Chỉ hoàn toàn có thể là Huế, vùng đất được ca tụng là xứ sở của di sản, nơi lưu giữ và bảo tồn tốt nhất văn hóa truyền thống và nghi lễ truyền thống cuội nguồn Nước Ta, là điểm đến không hề bỏ lỡ so với bất kể ai muốn tò mò về cội nguồn dân tộc bản địa .Sau gần 400 năm sống sót ( 1558 – 1945 ), triều Nguyễn đã để lại cho người Việt những di sản văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc khổng lồ và rất là phong phú và Huế, với tư cách là kinh đô của triều đại đã được thừa kế rất nhiều từ những di sản vô giá này. Cho đến nay, Huế đã có 5 di sản thuộc 3 mô hình khác nhau được UNESCO vinh danh. Hãy cùng chúng tôi khám phá về 5 di sản này nhé !
Quần thể di tích cố đô Huế (1993- di sản vật thể)
Ảnh : pinterestQuần thể di tích lịch sử Cố đô Huế hay Quần thể di tích lịch sử Huế là những di tích lịch sử lịch sử vẻ vang – văn hoá do triều Nguyễn chủ trương kiến thiết xây dựng trong khoảng chừng thời hạn từ đầu thế kỷ 19 đến nửa đầu thế kỷ 20 trên địa phận kinh đô Huế xưa ; nay thuộc phạm vi thành phố Huế và một vài vùng phụ cận thuộc tỉnh Thừa Thiên – Huế, Nước Ta, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hoá Thế giới vào ngày 11 tháng 12 năm 1993. Quần thể di tích lịch sử cố đô Huế là một phức hệ kiến trúc cung đình phong phú, gồm có thành quách, hoàng cung, lăng tẩm, đàn miếu, chùa quán, phố thị, vườn cảnh … phản ánh một cách tổng lực diện mạo của một kinh đô phương đông trong thời kỳ tăng trưởng rực rỡ tỏa nắng nhất. Dẫu trải qua sự tàn phá của cuộc chiến tranh, của thiên tai cùng sự bào mòn của thời hạn, quần thể kiến trúc ấy vẫn còn khá nguyên vẹn và đang được bảo tồn, gìn giữ .
Nhã nhạc- âm nhạc cung đình Việt Nam (2003- di sản phi vật thể)
Nhã nhạc- âm nhạc cung đình Việt Nam cũng là một di sản độc đáo mà Huế còn giữ được. Tuy nhiên, cho đến cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, di sản này đã thực sự ở trong tình trạng lâm nguy do đội ngũ nghệ nhân ngày càng vắng bóng và do thiếu môi trường diễn xướng. Những nỗ lực không mệt mỏi của đội ngũ những người làm công tác bảo tồn ở cố đô Huế, Nhã nhạc được UNESCO công nhận là Kiệt tác Di sản truyền khẩu và phi vật thể của Nhân loại vào ngày 07 tháng 11 năm 2003.Đặc trưng của Nhạc cung đình là tính bao trùm đối với tất cả các bộ môn âm nhạc khác, từ Lễ nhạc (dùng vào các cuộc tế lễ lớn nhỏ của cung đình, trong các chùa miếu), nhạc thính phòng, sân khấu, kể cả các vũ điệu, mà mỗi bộ môn đều có những nghệ sĩ thượng thặng chuyên sáng tạo và biểu diễn. Các quy định về quy mô dàn nhạc, cách thức diễn xướng, nội dung bài bản, v.v. của Nhã nhạc đều rất chặt chẽ, phản ánh tính quy củ qua các định chế thẩm mỹ rất cao, có khả năng phản ánh tư tưởng, quan niệm triết lý của chế độ quân chủ đương thời. Các buổi trình diễn Nhã nhạc thường huy động rất nhiều diễn viên ca múa và xiêm y phong phú với những trang trí lộng lẫy và tinh tế.Nhã nhạc đã trở thành một phần thiết yếu của nghi lễ cung đình Việt Nam với hàng trăm nghi lễ khác nhau hằng năm. Tuy nhiên, vai trò của Nhã nhạc không chỉ giới hạn ở việc hòa nhạc phục vụ các nghi lễ mà còn cho thấy là một phương tiện giao tiếp và thể hiện lòng tôn kính đối với thần linh và các vua chúa thời phong kiến, cũng như truyền tải được những tư tưởng triết lý và tri thức về vũ trụ của người Việt Nam.
