Kho bạc Nhà nước (tên giao dịch tiếng Anh: Vietnam State Treasury, viết tắt là VNST) là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về quỹ ngân sách nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước và các quỹ khác của Nhà nước được giao quản lý; quản lý ngân quỹ; tổng kế toán nhà nước; thực hiện việc huy động vốn cho ngân sách nhà nước và cho đầu tư phát triển thông qua hình thức phát hành trái phiếu chính phủ theo quy định của pháp luật.
Ở Nước Ta, trong thời kỳ phong kiến, những tài liệu về Kho bạc Nhà nước ( hay Ngân khố Quốc gia ) không còn được lưu giữ rất đầy đủ, tuy nhiên cũng không có nhiều độc lạ so với thông lệ quốc tế .Trong thời kỳ thực dân Pháp quản lý, nhà nước thuộc địa Pháp xây dựng Ngân khố Đông Dương, một cơ quan tương tự Bộ, với tính năng hầu hết là quản trị và điều hành quản lý ngân quỹ vương quốc, tổ chức triển khai in tiền ( hầu hết là tiền giấy và tiền sắt kẽm kim loại mệnh giá nhỏ ) và cùng với Ngân hàng Đông Dương quản trị kho tiền của nhà nước thuộc địa .
Cách mạng Tháng Tám thành công, cùng với sự ra đời của Chính phủ Cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, ngày 28/8/1945, ngành Tài chính của nước Việt Nam chính thức được thành lập. Nhiệm vụ cấp bách của ngành Tài chính lúc này là chuẩn bị tiền để giải quyết các nhu cầu chi tiêu của bộ máy Nhà nước và quân đội.
Để có một cơ quan chuyên môn, đặc trách nghiên cứu và giải quyết các vấn đề ngân sách và tiền tệ, ngày 29/5/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 75-SL thành lập Nha ngân khố trực thuộc Bộ Tài chính. Đây là mốc lịch sử quan trọng đầu tiên đối với sự ra đời của Kho bạc Nhà nước Việt Nam.
Theo Sắc lệnh Số 75 – SL, nhiêm vụ đa phần của Nha ngân khố là :
- Tập trung quản lý các khoản thu về thuế, tiền thu công phiếu kháng chiến; đảm phụ quốc phòng (tiền ủng hộ quân đội);
- Quản lý và giám sát các khoản cấp phát theo dự toán được duyệt; chịu trách nhiệm về việc xác nhận và thanh toán kinh phí cho các đơn vị sử dụng ngân sách; làm thủ tục quyết toán với cơ quan tài chính;
- Tổ chức phát hành giấy bạc Việt Nam (tiền tài chính) trong toàn quốc;
- Đấu tranh trên mặt trận tiền tệ, thu hẹp và loại bỏ dần phạm vi lưu hành của tiền Ngân hàng Đông dương và các loại tiền khác của địch;
- Tích cực đấu tranh để thực hiện các nguyên tắc cơ bản về thể lệ thu, chi và kế toán đại cương nhằm tăng cường công tác quản lý tài chính ngay trong điều kiện đất nước đang có chiến tranh.
