Dẫn đề – Các tiêu chuẩn theo Công ước Montevideo năm 1933 : Dân cư – Lãnh thổ – Chính quyền – Khả năng tham gia vào quan hệ quốc tế – Các tiêu chuẩn khác : Quyền dân tộc bản địa tự quyết – Công nhận vương quốc
Quốc gia là chủ thể chính yếu nhất của lao lý quốc tế. Tính đến lúc bấy giờ có khoảng chừng 195 vương quốc trên quốc tế ( xem list tại đây ). Định nghĩa vương quốc thường được luận bàn dưới tiêu đề “ tư cách vương quốc ” ( statehood ) hay “ sự hình hành vương quốc ” ( the creation of states ). Thông thường những giáo trình khi đề cập đến định nghĩa về vương quốc thường mở màn bằng Công ước về Quyền và Nghĩa vụ của Quốc gia năm 1933 ( gọi tắt là Công ước Montevideo ). Công ước này không phải là một điều ước đa phương phổ quát, mà chỉ là một điều ước gồm thành viên là 16 vương quốc ở khu vực châu Mỹ. [ 1 ] Mặc dù hạn chế về tính phổ quát, nhưng, cho đến lúc bấy giờ, Công ước Montevideo năm 1933 là văn bản pháp lý duy nhất trong pháp luật quốc tế đưa ra một định nghĩa vương quốc. Do đó, đây là điểm khởi đầu tốt để tranh luận về yếu tố này .
-
Các tiêu chí theo Công ước Montevideo
Điều 1 của Công ước quy định: “Một quốc gia với tư cách là chủ thể của luật pháp quốc tế nên có các tiêu chí sau: a) dân cư thường trú; b) lãnh thổ xác định; c) chính quyền; và d) khả năng tham gia vào quan hệ với các quốc gia khác.”[2]
Bốn tiêu chuẩn trên được xem là những tiêu chuẩn được gật đầu thoáng rộng nhất lúc bấy giờ, [ 3 ] nhưng vai trò của chúng chỉ nên số lượng giới hạn ở mức độ điểm khởi đầu cho tranh luận rộng hơn. Không phải toàn bộ những tiêu chuẩn đều thiết yếu, và trong một trường hợp đơn cử, hoàn toàn có thể cần tính đến những tiêu chuẩn khác. [ 4 ] Nói cách khác, đây không phải là những tiêu chuẩn cần và đủ mà còn có những tiêu chuẩn khác và trong từng trường hợp đơn cử sức nặng của những tiêu chuẩn sẽ khác nhau. [ 5 ]
trái lại, hoàn toàn có thể có trường hợp, một thực thể hoàn toàn có thể không cần hội đủ cả bốn tiêu chuẩn trên. Ví dụ như trong quan điểm tư vấn của mình năm 1991 gửi cho Hội nghị Nam Tư của Cồng đồng Châu Âu, Ủy ban trọng tài đã định nghĩa “ Quốc gia thường được định nghĩa là một hội đồng gồm có chủ quyền lãnh thổ và dân dư chịu kiểm soát và điều chỉnh của một thiết chế chính trị có tổ chức triển khai. ” [ 6 ]
Dân cư là tiêu chuẩn thiết yếu một cách đương nhiên. Không thể có một vương quốc mà không có một hội đồng dân cư. Điều 1 Công ước Montevideo nhu yếu công đồng dân cư phải mang tính “ thường trú ” ( permanent ) theo nghĩa hội đồng dân cư đó phải sinh sống một cách lâu bền hơn trên chủ quyền lãnh thổ vương quốc đó, tạo thành một hội đồng không thay đổi ( a stable community ). [ 7 ] Cộng đồng không thay đổi và thường trú không có nghĩa phải mang tính định cư. Tuy nhiên, không có bất kể lao lý nào về dân số tối thiểu. [ 8 ] Không có nhu yếu tối thiểu về dân số. Một số vương quốc có dân số rất ít như Tuvalu và Nauru chỉ có