Danh sách thành viên Công ước New York 1958

Các Hội nghị New York về việc công nhận và thi hành các phán quyết trọng tài nước ngoài của 1958 (Hội nghị New York) là một công cụ quan trọng trong hiệu quả của trọng tài thương mại quốc tế. Các Hội nghị New York yêu cầu tất cả các bên ký kết hợp đồng, kết thúc 160 tiểu bang 2016, công nhận và thực thi các thỏa thuận trọng tài quốc tế một mặt, và phán quyết trọng tài quốc tế mặt khác, chịu sự cảnh báo rất hạn chế.

Yêu cầu cơ bản về hiệu lực giả định của các thỏa thuận trọng tài quốc tế được nêu trong Điều 2(1) sau đó Hội nghị New York quy định rằng các quốc gia ký kết được yêu cầu công nhận các thỏa thuận bằng văn bản để phân xử các tranh chấp trong quá khứ hoặc tương lai khi vấn đề có khả năng được giải quyết bằng trọng tài. Thêm nữa, phù hợp với Điều 2(3), khi các Bên đã quy định về thỏa thuận trọng tài như vậy, tòa án quốc gia phải giới thiệu các Bên tham gia trọng tài và không xét xử tranh chấp.

Bài báo 3 sau đó Hội nghị New York quy định về tính hữu hạn của các phán quyết trọng tài nước ngoài bằng cách bắt buộc các quốc gia ký kết phải công nhận các phán quyết của trọng tài nước ngoài là ràng buộc và thi hành chúng, phải tuân theo các ngoại lệ rất hạn chế tại Điều 5 sau đó Hội nghị New York (ví dụ. vượt quá thẩm quyền, vi phạm các quyền tố tụng cơ bản và chính sách công).

Trong thực tế, một giải thưởng là của nước ngoài, khi nó được ban hành tại một khu vực tài phán khác với quyền tài phán nơi một Bên tìm cách thực thi nó, và nó sẽ được thi hành khi cả hai khu vực pháp lý là các quốc gia ký kết hợp đồng với Hội nghị New York.

vì thế, các Hội nghị New York không ảnh hưởng đến thẩm quyền của tòa án trong nước hủy bỏ hoặc dành một giải thưởng được thực hiện trong cùng thẩm quyền, bởi vì nó không được coi là một giải thưởng nước ngoài, nhưng một giải thưởng trong nước.

Công ước về công nhận và thi hành các phán quyết trọng tài quốc tế, còn được gọi là Công ước New York, được trải qua bởi một Hội nghị ngoại giao của Liên hợp quốc vào ngày 10 tháng 6 năm 1958 và có hiệu lực thực thi hiện hành vào ngày 7 tháng 6 năm 1959 .

Xem và tải file Công Ước New York tại đây !