Trong thời hạn 5 năm sống sót và hoạt động giải trí ( 1946 – 1951 ), Nha Ngân khố đã gắn bó mật thiết với những thời kỳ khó khăn vất vả nhất của cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc bản địa, đồng thời đã hoàn thành xong những trách nhiệm đã được nhà nước phó thác. Nha Ngân khố còn tổ chức triển khai phát hành những loại tiền dưới hình thức tín phiếu để xử lý những nhu yếu tiêu tốn của cán bộ, bộ đội và nhân dân ở những vùng mới giải phóng .Để cụ thể hoá tính năng và trách nhiệm của cơ quan quản trị Quỹ ngân sách Nhà nước, hai tháng sau khi xây dựng Ngân hàng Quốc gia Nước Ta ( 5/1951 ), ngày 20/7/1951, Thủ tướng nhà nước đã ký Nghị định số 107 / TTg ( ngày này gọi là Quyết định ) xây dựng Kho bạc Nhà nước đặt trong Ngân hàng Quốc gia Nước Ta và thuộc quyền quản trị của Bộ Tài chính. Đây là mốc lịch sử dân tộc quan trọng thứ hai so với sự sinh ra của Kho bạc Nhà nước Nước Ta .Hệ thống Kho bạc Nhà nước ( 1951 – 1964 ) được tổ chức triển khai như sau :
- ở Trung ương có Kho bạc Trung ương;
- Tại các Liên khu có Kho bạc Liên khu;
- Tại các Tỉnh (hay Thành phố) có Kho bạc Tỉnh, Thành phố.
Riêng Liên khu Việt Bắc không xây dựng Kho bạc Liên khu. Kho bạc Trung ương trực tiếp tinh chỉnh và điều khiển những Kho bạc tỉnh hay thành phố trong Liên khu Việt Bắc. Công việc của Kho bạc cấp nào do Ngân hàng Quốc gia cấp đó đảm nhiệm. Trưởng Ngân hàng cấp nào kiêm chức chủ nhiệm Kho bạc cấp ấy. ở những nơi chưa xây dựng Chi nhánh Ngân hàng Quốc gia Nước Ta, hoàn toàn có thể được xây dựng Kho bạc Nhà nước .Tất cả những khoản thu của ngân sách vương quốc đều phải nộp vào Kho bạc Nhà nước. Các khoản chi của Kho bạc Trung ương đều phải có lệnh của Bộ Tài chính ; Các khoản chi của Kho bạc Liên khu và Kho bạc Tỉnh đều phải có lệnh của Kho bạc Trung ương. Việc điều hoà tiền giữa Kho bạc những cấp thuộc quyền của Kho bạc Trung ương .Kho bạc Nhà nước những cấp có nghĩa vụ và trách nhiệm đôn đốc và kiểm tra những cơ quan và đơn vị chức năng thu tiền và nộp tiến vào Kho bạc Nhà nước. Kho bạc Nhà nước cấp dưới phải báo cáo giải trình tình hình thu chi cho Kho bạc Nhà nước cấp trên ; Kho bạc TW phải báo cáo giải trình Bộ Tài chính tình hình thu chi ngân sách của toàn mạng lưới hệ thống Kho bạc Nhà nước .Uỷ ban Kháng chiến hành chính những cấp có nghĩa vụ và trách nhiệm đôn đốc, kiểm tra Kho bạc Nhà nước đồng cấp thực thi trách nhiệm theo pháp luật, nhưng không có quyền ra lệnh Kho bạc Nhà nước xuất tiền ngoài khoanh vùng phạm vi uỷ ngân của cấp trên .
Ngày 4-1-1990, Hội đồng Bộ trưởng đã ký Quyết định số 07/HĐBT tái thành lập hệ thống Kho bạc Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính với chức năng và nhiệm vụ chủ yếu là Quản lý quỹ ngân sách Nhà nước và các quỹ dự trữ tài chính Nhà nước; tổ chức huy động vốn cho ngân sách nhà nước và cho đầu tư phát triển. Đây là mốc lịch sử quan trọng thứ ba đối với sự thành lập của Kho bạc Nhà nước Việt Nam.
Cơ cấu tổ chức triển khai[sửa|sửa mã nguồn]
Theo Quyết định số 1959 / QĐ-BTC ngày 28/9/2015 Quy định tính năng, trách nhiệm, quyền hạn và cơ cấu tổ chức tổ chức triển khai của Kho bạc Nhà nước gồm :Kho bạc Nhà nước được tổ chức triển khai thành mạng lưới hệ thống dọc từ Trung ương đến địa phương theo đơn vị chức năng hành chính, bảo vệ nguyên tắc tập trung chuyên sâu, thống nhất .