Mộc bản triều Nguyễn (2009- di sản tư liệu)
Ảnh : sggp.org. vnMộc bản triều Nguyễn là di sản tư liệu quốc tế tiên phong của Nước Ta được UNESCO công nhận ngày 31 tháng 7 năm 2009, gồm 34.618 tấm, là những văn bản chữ Hán – Nôm được khắc ngược trên gỗ để in ra những sách tại Nước Ta vào thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Dưới triều Nguyễn, do nhu yếu phổ cập thoáng đãng những chuẩn mực của xã hội, những điều luật bắt buộc thần dân phải tuân theo, để lưu truyền sự nghiệp sự nghiệp của những vua chúa, những sự kiện lịch sử dân tộc …, triều đình đã cho khắc nhiều bộ sách sử và những tác phẩm văn chương để ban cấp cho những nơi. Quá trình hoạt động giải trí đó đã sản sinh ra một mô hình tài liệu đặc biệt quan trọng, đó là mộc bản. Tất cả nội dung những bản thảo được khắc trên mộc bản đều được nhà vua trực tiếp ngự lãm, phê duyệt bằng bút tích trước khi giao cho những người thợ tài hoa nhất trong cung đình khắc lên gỗ quý. Do đặc thù cực kỳ quan trọng của mộc bản, dưới thời Minh Mạng, nhà vua từng có chỉ dụ : “ Sai quan Bắc thành kiểm xét những ván in nguyên trữ tại Văn Miếu ( Thành Phố Hà Nội ) về những sách Ngũ Kinh, Tứ Thư Đại Toàn, Vũ Kinh Trực Giải cùng Tiền Hậu Chính Sử và Tứ Trường Văn Thể gửi về kinh để ở Văn Miếu ( Kinh đô Huế ) ”. Gỗ dùng làm ván khắc mộc bản triều Nguyễn cũng rất đặc biệt quan trọng, là gỗ thị, gỗ lê, gỗ táo hay gỗ cây nha đồng, vừa mềm, vừa mịn, thớ gỗ trắng, sáng ngời như ngà voi quý hiếm. Nét chữ khắc trên mộc bản rất điêu luyện, tinh xảo và sắc nét. Đây là những tài liệu gốc, độc bản, có giá trị, Giao hàng cho việc nghiên cứu và điều tra lịch sử vẻ vang và văn hóa Việt Nam thời cận đại .
Châu bản triều Nguyễn (2014-di sản tư liệu)
Ảnh : hoian.gov. vnChâu bản triều Nguyễn là những văn bản hành chính được hình thành trong quản trị nhà nước của triều Nguyễn ( 1802 – 1945 ) do nhà vua phát hành. Đây là khối tài liệu tàng trữ quý và hiếm, nội dung phản ánh tương đối vừa đủ, tổng lực về những hoạt động giải trí chính trị, kinh tế tài chính, quân sự chiến lược, xã hội dưới triều Nguyễn. Tháng 5/2014, Châu bản triều Nguyễn được UNESCO công nhận là di sản tư liệu thuộc Chương trình ký ức quốc tế khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Châu bản triều Nguyễn hiện được dữ gìn và bảo vệ, lưu giữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I ( Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước ). Số tài liệu gốc này có của 11 trên tổng số 13 triều vua nhà Nguyễn, trong đó lưu bút tích phê duyệt của 10 vị hoàng đế trên văn bản. Châu bản triều Nguyễn phản ánh toàn bộ những mặt về đời sống xã hội của vương triều nhà Nguyễn, trong đó yếu tố về chủ quyền lãnh thổ biển hòn đảo của Nước Ta cũng được bộc lộ rất rõ trong Châu bản này. Các loại văn bản trên Châu bản triều Nguyễn bao gồm dụ, chiếu, chỉ, thân, bản kê, tấu, sớ, bản dịch văn bản ngoại giao và những dạng công văn khác. Bút phê của những nhà vua trên Châu bản triều Nguyễn có 6 loại gồm : châu điểm, châu phê, châu khuyên, châu mạt, châu sổ, châu cải. Các hình thức Ngự phê này là một trong những đặc trưng độc lạ của Châu bản .
Thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế (2016- di sản tư liệu)
Ảnh : wikipedia. orgNgày 19/5/2016, Ủy ban di sản ký ức quốc tế vinh danh thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế là di sản tư liệu quốc tế thuộc khu vực Châu Á Thái Bình Dương – Thái Bình Dương đã khẳng định chắc chắn giá trị nhiều mặt, xứng danh được tôn vinh và bảo tồn vững chắc di sản này ở Nước Ta và trên toàn quốc tế. Có thể nói, kinh đô Huế thời Nguyễn là sự tích hợp và tăng trưởng đến đỉnh điểm của thẩm mỹ và nghệ thuật kiến trúc truyền thống cuội nguồn Nước Ta với mạng lưới hệ thống khu công trình kiến trúc đồ sộ, gồm có thành quách, hoàng cung, lăng tẩm, đàn miếu, chùa quán … Các khu công trình kiến trúc từ Ngọ Môn, điện Thái Hòa, điện Cần Chánh, Triệu Miếu, Hưng Tổ Miếu, Thế Tổ Miếu, chùa Thiên Mụ … đều sử dụng văn thơ để trang trí trên liên ba, đố bản, cổ diềm ở cả nội và thiết kế bên ngoài khu công trình. Phần lớn những khu công trình kiến trúc được thiết kế xây dựng dưới thời vua Nguyễn ( 1802 – 1945 ) có thơ văn được trang trí ” nhất thi nhất họa ” và ” nhất tự nhất họa ” được hình thành cùng thời thiết kế xây dựng khu công trình. Thơ văn này biểu lộ sự nhiều mẫu mã phong phú về cả nội dung cho đến hình thức. Một ô thơ đi kèm với một ô họa khắc những đề tài truyền thống lịch sử thuần túy Nước Ta như bát bửu, hoa lá, trái cây, rồng, hạc, đầu rồng, dây lá … Trải qua một thời hạn dài, sự tàn phá của cuộc chiến tranh, những thảm họa vạn vật thiên nhiên và con người, Cố đô Huế còn bảo lưu được một khối lượng rất lớn thơ văn trên những di tích lịch sử kiến trúc này. Theo thống kê lúc bấy giờ, trên những di tích lịch sử kiến trúc cung đình có tổng số 2679 ô thơ văn và cũng có chừng đó ô họa được chạm khắc, sơn thếp, cẩn xà cừ trên gỗ, trên pháp lam và đắp ngõa sành sứ. Đây thật sự là một kho lưu trữ bảo tàng sôi động về văn chương của triều Nguyễn .