Việc công nhận và thi hành phán quyết của Trọng tài quốc tế lúc bấy giờ được hầu hết các nước vận dụng theo Công ước New York năm 1958 ( sau đây viết tắt là Công ước 1958 ) .
Công ước 1958 được trải qua vào ngày 10/6/1958 và chính thức có hiệu lực hiện hành kể từ ngày 7/6/1959 .
Công ước có tổng số 16 Điều, trong đó 9 Điều lao lý về các thủ tục gia nhập, ký kết, phê chuẩn của các vương quốc thành viên, về hiệu lực hiện hành của công ước, các điều còn lại pháp luật về thủ tục công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài quốc tế, việc từ bỏ tham gia công ước, việc sử dụng công ước của các vương quốc và nghĩa vụ và trách nhiệm của Liên Hợp quốc trong việc trển khai thi hành công ước .
Mục tiêu của Công ước 1958 là tạo ra những tiêu chuẩn pháp lý chung cho việc công nhận các thỏa thuận hợp tác trọng tài cũng như việc công nhận và thi hành các phán quyết của trọng tài quốc tế. Theo đó các vương quốc thành viên Công ước không được phân biệt đối xử so với các phán quyết trọng tài quốc tế và có nghĩa vụ và trách nhiệm phải bảo vệ các phán quyết trọng tài quốc tế được công nhận và có năng lực thi hành giống như các phán quyết trọng tài trong nước. Ngoài ra, Công ước 1958 còn nhu yếu Tòa án của các nước thành viên trao hiệu lực thực thi hiện hành khá đầy đủ cho thỏa thuận hợp tác trọng tài bằng cách phủ nhận xử lý các các tranh chấp có dẫn chiếu đến một thoả thuận trọng tài .
Ngày 28/7/1995, quản trị nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký Quyết định số 453 / QĐ-CTN về việc tham gia Công ước về công nhận và thi hành phán quyết của trọng tài quốc tế. Được biết cho đến nay đã có khoảng chừng 156 vương quốc và vùng chủ quyền lãnh thổ tham gia Công ước 1958 .
Cho đến nay, Nước Ta đã ký kết với 18 nước Hiệp định song phương, trong đó có 14 hiệp định về tương hỗ tư pháp đề cập đến pháp luật về công nhận và cho thi hành bản án, quyết định hành động dân sự của toà án quốc tế, phán quyết của trọng tài quốc tế, gồm có các hiệp định với : Liên bang Nga, Séc, Xlôvakia, Ba Lan, Hungari, Bungari, CuBa, CHDCND Lào, Trung Quốc, CHDCND Triều Tiên, Ucraina, Belarut, Pháp, Mông Cổ .
Trong các Hiệp định tương hỗ tư pháp mà nước ta ký thời hạn gần đây ( Hiệp định với Nga, Trung Quốc, Pháp ) cũng pháp luật so với việc công nhận và thi hành các quyết định hành động của Trọng tài triển khai theo các pháp luật của Công ước này. Nội dung Công ước 1958 pháp luật các nước thành viên phải công nhận các phán quyết Trọng tài được đưa ra ngoài chủ quyền lãnh thổ của họ và các phán quyết không được coi là phán quyết trong nước của các nước thành viên. Các phán quyết Trọng tài quốc tế sẽ được thi hành như những quyết định hành động của Toà án địa phương và mạng lưới hệ thống các cơ quan tư pháp của Nhà nước hoàn toàn có thể vận dụng các giải pháp cưỡng chế để thi hành phán quyết .
Sau khi tham gia Công ước 1958 vào năm 1995, Nước Ta đã nội luật hóa các pháp luật của Công ước thể hiện tại Pháp lệnh công nhận và cho thi hành tại Nước Ta quyết định hành động của trọng tài quốc tế của Ủy ban thường vụ QH phát hành ngày 14/9/1995, có hiệu lực thực thi hiện hành thi hành từ ngày 01/01/1996 ; sau đó là BLTTDS năm 2004, nay là BLTTDS năm năm ngoái, làm cơ sở pháp lý cho việc công nhận phán quyết trọng tài quốc tế. Vấn đề công nhận và cho thi hành tại Nước Ta phán quyết của Trọng tài quốc tế hiện đã được lao lý tại Phần thứ bảy ( Chương XXXV và Chương XXXVII ) : Thủ tục công nhận và cho thi hành tại Nước Ta bản án, quyết định hành động dân sự của Toà án quốc tế, công nhận và cho thi hành phán quyết của Trọng tài quốc tế của BLTTDS năm năm ngoái .
