Bài 16: Công nghệ chế tạo phôi
Tóm tắt lý thuyết
I. Công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp đúc
1. Bản chất
Nấu chảy sắt kẽm kim loại rót vào khuôn, sắt kẽm kim loại lỏng kết tinh
Khi nguội loại sản phẩm có hình dạng kích cỡ của lòng khuôn đúc .
2. Ưu nhược điểm của công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp đúc
a,Ưu điểm
Đúc được tất cả các kim loại và hợp kim khác nhau.
Đúc được những vật có khối lượng rất nhỏ và rất lớn. Có thể đúc những vật có khối lượng từ vài gam tới vài trăm tấn .
Tạo ra những vật có hình dạng, cấu trúc bên trong và bên ngoài phức tạp .
Nhiều phương pháp đúc văn minh có độ đúng chuẩn và hiệu suất rất cao .
b,Nhươc điểm
Tạo ra những khuyết tật như rỗ khí, rỗ xỉ, không điền đầy lòng khuôn, vật đúc bị nứt Các khuyết tật thường gặp khi đúc
3. Công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp đúc trong khuôn cát
Quá trình đúc tuân theo những bước :
Bước 1– Chuẩn bị mẫu và vật liệu làm khuôn.
Mẫu : làm bằng gỗ hoặc nhôm
Vật liệu làm khuôn : Cát ( 70-80 % ), Chất dính kết ( 10-20 % ), nước
Bước 2– Tiến hành làm khuôn.
Bước 3– Chuẩn bị vật liệu nấu.
Bước 4– Nấu chảy và rót kim loại lỏng vào khuôn.
Vật đúc sử dụng ngay được gọi là chi tiết cụ thể đúc .
Vật đúc phải qua gia công cắt gọt gọi là phôi đúc .
II. Công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp gia công áp lực
1, Bản chất
Dùng ngoại lực trải qua những dụng cụ, thiết bị ( búa tay, búa máy ) làm cho sắt kẽm kim loại biến dạng dẻo nhằm mục đích tạo ra vật thể có hình dạng, size theo nhu yếu .
Đặc diểm của phương pháp gia công áp lực đè nén làthành phần và khối lượng vật tư không đổi .
Một số dụng cụ sử dụng khi rèn :
a. Rèn tự do
Ngoại lực : dùng lực búa tay, búa máy .
Trạng thái sắt kẽm kim loại : nóng dẻo .
Kết quả : làm biến dạng sắt kẽm kim loại theo hình dạng, size theo nhu yếu .
b. Dập thể tích
Khuôn dập thể tích : bằng thép, lòng khuôn có hình dạng, kích cỡ giống chi tiết cụ thể .
Ngoại lực : dùng lực búa máy, máy ép .
Trạng thái sắt kẽm kim loại : dẻo .
Kết quả : làm biến dạng sắt kẽm kim loại theo hình dạng, kích cỡ theo nhu yếu .
2, Ưu, nhược điểm
a, Ưu điểm
Có cơ tính cao .
Dập thể tích dễ cơ khí hoá và tự động hoá .
Tạo được phôi có độ đúng mực cao về hình dạng và kích cỡ .
Tiết kiện được sắt kẽm kim loại và giảm ngân sách cho gia công cắt gọt .
b, Nhược điểm
Không chế tạo được những loại sản phẩm có hình dạng, kích cỡ phức tạp, size lớn .
Không chế tạo được những loại sản phẩm có tính dẻo kém .
Rèn tự do có độ đúng mực kém, năng xuất thấp, điều kiện kèm theo thao tác nặng nhọc
III. Công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp gia công hàn
1, Bản chất
Nối được những cụ thể lại với nhau .
Bản chất : nung chảy sắt kẽm kim loại chỗ mối hàn .
Kết quả: kim loại kết tinh, nguội tạo thành mối hàn.
2, Ưu, nhược điểm
a, Ưu điểm
Nối được những sắt kẽm kim loại có đặc thù khác nhau .
Tạo được những cụ thể có hình dạng, cấu trúc phức tạp .
Có độ bền cao, kín .
b, Nhược điểm
Chi tiết dễ bị cong, vênh .
3, Một số phương pháp hàn thông dụng
a, Hàn hồ quang tay
Bản chất : dùng nhiệt của ngọn lửa hồ quang làm nóng chảy sắt kẽm kim loại chỗ mối hàn và que hèn tạo thành mối hàn .
Dụng cụ, vật tư : kim hàn, que hàn, vật hàn
Ứng dụng : dùng trong ngành cơ khí, chế tạo máy, chế tạo xe hơi, kiến thiết xây dựng
b, Hàn hơi
Bản chất : dùng nhiệt phản ứng cháy của khí Axêtilen ( C2H2 ) với Oxi ( O2 ) làm nómg chẩy sắt kẽm kim loại chỗ mối hàn và que hàn tạo thành mối hàn .
Dụng cụ, vật tư : mỏ hàn, que hàn, vật hàn, ống dãn khí Axêtilen ( C2H2 ) với Oxi ( O2 )
Ứng dụng : Hàn những cụ thể có bề dày mỏng dính, nho. Dùng trong ngành cơ khí, chế tạo máy, chế tạo xe hơi, thiết kế xây dựng
Bài tập minh họa
Bài 1:
Trình bày thực chất và ưu, điểm yếu kém của công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp đúc .
Hướng dẫn giải
a. Ưu điểm :
Đúc được tổng thể những sắt kẽm kim loại và kim loại tổng hợp khác nhau .
Đúc được những vật có khối lượng, kích cỡ rất nhỏ và rất lớn .
Tạo ra được những vật mà những phương pháp khác không tạo ra được ( rỗng, hốc bên trong ) .
Có nhiều phương pháp đúc có độ đúng mực cao, hiệu suất cao nên giảm được chi phí sản suất .b. Nhược điểm :
Tạo ra những khuyết tật như : rỗ khí, rỗ xỉ, lõm co, vật đúc bị nứt …
Bài 2:
Trình bày thực chất và ưu, điểm yếu kém của công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp gia công áp lực đè nén .
Hướng dẫn giải
a. Ưu điểm :
Có cơ tính cao .
Dễ tự động hóa, cơ khí hóa .
Độ đúng chuẩn của phôi cao .
Tiết kiệm được thời hạn và vật tư .b. Nhược điểm :
Không chế tạo được vật có hình dạng, cấu trúc phức tạp, quá lớn .
Không chế tạo được những vật có tính dẻo kém .
Rèn tự do có độ đúng chuẩn thấp, hiệu suất thấp, điều kiện kèm theo thao tác nặng nhọc .
Bài 3:
Trình bày thực chất và ưu, điểm yếu kém của công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp hàn .Hướng dẫn giảia. Ưu điểm :
Nối được những sắt kẽm kim loại có đặc thù khác nhau .
Tạo được những cụ thể có hình dạng, cấu trúc phức tạp .
Có độ bền cao, kín .
b. Nhược điểm: chi tiết dễ bị cong vênh.
Lời kết
Như tên tiêu đề của bàiCông nghệ chế tạo phôi, sau khi học xong bài này các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm sau:
Biết được thực chất của công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp đúc .
Biết được thực chất của công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp gia công áp lực đè nén . |
