
Tiêu chuẩn này lao lý cách lấy mẫu và điều hòa mẫu cho tổng thể những loại vải địa kỹ thuật dạng dệt, dạng không dệt, dạng phức tạp ; màng địa kỹ thuật và lưới địa kỹ thuật .
Các phương pháp thí nghiệm khác
3 Thuật ngữ và định nghĩa Quy định chung về lấy mẫu
Trong tiêu chuẩn này vận dụng những thuật ngữ và định nghĩa sau :3.1 Vải địa kỹ thuật ( geotextile )Loại vải được sản xuất từ polyme tổng hợp, khổ rộng, dạng dệt, dạng không dệt hoặc dạng phức tạp có những công dụng gia cố, ngăn cách, bảo vệ, lọc, tiêu thoát nước. Vải địa kỹ thuật được sử dụng cùng với những vật tư khác như : đất, đá, bêtông, … trong kiến thiết xây dựng khu công trình .3.2 Màng địa kỹ thuật ( geomembrane )Màng địa kỹ thuật ( còn gọi là vải chống thấm ) là mẫu sản phẩm polyme tổng hợp ở dạng cuộn hoặc tấm, có thông số thấm rất thấp ( K = 10-12 cm / s ¸ 10-16 cm / s ), được sử dụng để chống thấm cho khu công trình .3.3 Lưới địa kỹ thuật ( geonet )Lưới địa kỹ thuật được sản xuất từ những Polyme tổng hợp như PolyPropylen ( PP ), Polyetylen ( PE ) và PolyEtylen – Terelat ( PET ) dưới dạng tấm phẳng có lỗ hình vuông vắn, chữ nhật hoặc oval, size lỗ đổi khác tùy theo loại lưới có tính năng cài chặt với đá, sỏi, đất … sử dụng trong gia cố cơ bản, không thay đổi nền, chống xói lở .3.4 Mẻ mẫu ( samples )Tập hợp những mẫu được lấy từ cùng một lô hoặc một đợt sản xuất theo quy trình tiến độ lấy mẫu .3.5 Mẫu thử ( specimen )Mẫu được lấy từ một mẻ mẫu dùng để thử những chỉ tiêu nhất định .
4 Lấy mẫu Quy định chung về lấy mẫu
4.1 Yêu cầu lấy mẫuTừ lô mẫu sản phẩm chọn lấy mẻ mẫu .Từ mẻ mẫu chọn lấy mẫu thử .Kết quả thử chỉ có giá trị so với mẻ mẫu đó .Mẫu thử được ký hiệu và dữ gìn và bảo vệ theo pháp luật tại mục 4.54.2 Thiết bị lấy mẫuDụng cụ cắt+ Kéo cắt vải bản to, sắc .+ Dao bấm bản to, mũi nhọn, kèm hộp dao thay thế sửa chữa+ Kìm cắt mũi nhọn .Dụng cụ đo+ Thước dây loại 30 m .+ Thước nhôm thẳng loại 3 m+ Thước nhựa 1 m+ Thước đo góc+ Eke+ CompaDụng cụ ghi ký hiệu :+ Các loại bút màu .+ Sơn những màu .CHÚ THÍCH Không dùng bút, sơn có sử dụng dung môi pha màu hòa tan vật tư .Dụng cụ sản xuất mẫu thử+ Các loại khuôn lấy mẫu .+ Bàn ép, kích thủy lực hoặc kích quay tay .Thiết bị điều hòa mẫu+ Tủ sấy khô có nhiệt độ ≥ 100 oC để điều hòa mẫu trong điều kiện kèm theo khô .+ Bể ngâm mẫu để điều hòa mẫu trong điều kiện kèm theo ướt, nước được khử hết bọt khí và duy trì ở nhiệt độ 21 oC ± 2 oC .4.3 Chọn mẻ mẫuHướng dẫn lấy mẫu cuộn khối lớn và mẻ mẫu được lựa chọn theo bảng 4.1
Bảng 4.1 – Lấy mẫu cuộn khối lớn
|
Kích thước mẻ (m2)
|
Số cuộn tối thiểu (cuộn)
|
| Dưới 20.000 |
1 |
| Từ 20.000 đến 50.000 |
2 |
| Trên 50.000 |
3 |
CHÚ THÍCH+ Lấy bất kể từ một lô không ít hơn số cuộn nêu trong Bảng 4.1+ Một cuộn tiêu biểu vượt trội có diện tích quy hoạnh ≥ 500 mét vuông4.4 Các mẫu thửCác mẫu thử được lấy như sauMẻ mẫu có kích cỡ lao lý trong Bảng 4.2. Mỗi mẻ mẫu được lấy ngang cả chiều rộng cuộn nhưng không nằm trong khoanh vùng phạm vi 2 m đầu cuộn và tránh những chỗ bị lỗi trong quy trình sản xuất .