Việc công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài quốc tế là một việc làm tất yếu để thi hành nó. Việc thi hành phán quyết của trọng tài quốc tế tại Nước Ta được thực thi trên cơ sở quyết định hành động có hiệu lực thực thi hiện hành pháp lý của Tòa án có thẩm quyền về công nhận và cho thi hành ( khoản 3 Điều 427 BLTTDS ). Thủ tục xem xét việc công nhận và thi hành phán quyết của trọng tài quốc tế được pháp luật trong BLTTDS, tương thích với Công ước 1958 mà Nước Ta gia nhập từ năm 1995 .
Phán quyết trọng tài là quyết định hành động xử lý hàng loạt tranh chấp và chấm hết tố tụng trọng tài ( khác với Quyết định trọng tài là quyết định hành động được phát hành trong quy trình xử lý tranh chấp ). Theo cuốn hướng dẫn của Hội đồng quốc tế về trọng tài thương mại ( viết tắt là ICCa ) diễn giải Công ước 1958 có viết “ Thể thức trọng tài là một phương pháp xử lý tranh chấp trong đó các bên thống nhất đưa tranh chấp ra một bên thứ ba là bên sẽ đưa ra quyết định hành động chung thẩm và có tính ràng buộc thay vì đưa ra Tòa án ”. Như vậy, phán quyết trọng tài có 3 đặc thù : ( 1 ) Có sự đồng thuận dựa trên thỏa thuận hợp tác của các bên ; ( 2 ) là giải pháp xử lý tranh chấp có đặc thù chung thẩm ( có hiệu lực hiện hành pháp lý ngay ) và ràng buộc các bên ; ( 3 ) là phương pháp sửa chữa thay thế tố tụng tại Tòa án .

Theo pháp luật Việt Nam thì:

– Phán quyết trọng tài là quyết định hành động của Hội đồng trọng tài xử lý hàng loạt nội dung vụ tranh chấp và chấm hết tố tụng trọng tài. ( khoản 10 Điều 3 Luật TTTM ) và khoản 2 Điều 424 BLTTDS năm năm ngoái lao lý ” Phán quyết của Trọng tài quốc tế lao lý tại khoản 1 Điều này được xem xét công nhận và cho thi hành tại Nước Ta là phán quyết sau cuối của Hội đồng trọng tài xử lý hàng loạt nội dung vụ tranh chấp, chấm hết tố tụng trọng tài và có hiệu lực thực thi hiện hành thi hành ”
– Trọng tài quốc tế là Trọng tài được xây dựng theo lao lý của pháp lý trọng tài quốc tế do các bên thỏa thuận hợp tác lựa chọn để thực thi xử lý tranh chấp ở ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta hoặc trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta ( khoản 11 Điều 3 Luật TTTM ) .
– Phán quyết của trọng tài quốc tế là phán quyết do Trọng tài quốc tế tuyên ở ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta hoặc ở trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta để xử lý tranh chấp do các bên thỏa thuận hợp tác lựa chọn ( khoản 12 Điều 3 Luật TTTM ) .
– Phán quyết của trọng tài quốc tế được Tòa án Nước Ta công nhận và cho thi hành tại Nước Ta có “ hiệu lực hiện hành pháp lý ” như quyết định hành động của Tòa án của Nước Ta có hiệu lực hiện hành pháp lý .
Khi Tòa án được nhu yếu công nhận phán quyết trọng tài, Tòa án không chỉ được nhu yếu công nhận hiệu lực hiện hành pháp lý của phán quyết, mà còn phải bảo vệ phán quyết đó được thi hành. Bộ Luật TTDS pháp luật rằng phán quyết được công nhận sẽ được thi hành theo thủ tục thi hành án dân sự và chỉ được thi hành sau khi có quyết định hành động của Tòa án Nước Ta công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài quốc tế có hiệu lực hiện hành pháp lý. ( Điều 427 BLTTDS ) .
Do vậy, công nhận và cho thi hành tại Nước Ta Phán quyết của trọng tài quốc tế là một thủ tục tố tụng đặc biệt quan trọng do Tòa án thực thi nhằm mục đích xem xét để công nhận tính hiệu lực thực thi hiện hành của phán định trọng tài quốc tế trên khoanh vùng phạm vi chủ quyền lãnh thổ của Nước Ta.