khoảng chừng 10.000 người. Trường hợp đặc biệt quan trọng là Vatican với khoảng chừng 800 người trong đó hơn 450 người có quốc tịch Vatican, đặc biệt quan trọng hơn là dân cư của Vatican có đặc thù không thường trú và mang tính nghề nghiệp. [ 9 ] Theo luật của Vatican, quốc tịch Vatican chỉ dành cho ba nhóm người : ( 1 ) những hồng y cư trú tại Vatican, ( 2 ) những nhà ngoại giao của Vatican, và ( 3 ) những người cư trú tại Vatican để thao tác, gồm có lính gác Thụy Sĩ. [ 10 ]
Lãnh thổ là cơ sở vật lý quan trọng cho sự sống sót của một vương quốc. Lãnh thổ xác lập ( a defined territory ) ở đây không được hiểu là chủ quyền lãnh thổ đó phải có đường biên giới rõ ràng với những vương quốc xung quanh ; chủ quyền lãnh thổ với tổng thể những biên giới đang tranh chấp với vương quốc khác vẫn thỏa mãn nhu cầu tiêu chuẩn này. [ 11 ] Điều quan trọng là phải có một khu vực chủ quyền lãnh thổ nào đó với một hội đồng không thay đổi và chính quyền sở tại quản trị ; hoàn toàn có thể biên giới của khu vực đó đang tranh chấp nhưng phải có một bộ phận cốt lõi bên trong không tranh chấp – bộ phận không hoài nghi gì là chủ quyền lãnh thổ vương quốc đó. Sự sống sót của một chủ quyền lãnh thổ thuộc một vương quốc là yếu tố tách biệt với việc khoanh vùng phạm vi và ranh giới của chủ quyền lãnh thổ đó. Giống với tiêu chuẩn dân cư, không có lao lý về diện tích quy hoạnh tối thiểu của một vương quốc. Điều này dẫn đến sự sống sót của “ những tiểu-quốc gia ” ( micro-states ) như Liechsteinten, Marino, Monaco và Andora tại Châu Âu lúc bấy giờ. [ 12 ]
Hiện này, một yếu tố đang được chăm sóc tương quan đến tiêu chuẩn chủ quyền lãnh thổ là việc mất chủ quyền lãnh thổ của những vương quốc quần đảo do biến hóa khí hậu khiến nước biển dâng cao. [ 13 ] Một số vương quốc quần đảo đang bị rình rập đe dọa bị ngập trọn vẹn trong tương lai và theo đó không còn chủ quyền lãnh thổ nữa. Hệ quả pháp lý là liệu những vương quốc đó có còn là vương quốc hay không .
Để được xem là một vương quốc thì hội đồng dân cư trên chủ quyền lãnh thổ cần có một chính quyền sở tại. Bằng chứng rõ ràng nhất để thỏa mãn nhu cầu tiêu chuẩn này là một chính quyền sở tại hữu hiệu với những cơ quan hành chính và lập pháp TW. Tuy nhiên, chính quyền sở tại hữu hiệu với cơ cấu tổ chức, tổ chức triển khai triển khai xong như trên không phải trong mọi trường hợp là thiết yếu. Tiêu chí này nên được hiểu rộng là sự sống sót của một dạng nào đó một cấu trúc chính trị và xã hội thống nhất. [ 14 ] Một chú ý quan tâm quan trọng là chính quyền sở tại hữu hiệu là tiêu chuẩn cần thỏa mãn nhu cầu để được xem là một vương quốc ; nhưng không phải là tiêu chuẩn thiết yếu để vương quốc đó sống sót liên tục trong tương lai. [ 15 ] Nói cách khác, một vương quốc đã hình thành và sau đó không còn chính quyền sở tại hữu hiệu do nội chiến, không ổn định chính trị, bị xâm lược sẽ vẫn là một vương quốc mà không bị mất đi tư cách này .