Hình 4.1 Chỉ dẫn cách lấy mẻ mẫu+ Kiểm tra mẻ mẫu để phát hiện và ghi chép bất kể sự không thông thường nào giữa những phần khác nhau của mẻ mẫu hay mọi khuyết tật vật lý nhìn thấy bằng mắt thường .+ Loại bỏ mẻ mẫu nằm trong khoanh vùng phạm vi 2 m kể từ hai đầu cuộn hoặc bất kể phần nào thấy rõ là không đại diện thay mặt cho mẻ mẫu, bị bẩn, hư hỏng trong quy trình sản xuất, luân chuyển .+ Loại bỏ 10 cm tính từ 2 mép dọc theo chiều dài mẻ mẫu trước khi sản xuất mẫu thử ( xem Hình 4.1 ). Số lượng tối thiểu mẫu thử riêng không liên quan gì đến nhau theo nhu yếu của từng phép thử tương ứng ghi trong Bảng 4.2 .+ Nếu những mẫu được lấy từ nhiều hơn một cuộn ( theo lao lý tại 4.3 ) thì số mẫu phải được chia đều cho những cuộn đó .+ Nếu mẫu thử có dạng hình vuông vắn hoặc chữ nhật thì :– Đối với vải dệt phải cắt những mép mẫu song song với sợi dọc hoặc vuông góc với phương của sợi ngang ;– Đối với vải không dệt phải cắt những mép mẫu song song hoặc vuông góc với phương sản xuất .+ Nếu có nhiều hơn một mẫu thử được cắt từ một mẻ mẫu thì phải lấy những mẫu thử phân bổ đều trên hàng loạt mặt phẳng mẻ mẫu sao cho những vị trí của chúng khác nhau một cách mạng lưới hệ thống trên phương dọc và ngang. Đối với vật tư dệt, điều đó có nghĩa là không có hai mẫu thử chứa sợi dọc và sợi ngang giống nhau .
Bảng 4.2 – Yêu cầu về lượng mẻ mẫu và mẫu thử tương ứng với các phép thử khác nhau
|
TT
|
Phép thử
|
Độ dài mẻ mẫu* (m )
|
Số lượng mẫu thử**
|
| 1 |
Độ dày |
1 |
10 |
| 2 |
Khối lượng đơn vị chức năng diện tích quy hoạnh |
1 |
10 |
| 3 |
Cường độ chịu kéo và độ giãn dài |
2 |
10 |
| 4 |
Sức kháng thủng thanh và CBR |
2 |
10 |
| 5 |
Rơi côn |
2 |
10 |
| 6 |
Kích thước lỗ ( Phương pháp sàng ướt ) |
1 |
5 |
| 7 |
Lưu lượng thấm đứng |
1
|
5 |
| 8 |
Lưu lượng thấm ngang |
1 |
5 |
| 9 |
Độ bền tia cực tím |
3 |
12 |
|
* Độ dài mẻ mẫu tính bằng mét, theo chiều dọc cuộn (md) và cắt hết chiều rộng khổ vải.
Ví dụ: loại vải có chiều rộng khổ là 4,5m nếu độ dài mẻ mẫu phải lấy theo yêu cầu là 2 m thì mẻ mẫu đó có diện tích là: 4,5m x 2m = 9 m2
** Số lượng mẫu thử tối thiểu cho một phép đo, chọn vị trí lấy mẫu thử theo một trong các cách như nêu trong Hình 4.2:
Trường hợp nhu yếu thử với độ đúng mực khác nhau thì phải tính số lượng mẫu thử theo hướng dẫn trong điều 6 .