*TS. LÊ NGUYỄN GIA THIỆN – Giảng viên Khoa Luật, Trường Đại học Kinh tế – Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Thương mại Phía Nam

1. Phán quyết trọng tài nước ngoài theo Công ước New York 1958 và thực tiễn áp dụng tại một số quốc gia

Khái niệm “ phán quyết trọng tài quốc tế ” là khái niệm TT, đóng vai trò cốt yếu cho hàng loạt tiến trình công nhận và cho thi hành. Khi và chỉ khi xác lập đúng chuẩn thế nào là một phán quyết trọng tài quốc tế thì quy trình tiến độ công nhận và cho thi hành mới hoàn toàn có thể diễn ra đúng đắn. Chính vì lẽ đó, mà ngay từ những câu từ tiên phong Công ước New York 1958 ( Công ước ) đã dự liệu về khái niệm phán quyết trọng tài quốc tế ( foreign arbitral award ). Điều I ( 1 ) Công ước có nêu ra hai yếu tố để xác nhận một phán quyết trọng tài có phải là phán quyết trọng tài quốc tế hay không, đó là yếu tố chính yếu và yếu tố thứ yếu .
1.1 Yếu tố chính yếu : phán quyết được xem là phán quyết trọng tài quốc tế nếu phán quyết này được tuyên tại chủ quyền lãnh thổ của một vương quốc khác với vương quốc nơi mà việc nhu yếu công nhận và cho thi hành phán được thực thi. ( This Convention shall apply to the recognition and enforcement of arbitral awards made in the territory of a State other than the State where the recognition and enforcement of such awards are sought ) .
Gọi là yếu tố chính yếu vì đây là yếu tố có tính cơ bản, nền tảng mà các vương quốc thành viên khi kiến thiết xây dựng những lao lý pháp lý trong nước của mình phải tuyệt đối tuân thủ. Có thể thấy rằng, yếu tố chính yếu để Công ước New York xem một phán quyết trọng tài nước hoàn toàn có thể thuộc đối tượng người tiêu dùng kiểm soát và điều chỉnh của mình hay không chính là nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ ( principle of territory hay territorial approach ). Nói khác đi, yếu tố chủ quyền lãnh thổ có vai trò quyết định hành động lên tính quốc tế của một phán quyết trọng tài [ 1 ]. Bất kỳ phán quyết nào được tuyên tại một vương quốc khác với vương quốc của TANDTC công nhận và cho thi hành đều hoàn toàn có thể thuộc khoanh vùng phạm vi của Công ước, nghĩa là “ phán quyết trọng tài quốc tế ”, bất kể là nước nơi phán quyết trọng tài được tuyên có phải là thành viên công ước hay không [ 2 ]. Vì vậy, quốc tịch, nơi thường trú hoặc nơi cư trú, trụ sở của các bên không tương quan đến việc xác định liệu một phán quyết có phải là phán quyết trọng tài quốc tế hay không [ 3 ]. Ví dụ, trọng tài ICC tuyên phán quyết tại Paris nhằm mục đích xử lý tranh chấp giữa hai doanh nghiệp của Anh thì phán quyết này là phán quyết trọng tài quốc tế [ 4 ] .
Tuy nhiên, có một yếu tố cần bàn là “ khu vực trọng tài ” ( seat of arbitration ) là khu vực do các bên thỏa thuận hợp tác ( ngay trong thỏa thuận hợp tác trọng tài hoặc thỏa thuận hợp tác bổ trợ ) hay là khu vực nơi trọng tài thực ra xử lý vấn đề, tuyên phán quyết ? Trong một phán quyết của tòa án nhân dân Thụy Điển [ 5 ], tòa này phán rằng một phán quyết trọng tài do trọng tài ICC thụ lý nhằm mục đích xử lý tranh chấp giữa hai công ty ( một của Pháp và một của Hoa Kỳ ), khu vực trọng tài do các bên thỏa thuận hợp tác là Stockholm, nhưng tiến trình xử lý trên trong thực tiễn lại diễn ra ở Paris và London, sẽ phải được xem là phán quyết trọng tài quốc tế, và do đó tòa án nhân dân Thụy Điển đã khước từ nhu yếu hủy phán quyết trọng tài vừa nêu. Quyết định này của tòa án nhân dân Thụy Điển đi ngược lại niềm tin và truyền thống lịch sử thân thiện với trọng tài của Thụy Điển nên đã vấp phải sự phê bình can đảm và mạnh mẽ của các trọng tài viên số 1 của Thụy Điển cũng như của hội đồng trọng tài thương mại quốc tế. Vì vốn dĩ, quyết định hành động của tòa đã đi trái lại nguyên tắc thượng tôn sự thỏa thuận hợp tác của các bên về khu vực trọng tài, bất kể là quá trình tố tụng trọng tài, tuyên phán quyết diễn ra ở đâu [ 6 ] .
1.2 Yếu tố thứ yếu : một phán quyết được tuyên trong chủ quyền lãnh thổ của vương quốc nơi triển khai việc công nhận và cho thi hành nhưng không được coi là phán quyết trọng tài trong nước thì cũng được xem là phán quyết trọng tài quốc tế. ( It shall also apply to arbitral awards not considered as domestic awards in the State where their recognition and enforcement are sought ) .
Yếu tố chính yếu về mặt chủ quyền lãnh thổ, được vận dụng một cách thoáng đãng và thuần thục trên hầu hết các vương quốc thành viên của Công ước New York [ 7 ]. Ngoài ra, Công ước New York còn được cho phép các nước thành viên vận dụng thêm yếu tố thứ yếu. Theo đó, một phán quyết được tuyên ngay trên chủ quyền lãnh thổ của nước được nhu yếu công nhận và cho thi hành cũng hoàn toàn có thể xem là phán quyết trọng tài quốc tế nếu phán quyết này không được xem là phán quyết trong nước. Đối với yếu tố chính yếu vốn ưu tiên nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ, yếu tố thứ yếu lại tập trung chuyên sâu vào tính “ không phải trong nước ” ( non-domestic ) của một phán quyết trọng tài .