Cơ quan Kho bạc Nhà nước ở Trung ương[sửa|sửa mã nguồn]
Các đơn vị chức năng thực thi chức quản trị nhà nước[sửa|sửa mã nguồn]
- Vụ Tổng hợp – Pháp chế
- Vụ Kiểm soát chi
- Vụ Kho quỹ
- Vụ Hợp tác quốc tế
- Vụ Thanh tra – Kiểm tra
- Vụ Tổ chức cán bộ
- Vụ Tài vụ – Quản trị
- Văn phòng
- Cục Kế toán nhà nước
- Cục Quản lý ngân quỹ
- Cục Công nghệ thông tin
- Sở Giao dịch Kho bạc Nhà nước
Các đơn vị chức năng sự nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]
- Trường Nghiệp vụ Kho bạc
- Tạp chí Quản lý Ngân quỹ Quốc gia
Cơ quan Kho bạc Nhà nước ở địa phương[sửa|sửa mã nguồn]
Kho bạc Nhà nước ở tỉnh, thành phố thường trực Trung ương ( gọi chung là Kho bạc Nhà nước cấp tỉnh ) thường trực Kho bạc Nhà nước .Kho bạc Nhà nước ở huyện, Q., thị xã, thành phố thuộc tỉnh ( gọi chung là Kho bạc Nhà nước cấp huyện ) thường trực Kho bạc Nhà nước cấp tỉnh .
Tình hình lúc bấy giờ[sửa|sửa mã nguồn]
Việc tái thành lập và bổ sung thêm các chức năng và nhiệm vụ mới cho hệ thống Kho bạc Nhà nước là một quyết sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước, đáp ứng kịp thời yêu cầu đổi mới công tác quản lý tài chính và điều hành ngân sách nhà nước, phục vụ có hiệu quả hơn nhiệm vụ xây dựng và phát triển nền kinh tế trong tình hình mới.
Công tác quản trị và quản lý quỹ Chi tiêu Nhà nước có tương quan mật thiết đến việc thực thi thắng lợi những chủ trương kinh tế tài chính – tiền tệ vương quốc. Việc khai thác những nguồn lực kinh tế tài chính và phân phối, sử dụng có hiệu suất cao vào những mục tiêu tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội là nghĩa vụ và trách nhiệm đa phần của ngành Tài chính. Thực tế cho thấy, khi mạng lưới hệ thống Kho bạc Nhà nước nằm dưới quyền quản trị và quản lý trực tiếp của Bộ Tài chính thì việc điều hành quản lý ngân sách Nhà nước sẽ rất thuận tiện. Các nhu yếu tiêu tốn của nền kinh tế tài chính sẽ được Bộ Tài chính dữ thế chủ động tạo nguồn và hoàn toàn có thể cung ứng kịp thời và không thiếu .Từ khi quốc gia chuyển sang thời kỳ thay đổi, đẩy nhanh quy trình hợp tác và hội nhập, nền kinh tế tài chính đã đạt được những thành tựu rất là quan trọng trên nhiều nghành. Tiềm lực kinh tế tài chính Nhà nước tăng lên nhanh gọn nhờ khai thác triệt để những nguồn thu và tăng nhanh công tác làm việc vay nợ trong nước để bù đắp thâm hụt ngân sách ; lạm phát kinh tế về cơ bản đã được trấn áp ; đặc biệt quan trọng nguồn vốn góp vốn đầu tư quốc tế tăng lên rất nhanh. Tất cả những điều này đã tạo điều kiện kèm theo để tăng GDP với vận tốc tương đối cao và không thay đổi. Đây chính là những điều kiện kèm theo để tăng tiềm lực của nền tài chính Quốc gia nói chung cũng như công tác làm việc quản trị và quản lý và điều hành Quỹ ngân sách Nhà nước nói riêng .