Tiêu chí này dùng để chỉ năng lực thiết lập quan hệ pháp lý với những vương quốc khác. Nội dung cốt lõi của tiêu chuẩn này là tính độc lập ( independence ) của thực thể đang xem xét. Một vương quốc độc lập là một vương quốc không nhờ vào vào chủ quyền lãnh thổ của vương quốc khác. [ 16 ] Độc lập ở đây là độc lập về mặt pháp lý, theo nghĩa, một vương quốc phải độc lập với mạng lưới hệ thống pháp lý của những vương quốc khác, [ 17 ] việc phụ thuộc vào kinh tế tài chính hay chính trị vào một vương quốc khác không được xem là mất độc lập về pháp lý. Điều quan trọng ở đây là vật chứng về việc tách biệt với mạng lưới hệ thống pháp lý của vương quốc khác. Một điểm cần quan tâm là nhiều lúc tiêu chuẩn này bị đồng nghĩa tương quan với yếu tố công nhận vương quốc ( xem bên dưới ). Nói một cách ngặt nghèo, thực trạng hay số lượng vương quốc công nhận một thực thể không đồng nghĩa tương quan với năng lực tham gia vào quan hệ với những vương quốc khác nhưng là dẫn chứng về năng lực đó .
2. Các tiêu chí khác
Sau Thế chiến thứ hai, với việc ghi nhận và tăng trưởng của quyền dân tộc bản địa tự quyết ( xem thêm Nguyên tắc dân tộc bản địa tự quyết ), trào lưu giải phóng dân tộc bản địa hay quy trình phi thực dân hóa tăng trưởng mạnh và có ảnh hưởng tác động đến những tiêu chuẩn hình thành vương quốc. Quyền dân tộc bản địa tự quyết làm suy giảm vai trò của tiêu chuẩn chính quyền sở tại trải qua việc nhu yếu rất tối thiểu về mức độ hữu hiệu. [ 18 ] Sau khi giành độc lập khỏi chính sách thực dân, những chủ quyền lãnh thổ cựu thuộc địa thường có không ổn định chính trị, nội chiến hoặc không có một chính quyền sở tại hữu hiệu để quản trị chủ quyền lãnh thổ, do đó, nếu vận dụng tiêu chuẩn chính quyền sở tại thì sẽ dẫn đến phủ nhận sự sống sót của những quốc gia hình thành từ những cựu thuộc địa. Một số học giả còn đẩy vai trò của quyền dân tộc bản địa tự quyết lên thành một tiêu chuẩn độc lập. [ 19 ]
Công nhận vương quốc là việc gật đầu một thực thể nào đó có tư cách vương quốc. Trong những tài liệu luật quốc tế, có hai học thuyết về giá trị pháp lý của công nhận vương quốc so với việc hình thành vương quốc. Theo thuyết cấu thành ( constitutive theory ), một thực thể chỉ được xem là vương quốc nếu được công nhận. Trong khi đó, thuyết công bố ( declaratative theory ) có quan điểm ngược lại theo đó, một khi thực thể đã thỏa mãn nhu cầu những điều kiện kèm theo thực ra của một vương quốc thì thực thể đó là một vương quốc trong pháp luật quốc tế, việc công nhận chỉ là một hành vi thuần túy chính trị mà không có giá trị pháp lý tác động ảnh hưởng đến sự sống sót của vương quốc đó. Thực tiễn cho thấy thuyết công bố chiếm lợi thế so với thuyết cấu thành. [ 20 ]
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là công nhận vương quốc không có bất kể vai trò gì. Malcolm N. Shaw cho rằng có mối quan hệ hữu cơ giữa công nhận và những tiêu chuẩn trong định nghĩa vương quốc theo nghĩa là nếu mức độ công nhận quốc tế của một thực thể càng rộng thì những nhu yếu chứng tỏ việc thỏa mãn nhu cầu những tiêu chuẩn sẽ càng giảm. [ 21 ] Nói cách khác, nếu một thực thể được tuyệt đại đa số những vương quốc công nhận thì việc thực thể đó có hội đủ những tiêu chuẩn trong định nghĩa về vương quốc hay không không còn mấy quan trọng ; và ngược lại .