Nếu như yếu tố chính yếu được lao lý một cách rõ ràng và đơn cử thì thứ yếu lại trọn vẹn được Công ước để ngỏ. Việc xác lập thế nào là một phán quyết trọng tài không phải trong nước ( non-domestic award ) [ 8 ] sẽ được dành lại cho pháp lý của vương quốc nơi triển khai công nhận và cho thi hành. Chúng tôi cho rằng, giải pháp này của Công ước New York là vô cùng hài hòa và hợp lý và thuyết phục, bởi các nguyên do sau đây : ( i ) mỗi vương quốc có truyền thống lịch sử và nhận thức pháp lý nói chung, cũng như truyền thống lịch sử so với việc công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài quốc tế nói riêng, vốn dĩ là khác nhau, nên việc đặt ra một quy trình tiến độ “ chuẩn ” cho tổng thể các vương quốc thành viên Công ước New York là điều không nên, hay nói đúng hơn là không hề [ 9 ] ; ( ii ) xuất phát từ phương pháp và thái độ mà một vương quốc thành viên ý niệm về việc công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài quốc tế tại vương quốc mình sẽ tác động ảnh hưởng không nhỏ đến cách nhìn của TANDTC vương quốc đó về tính “ không phải trong nước ” của một phán quyết trọng tài. Có thể tìm hiểu thêm 1 số ít ví dụ sau từ thực tiễn của Hoa Kỳ :
Tòa Phúc thẩm Khu vực 2 trong một bản án [ 10 ] đã tuyên rằng một phán quyết trọng tài giữa hai bên quốc tế được trải qua tại New York hoàn toàn có thể là phán quyết không phải trong nước. Tòa này phán rằng một phán quyết được xem là không phải trong nước không phải chính bới được tuyên ở một nước khác, mà là vì phán quyết đó được tuyên trong một tiến trình trọng tài mà luật vận dụng cho tố tụng trọng tài là luật của một nước khác ( không phải là Hoa Kỳ ) hoặc các bên tranh chấp cư trú hoặc có trụ sở kinh doanh thương mại tọa lạc bên ngoài chủ quyền lãnh thổ Hoa Kỳ. Quan điểm xét xử của Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 2 nhận được nhiều quan điểm phản hồi trái chiều của hội đồng trọng tài quốc tế. Cách thức lý giải so với Công ước New York sẽ dẫn đến sự ủng hộ hay phản đối lập luận của Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 2. Luồng quan điểm thứ nhất, địa thế căn cứ vào thẩm quyền lý giải Công ước New York theo nghĩa rộng, khẳng định chắc chắn rằng các lập luận của Tòa Phúc thẩm Liên bang là trọn vẹn đúng chuẩn vì chính Công ước New York đã trao toàn quyền cho TANDTC của các vương quốc trong việc lý giải các lao lý mà Công ước chưa làm rõ hoặc không đề cập đến [ 11 ]. Trái lại, luồng quan điểm thứ hai, dựa vào cách lý giải Công ước New York theo nghĩa hẹp, cho rằng đánh giá và nhận định của Tòa án trong trường hợp này là quá rộng vì thực ra một phán quyết được tuyên trên chủ quyền lãnh thổ của Hoa Kỳ chỉ hoàn toàn có thể được coi là phán quyết không phải trong nước khi nào luật vận dụng cho tiến trình xử lý tranh chấp của phán quyết này không phải là luật liên bang hay luật của các tiểu bang tại Hoa Kỳ [ 12 ]. Trong một phán quyết khác, Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 2 [ 13 ] nhận định và đánh giá rằng một phán quyết giữa hai bên không có quốc tịch Hoa Kỳ, việc thực thi hợp đồng diễn ra tại Trung Đông ( chứ không phải Hoa Kỳ ) sẽ được xem là phán quyết không phải trong nước vì luật vận dụng cho quy trình tiến độ tố tụng trọng tài không phải luật Hoa Kỳ, mặc dầu phán quyết này được trọng tài trải qua ngay trên chủ quyền lãnh thổ Hoa Kỳ. Tương tự, cũng trong một phán quyết nữa của Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 2 [ 14 ], phán quyết trọng tài được tuyên tại New York sẽ được xem là phán quyết không phải trong nước theo Điều I của Công ước New York nếu gia tài tương quan đến tranh chấp hiện hữu tại Israel, một bên trong tranh chấp cư trú tại Israel và luật Israel được vận dụng cho quá trình tố tụng trọng tài .
Không chỉ các TANDTC Hoa Kỳ đồng thuận với cách lý giải Công ước New York theo nghĩa hẹp, tức là xem phán quyết được tuyên tại một nước sẽ có đặc thù không phải trong nước nếu luật vận dụng cho quy trình tiến độ tố tụng trọng tài là luật của nước khác với nước công nhận và cho thi hành, một số ít nước khác trên quốc tế cũng ủng hộ cách lý giải này. Thổ Nhĩ Kỳ hoàn toàn có thể xem là một ví dụ nổi bật [ 15 ] .
Về việc xem thế nào là một phán quyết trọng tài không phải trong nước, như đã trình diễn, trọn vẹn nhờ vào vào ý niệm và truyền thống lịch sử lập pháp của các vương quốc. Có thể nêu thêm một số ít ví dụ sinh động như sau [ 16 ] :
( i ) tòa án nhân dân Trung Quốc xem một phán quyết do trọng tài ICC tuyên tại Bắc Kinh là phán quyết trọng tài không phải trong nước .
( ii ) tòa án nhân dân Hungary xem một phán quyết trọng tài tuyên trên chủ quyền lãnh thổ Hungary nhưng TT trọng tài được chọn tọa lạc ngoài chủ quyền lãnh thổ Hungary và đa số các trọng tài viên của hội đồng trọng tài không mang quốc tịch Hungary là phán quyết trọng tài không phải trong nước .
( iii ) tòa án nhân dân Romania xem một phán quyết được tuyên trong chủ quyền lãnh thổ nước mình nhưng có các yếu tố ước ngoài là phán quyết trọng tài không phải trong nước .
( iv ) tòa án nhân dân Uruguay xem một phán quyết được tuyên trong chủ quyền lãnh thổ nước mình nhưng do trọng tài được xây dựng theo pháp lý quốc tế tuyên là phán quyết trọng tài không phải trong nước .