|
Hình 4.2 – Chọn vị trí lấy mẫu thử từ mẻ mẫu4.5 Ghi ký hiệu và dữ gìn và bảo vệCác mẫu thử được ghi ký hiệu và dữ gìn và bảo vệ như sau :+ Trên mỗi mẻ mẫu được lấy sau một đợt sản xuất tại nhà máy sản xuất cần ghi rất đầy đủ những thông tin như : Số lô, số seri, ngày tháng năm sản suất, tên nguyên vật liệu, size, khối lượng loại sản phẩm …+ Các mẻ mẫu lấy tại hiện trường cần ghi không thiếu những thông tin sau :– Tên khu công trình – Dự án– Vị trí lấy mẫu– Khối lượng mẫu– Giờ, ngày, tháng, năm lấy mẫu– Chữ ký xác nhận của những đơn vị chức năng công dụng : kiến thiết, giám sát, chủ góp vốn đầu tư, …+ Đánh dấu phương dọc máy ( md ) và phương ngang máy ( cd ) trên mặt phẳng mẫu .+ Đánh số hoặc ký hiệu phân biệt riêng những mẫu thử .+ Bảo quản mẫu trong kho tránh ánh sáng, nhiệt, bụi bẩn và những tác động ảnh hưởng cơ học .4.6 Lưu mẫu+ Mỗi mẻ mẫu nhất thiết phải có mẫu lưu .+ Mẫu lưu phải đại diện thay mặt cho mẻ mẫu và có diện tích quy hoạnh tối thiểu 1 mét vuông và ghi không thiếu những thông tin theo pháp luật tại 4.5+ Mẫu lưu được dữ gìn và bảo vệ trong thiên nhiên và môi trường tiêu chuẩn : nhiệt độ 60 % ± 10 % nhiệt độ 21 oC ± 2 oC tối thiểu 28 ngày .
5 Tạo điều kiện kèm theo và thiên nhiên và môi trường thử
5.1 Quy định chung về lấy mẫuCác hình thức điều hòa mẫu thử :+ Điều hòa tiêu chuẩn trong không khí : Dùng cho những phòng thí nghiệm tiêu chuẩn có đủ thiết bị để tạo ra và duy trì điều kiện kèm theo tiêu chuẩn về nhiệt độ ( 21 oC ± 2 oC ) và nhiệt độ ( 60 % ± 10 % ) .+ Điều hòa phi tiêu chuẩn trong không khí : Dùng cho những phòng thí nghiệm không có điều kiện kèm theo tạo ra thiên nhiên và môi trường thử tiêu chuẩn do vậy tác dụng thử chỉ có giá trị tìm hiểu thêm .+ Điều hòa ướt .+ Điều hòa khô .Môi trường thử :+ Môi trường thử tiêu chuẩn .+ Môi trường thử phi tiêu chuẩn .Điều hòa mẫu thử theo tiêu chuẩn và thực thi thử trong thiên nhiên và môi trường tiêu chuẩn sẽ là chiêu thức trọng tài .5.2 Điều kiện thử tiêu chuẩnĐiều kiện thử tiêu chuẩn phải thỏa mãn nhu cầu+ Các mẻ mẫu và mẫu thử được điều hòa trong môi trường tự nhiên tiêu chuẩn .+ Quá trình thử được triển khai dưới áp suất khí quyển có nhiệt độ 60 % ± 10 %, nhiệt độ 21 oC ± 2 oC .Nếu điều kiện kèm theo thử trong thực tiễn sai khác với điều kiện kèm theo thử tiêu chuẩn cần phải ghi rõ trong phiếu tác dụng thử .5.3 Điều kiện thử phi tiêu chuẩnTrong điều kiện kèm theo không tạo ra được môi trường tự nhiên thử tiêu chuẩn thì những mẻ mẫu và mẫu thử phải được điều hòa trong phòng thí nghiệm ( môi trường tự nhiên phi tiêu chuẩn ) nhiệt độ giao động từ 21 oC đến 25 oC và nhiệt độ tương đối trong khoanh vùng phạm vi từ 40 % đến 70 % .5.4 Cách đặt vật tư khi điều hòa mẫuKhi triển khai điều hòa, vật tư tốt hơn cả là được treo và dải phẳng từng cái trên dây phơi trần hoặc trên giá đỡ thoáng sao cho toàn bộ những mặt tiếp xúc với không khí. Nếu vật tư phải gấp thì những mặt phải tiếp xúc với không khí càng nhiều càng tốt .5.5 Thời gian điều hòa mẫu trong không khíThời gian điều hòa mẫu trong không khí so với môi trường tự nhiên thử tiêu chuẩn hoặc phi tiêu chuẩn phải không ít hơn 24 giờ hay tính bởi thời hạn giữa hai lần cân liên tục mà khối lượng mẫu thử không sai quá 0,1 % .5.6 Điều hòa ướtĐể điều hòa ướt, những mẻ mẫu hay những mẫu thử được ngâm trong nước ở nhiệt độ 21 oC ± 2 oC và thời hạn tối thiểu là 24 giờ .Để mẫu bão hòa trọn vẹn thì hòa tan vào trong nước 0,1 % Aryl Alkyl Sunfonate .5.7 Điều hòa khôĐể điều hòa khô, những mẻ mẫu hay mẫu thử được đặt trong tủ máy sấy khô cho tới khi khối lượng không đổi. Thời gian tối thiểu là 24 giờ .