Trong những bàn luận về công nhận vương quốc, một câu hỏi thường được đặt ra đâu đó là : sự sống sót của vương quốc là yếu tố pháp lý hay trong thực tiễn ? ( the existence of a state is a matter of law or fact ? ). Một số học giả ủng hộ thuyết cấu thành cho rằng việc một thực thể có được xem là vương quốc – chủ thể của luật quốc tế – hay không là yếu tố được xác lập theo luật bằng những tiêu chuẩn pháp lý. Ngược lại, 1 số ít học giả khác ủng hộ thuyết công bố cho rằng lao lý quốc tế không có vai trò quyết định hành động trong việc hình thành vương quốc, một vương quốc là một vương quốc do tại thực tiễn nó là một vương quốc. Không quan điểm nào lý giải thỏa đáng thực tiễn ; vương quốc cần được xem xét dựa trên cả tiêu chuẩn pháp lý và thực tiễn .
Trần H. D. Minh
Xem thêm post về Tư cách vương quốc của Palestine và Quy chế pháp lý của Thánh thành Jerusalem .
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — –
[ 1 ] Tổ chức Liên Mỹ ( OAS ), Convention on Rights and Duties of States 1933, xem tại http://www.oas.org/juridico/english/sigs/a-40.html
[ 2 ] Nguyên văn tiếng Anh : “ ARTICLE 1. The state as a person of international law should possess the following qualifications : a ) a permanent population ; b ) a defined territory ; c ) government ; and d ) capacity to enter into relations with the other states. ”
[ 3 ] Malcolm N. Shaw, International Law, 6 th ed., CUP, 2008, tr. 198. [ 4 ] James Crawford, Brownlie’s Principles of Public International Law, 8 th ed., OUP, 2012, tr. 128. [ 5 ] Malcolm N. Shaw, tr. 198 – 199 .
[ 6 ] Arbitration Commission of the European Conference on Yugoslavia, Opinion No. 1, xem tại http://ejil.org/pdfs/3/1/1175.pdf
[ 7 ] James Crawford, tr. 128. [ 8 ] Như trên, tr. 129 ; Malcolm N. Shaw, tr. 199 .
[ 9 ] James Crawford, The Criteria of Statehood in International Law, 1977, tr. 114, xem tại đây https://www.ilsa.org/jessup/jessup13/British%20Yearbook%20of%20International%20Law-1977-Crawford-93-182.pdf
[ 10 ] Tina Gheen, The current legislation on citizenship in the Vatican, 18/07/2012, xem tại https://blogs.loc.gov/law/2012/07/the-current-legislation-on-citizenship-in-the-vatican-city-state/
[ 11 ] James Crawford, tr. 129 ; Malcolm N. Shaw, tr. 199. [ 12 ] James Crawford, tr. 129 .
[ 13 ] Xem thêm Anermoon Soete, The legal position of inhabited islands submerged due to sea level rise, Luận văn thạc sĩ tại Đại học Gent ( Bỉ ) năm 2013 – năm trước, xem tại https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/163/091/RUG01-002163091_2014_0001_AC.pdf
[ 14 ] Malcolm N. Shaw, tr. 200. [ 15 ] James Crawford, tr. 129 ; Martin Dixon, Textbook on International Law, 6 th ed., OUP, 2007, tr. 116. [ 16 ] Malcolm N. Shaw, tr. 202. [ 17 ] James Crawford, tr. 130. [ 18 ] Malcolm N. Shaw, tr. 205 ; James Crawford, tr 129. [ 19 ] Malcolm N. Shaw, tr. 206. [ 20 ] James Crawford, tr. 145. [ 21 ] Malcolm N. Shaw, tr. 207 – 208 .
52.094697
5.123990
Chia sẻ:
Thích bài này:
Thích
Đang tải …