2. Một số đề xuất 

2.1 Phán quyết trọng tài nước ngoài và Phán quyết của trọng tài nước ngoài

Chúng tôi khảo cứu các ngôn từ chính thức mà Liên Hiệp Quốc dùng để viết Công ước New York gồm có Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Nga và Trung thì tên gọi của Công ước New York lần lượt được viết là Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards, Convention pour la reconnaissance et l’exécution des sentences arbitrales étrangères, Convención sobre el Reconocimiento y la Ejecución de las Sentencias Arbitrales Extranjeras, Конвенция о признании и приведении в исполнение иностранных арбитражных решений và承认及执行外国仲裁裁决公约. Dịch hoàn toàn sát nghĩa các ngôn từ này thì Công ước New York được gọi với một tên tuổi duy nhất là “ Công ước công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài quốc tế ”. Đi xa hơn một chút ít, khi nghiên cứu và phân tích tên gọi bằng tiếng Trung của Công ước thì sẽ là “ Thừa nhận cập chấp hành ngoại bang trọng tài tài quyết công ước ”. Việc toàn bộ các ngôn từ chính thức của Công ước New York đều chỉ dùng duy nhất thuật ngữ “ phán quyết trọng tài quốc tế ” là quá rõ ràng và không hề phủ nhận .
Tại Nước Ta từ khi gia nhập Công ước New York đến nay, trải qua nhiều văn bản pháp lý từ Pháp lệnh Công nhận và cho thi hành tại Nước Ta quyết định hành động của trọng tài quốc tế 1995, Bộ luật Tố tụng dân sự 2004, đến Luật Trọng tài thương mại 2010 và Bộ luật Tố tụng dân sự năm ngoái đều sử dụng thuật ngữ “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” thay vì thuật ngữ “ phán quyết trọng tài quốc tế ” là điều mà chúng tôi vô cùng trăn trở. Trong toàn cảnh pháp lý hiện thời của Nước Ta, để xác lập một phán quyết có phải là “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” hay không thì chỉ hoàn toàn có thể địa thế căn cứ vào Luật trọng tài thương mại 2010 vì Bộ luật tố tụng dân sự năm ngoái, với tư cách là luật đạo kiểm soát và điều chỉnh hàng loạt tiến trình công nhận và cho thi hành “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” ở Nước Ta cũng dẫn chiếu ngược lại các pháp luật của Luật Trọng tài thương mại ( Điều 424 ( 3 ) Bộ luật tố tụng dân sự năm ngoái ). Điều 3 ( 11 ) Luật Trọng tài thương mại nói rằng trọng tài nước ngoàilà trọng tài được xây dựng theo pháp luật của pháp lý trọng tài quốc tế do các bên thỏa thuận hợp tác lựa chọn để triển khai xử lý tranh chấp ở ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta hoặc trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta. Tiếp đến, Điều 3 ( 12 ) Luật Trọng tài thương mại khẳng định chắc chắn “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là phán quyết do trọng tài quốc tế tuyên ở ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta hoặc ở trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta Tổng hợp hai pháp luật này, hoàn toàn có thể thuận tiện đưa ra Kết luận rằng, theo ý niệm của pháp lý Nước Ta hiện thời thì “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là phán quyết được tuyên ở trong hoặc ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta bởi trọng tài quốc tế ( trọng tài được xây dựng theo pháp luật của pháp lý quốc tế ) nhằm mục đích xử lý các tranh chấp. Có hai yếu tố cần làm rõ từ định nghĩa này : trọng tài được xây dựng theo pháp luật của pháp lý quốc tế và nơi tuyên phán quyết .
( i ) Trọng tài được xây dựng theo pháp luật của pháp lý quốc tế
Trong các quyết định hành động của TANDTC Nước Ta về việc không công nhận hoặc công nhận và cho thi hành các “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” mà chúng tôi sưu tầm được thì trọng tài quốc tế trên trong thực tiễn thường là hội đồng trọng tài của các TT trọng tài tọa lạc ở quốc tế và được xây dựng theo pháp lý quốc tế, đơn cử là trọng tài thuộc Phòng thương mại quốc tế ( ICC ) [ 17 ], Trung tâm trọng tài quốc tế Nước Singapore ( SIAC ) [ 18 ], Trung tâm trọng tài quốc tế Hồng Kông ( HKIAC ) [ 19 ], hoặc các cơ quan trọng tài thuộc những tổ chức triển khai nghề nghiệp tọa lạc lạc ở quốc tế và được xây dựng theo pháp lý quốc tế như Phòng Thương mại và Công nghiệp Liên bang Nga [ 20 ], Trung tâm Giao dịch sản phẩm & hàng hóa Nước Singapore [ 21 ], Thương Hội Bông quốc tế [ 22 ] … Có thể TANDTC Nước Ta cũng đã xem xét công nhận và cho thi hành hoặc không công nhận các phán quyết do trọng tài quốc tế tuyên, nhưng do không tích lũy được không thiếu nội dung của các quyết định hành động này nên chúng tôi chỉ phỏng đoán [ 23 ] .
( ii ) Nơi tuyên phán quyết
Phân tích các quyết định hành động mà chúng tôi có thì hầu hết nơi tuyên phán quyết là ở quốc tế, duy chỉ có một trường hợp riêng biệt là tiến trình trọng tài diễn ra ở Nước Ta và trọng tài ICC tuyên phán quyết ngay tại Nước Ta [ 24 ] .
Vậy, pháp luật của pháp lý Nước Ta về “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” có trái với Công ước New York không ? Chúng tôi khẳng định chắc chắn một cách chắc như đinh rằng ý niệm của pháp lý Nước Ta về nội hàm của khái niệm “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là không hề trái với niềm tin của Công ước New York, vì như đã trình diễn :