6 Tính số lượng mẫu thử Quy định chung về lấy mẫu
Có 2 trường hợp :Trường hợp 1 : Tính số lượng mẫu ( n ) phải thử sao cho với độ rủi ro đáng tiếc ( r ), giá trị trung bình thực tiễn không nằm trong khoanh vùng phạm vi X ± evận dụng công thức :n = ( t r S / e ) 2 ( 1 )Trong đót : Hằng số phụ thuộc vào vào số lượng mẫu ( n ) mà từ sự rủi ro đáng tiếc ( r ) được xác lập. Các giá trị của t xem trong bảng P1 .r : Độ rủi ro đáng tiếc mà giá trị trung bình trong thực tiễn sẽ nằm ngoài giá trị giám sát bằng ± eS : Độ lệch chuẩn được xác lập từ số lượng mẫu theo bảng P1 hay từ ngân hàng nhà nước những số liệu cho trước .e : Giới hạn sai số ( độ lệch chuẩn ) đồng ý .Thông thường nhu yếu số lượng giới hạn sai số có độ an toàn và đáng tin cậy = 95 % tức là có 5 % trường hợp mà giá trị trung bình trong thực tiễn nằm ngoài khoảng chừng X ± e và r = 0,05n được tính theo công thức :n = ( t 0.05 S / e ) 2 ( 2 )Trường hợp 2 : Tính số lượng mẫu ( n ) phải thử để có độ đáng tin cậy ( ) và giá trị trung bình sẽ nằm trong khoanh vùng phạm vi f % của giá trị trung bình trong thực tiễn .vận dụng công thức :
n = ( t r V / f )2
(3)
Trong đó :t : Hằng số nhờ vào vào số lượng mẫu ( n ) và có độ đáng tin cậy ( ) những giá trị của t xem trong bảng P1V : Hệ số biến thiên được xác lập theo công thức ( 3 ) tính bằng ( % )r : Sự rủi ro đáng tiếc r = 1 – / 100f : Giới hạn biến thiên lao lýCHÚ THÍCH Khi biểu thị sai số bằng thông số biến thiên % so với giá trị trung bình của mẻ mẫu dùng công thức ( 3 ) hợp hơn dùng công thức ( 1 ) .Ví dụ1 :Các tác dụng của 10 lần thử tạo ra độ lệch chuẩn bằng 8 đơn vị chức năng. Cần thử bao nhiêu mẫu để có 95 % độ đáng tin cậy khi giá trị trung bình có sai số không vượt quá 5 ?Số mẫu thử được tính theo công thức ( 1 ). Trong đó S = 8 ; r = 0,05 ; e = 5 ( độ lệch chuẩn ) .Do S được xác lập từ 10 mẫu nên bậc tự do là : n / – 1 = 9 tra bảng P1 được t = 2,262 .Thay vào công thức ( 1 ) :n = ( 2,262 x 8 / 5 ) 2 = 13,1Vậy số mẫu cần thử là : 14 mẫuVí dụ 2 :Các tác dụng thử của 10 mẫu tạo ra thông số biến thiên bằng 25 %. Cần thử bao nhiêu mẫu để có độ đáng tin cậy là 95 % và thông số biến thiên hiệu quả thử không quá 15 % ?Số mẫu thử được tính theo ( pt. 3 ) .Trong đó V = 25 ; r = 0,05 ; f = 15Với n / – 1 = 9 ; r = 0,05 tra bảng P. 1 được t = 2,262Thay vào công thức ( 3 ) :n = ( 2,262 x 25 / 15 ) 2 = 14,21Vậy số mẫu cần thử là : 15 mẫuPhụ lục( tìm hiểu thêm ) Quy định chung về lấy mẫu
Bảng P1 – Các giá trị của Student “t” đối với các giới hạn hai phương
Thư mục tài liệu tìm hiểu thêm
[1] ISO 9862 -1990, Geotextiles – Sampling and preparation of test specimens;
[ 2 ] NF G38 – 011 – 89, Sampling – Specimen preparation .
Vải địa kỹ thuật – Màng chống thấm HDPE – Lưới địa – Rọ đá – Giấy dầu