( i ) trọng tài quốc tế phát hành phán quyết ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta thì trường hợp này rơi vào yếu tố chính yếu ( tức là vận dụng nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ ) .
( ii ) trọng tài quốc tế phát hành phán quyết trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta thì trường hợp này rơi vào yếu tố thứ yếu ( tức là phán quyết được phát hành trên chủ quyền lãnh thổ của nước công nhận và cho thi hành nhưng không phải là phán quyết trong nước ) .
Từ hai ý niệm này, một cách rõ ràng là dù phán quyết trọng tài được tuyên tại Nước Ta hay ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta, chỉ cần do trọng tài quốc tế tuyên thì đều được xem là “ phán quyết của trọng tài quốc tế ”. Có lẽ là do xuất phát từ hai ý niệm phán quyết do trọng tài quốc tế tuyên nên luật Nước Ta hơn 20 năm nay, tính từ lúc gia nhập Công ước New York, vẫn dùng duy nhất thuật ngữ “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” thay vì thuật ngữ thông dụng và được ghi nhận trong các ngôn từ chính thức của Công ước New York là “ phán quyết trọng tài quốc tế ”. Nội hàm của khái niệm “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là trọn vẹn không trái Công ước New York, nhưng ngoại diên của khái niệm, hay chính là tên gọi “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là chưa tương thích với thông lệ quốc tế, và do đó nên được đổi thành “ phán quyết trọng tài quốc tế ” .
Mặt khác, các phán quyết do trọng tài Nước Ta, mà nổi bật là các hội đồng trọng tài của các TT trọng tài tại Nước Ta, phát hành tại Nước Ta thì trong thực tiễn xét xử được các TANDTC Nước Ta xem là phán quyết trọng tài trong nước mặc dầu Luật trọng tài thương mại 2010 không định nghĩa thế nào là phán quyết trong nước. Áp dụng nguyên tắc bất di bất dịch của trọng tài thương mại quốc tế là TANDTC vương quốc chỉ có quyền công nhận và cho thi hành hay không công nhận phán quyết trọng tài quốc tế, chứ không có quyền hủy phán quyết trọng tài quốc tế, bởi lẽ TANDTC vương quốc chỉ hoàn toàn có thể hủy phán quyết trọng tài trong nước .
2.2 Phán quyết do trọng tài Nước Ta tuyên ở quốc tế
Thế nhưng, một yếu tố trọn vẹn hoàn toàn có thể xảy ra trên thực tiễn là liệu rằng một phán quyết trọng tài do trọng tài Nước Ta, nổi bật là các hội đồng trọng tài của các TT trọng tài tại Nước Ta, tuyên trên chủ quyền lãnh thổ của một nước khác thì phải được xem là phán quyết gì ? Vì Luật trọng tài thương mại 2010 không nói rõ, nên hoàn toàn có thể có hai ý niệm trái chiều về yếu tố này :
( i ) Nếu địa thế căn cứ một cách đơn thuần vào Điều 3 ( 11 ) và Điều 3 ( 12 ) Luật trọng tài thương mại thì hoàn toàn có thể Kết luận ngay rằng đây sẽ là phán quyết trọng tài trong nước vì đơn thuần là phán quyết này không do trọng tài quốc tế tuyên. Nếu theo ý niệm này, thì một phán quyết do trọng tài Nước Ta tuyên tại quốc tế sẽ là phán quyết trong nước, và do đó hoàn toàn có thể bị TANDTC Nước Ta hủy. Quy trình hủy đương nhiên phải địa thế căn cứ vào lao lý của pháp lý Nước Ta ( tức Luật trọng tài thương mại 2010, Bộ luật tố tụng dân sự năm ngoái và các văn bản khác có tương quan ). Tòa án tại các nước vận dụng nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ một cách triệt để, nổi bật là Đức, không xem các phán quyết do trọng tài Đức phát hành trên chủ quyền lãnh thổ nước khác là phán quyết trọng tài trong nước, mà đó phải là phán quyết trọng tài quốc tế [ 25 ] .
( ii ) nếu vận dụng yếu tố chính yếu ( tức nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ ) một cách triệt để, thì phán quyết do trọng tài Nước Ta phát hành ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta nên được xem là phán quyết trọng tài quốc tế [ 26 ]. Một số nước tăng trưởng, ví dụ như Đức, Thụy Sỹ, Áo …, khi đương đầu với các yếu tố pháp lý còn mập mờ và có nhiều cách hiểu khác nhau trong việc công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài quốc tế, TANDTC hoàn toàn có thể sẽ vận dụng ý thức của Công ước New York là pro-recognition và pro-enforcement ( tức là ủng hộ việc công nhận và cho thi hành ) [ 27 ]. Nếu cũng vận dụng ý thức như Đức, Thụy Sỹ, Áo … thì ý niệm thứ hai sẽ thắng thế hơn, tức là phán quyết do trọng tài Nước Ta phát hành ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta nên được xem là phán quyết trọng tài quốc tế. Tuy nhiên, để tránh cách hiểu mập mờ, dẫn đến việc vận dụng không thống nhất trên thực tiễn, thiết nghĩ luật Nước Ta nên chế định một cách rõ ràng về trường hợp này. Lại nữa, nếu vận dụng yếu tố chủ quyền lãnh thổ để xác lập phán quyết do trọng tài Nước Ta tuyên ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta được xem là phán quyết trọng tài quốc tế thì càng củng cố cho ý niệm mà chúng tôi đã nêu ra ở trên là khái niệm “ phán quyết của trọng tài nước ” nên được sửa thành khái niệm “ phán quyết trọng tài quốc tế ”, vì rõ ràng là trong trường hợp này phán quyết là do trọng tài Nước Ta tuyên mà vẫn gọi là “ của trọng tài quốc tế ” thì không thuyết phục .

3. Kết luận

Khái niệm phán quyết trọng tài quốc tế đã được dự liệu ngay từ pháp luật tiên phong của Công ước New York, theo đó một phán quyết trọng tài quốc tế sẽ gồm có hai yếu tố là ( i ) được tuyên tại chủ quyền lãnh thổ của nước khác với nước công nhận và cho thi hành và ( ii ) tuyên trong chủ quyền lãnh thổ của nước công nhận và cho thi hành nhưng không được xem là phán quyết trọng tài trong nước. Nếu như yếu tố thứ nhất là chính yếu ( nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ ), đơn cử và dễ vận dụng, thì yếu tố thứ hai là tùy thuộc trọn vẹn vào ý niệm lập pháp và thực tiễn xét xử của các vương quốc thành viên. Tuy nhiên, dù vận dụng yếu tố chính yếu hay thứ yếu thì phán quyết trọng tài nằm trong địa hạt kiểm soát và điều chỉnh của Công ước New York, qua các ngôn từ chính thức của Công ước, đều được gọi bằng khái niệm “ phán quyết trọng tài quốc tế ” .
Trong toàn cảnh của Nước Ta, hơn 20 năm sau khi gia nhập Công ước New York, luật thực định và thực tiễn xét xử của TANDTC đều sử dụng thuật ngữ “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” thay cho thuật ngữ “ phán quyết trọng tài quốc tế ” vốn rất phổ cập trong cộng dồng trọng tài quốc tế cũng như luật thực định của các nước pháp triển. Ngoài ra, việc không có một lao lý đơn cử về một phán quyết do trọng tài được xây dựng theo pháp lý Nước Ta tuyên trong chủ quyền lãnh thổ của một nước khác hoàn toàn có thể dẫn đến cách hiểu và vận dụng pháp lý không thống nhất rằng đây sẽ là phán quyết trọng tài quốc tế hay phán quyết trọng tài trong nước ?
Với mong mỏi đề xuất kiến nghị quan điểm nhằm mục đích góp thêm phần triển khai xong pháp lý Nước Ta về trọng tài thương mại, chúng tôi cho rằng khái niệm “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” cần được sửa đổi thành “ phán quyết trọng tài quốc tế ”. Bên cạnh đó, pháp lý cần pháp luật rõ ràng về trạng thái pháp lý của một phán quyết do trọng tài được xây dựng theo pháp lý Nước Ta tuyên trong chủ quyền lãnh thổ của một nước khác, và như đã trình diễn, chúng tôi ủng hộ giải pháp xem một phán quyết do trọng tài được xây dựng theo pháp lý Nước Ta phát hành trong chủ quyền lãnh thổ của một nước khác là phán quyết trọng tài quốc tế, vì như vậy sẽ tương thích và sát với nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ của Công ước New York hơn .

Chú thích:

[ 1 ] Reinmar Wolff ( chủ biên ), New York Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards – Commentary, Nxb. C.H.Beck – Hart – Nomos, 2012, tr. 56 .
[ 2 ] Điều này chỉ bị hạn chế khi nước công nhận và cho thi hành vận dụng bảo lưu chỉ vận dụng công ước so với các vương quốc thành viên của chính Công ước, xem : Jan van den Berg, The New York Arbtration Convention 1958, Nxb. Kluwer Law and Taxation, 1981, tr. 12. Ví dụ, TANDTC Đức xem một phán quyết trọng tài được tuyên ngoài chủ quyền lãnh thổ của Đức là phán quyết trọng tài quốc tế, bất kể là phán quyết này được tuyên trên chủ quyền lãnh thổ vương quốc nào .
[ 3 ] International Council for Commercial Arbitration, ICCA’s Guide to the Interpretation of the 1958 New York Convention : A Handbook for Judges, tr. 21 .
[ 4 ] Hiscox v. Outhwaite, [ 1991 ] 3. W.L.R. 297, 300 – 307 .
[ 5 ] The Titan Corp. v. Alcatel CIT SA, RH 2005, 1 ( T 1038 – 05 ) .
[ 6 ] Shaughnessy và Söderlund, “ Decision by the Svea Court of Appeal in Sweden Rendered in 2005 in Case No. T 1038 – 05 ”, Stockholm International Arbitration Review, 2 ( 2005 ), tr. 273 .
[ 7 ] Cụ thể là Úc, Trung Quốc, Croatia, Đức, Thụy Sỹ, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Pháp … xem George A. Bermann, Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards The Interpretation and Application of the New York Convention by National Courts, Nxb. Spinger, 2017, tr. 13 .
[ 8 ] Poudret / Besson, Comparative Law of International Arbitration ( 2 nd Ed. ) ( Berti / Ponti dịch ), Nxb. Sweet và Maxwell – Schulthess, 2007, tr. 91 .
[ 9 ] Quy trình chuẩn mà Công ước New York hướng tới chỉ hoàn toàn có thể là các khái niệm, ý thức cơ bản được trình diễn trong chính các câu từ của bản thân Công ước .
[ 10 ] Bergesen v. Joseph Muller Corporation, 710 F. 2 d 928 ( 1983 ) .
[ 11 ] Feldman, An Award Made in New York Can Be a Foreign Arbitral Award, Arbitration Journal, Vol. 39, 1/1984, tr. 14, 15 .
[ 12 ] Van den Berg, When is an arbitral award non-domestic under the New York Convention of 1958 ?, Pace Law Review, Vol. 6, 1985, tr. 64, 65 .
[ 13 ] Yusuf Ahmed Alghanim và Sons, W.L.L v. Toys “ R ” US, Inc, 126 F. 2 d 15 ( 25 ) ( 1997 ) .
[ 14 ] Zeiler v. Deitsch, 500 F. 3 d 157 ( 164 ) ( 2007 ) .
[ 15 ] Esin / Yesilirmak, Arbitration in Turkey, Kluwer Law International, năm ngoái, tr. 212, 213 .
[ 16 ] George A. Bermann, tlđd, tr. 14 .
[ 17 ] Xem Quyết định số 78 / QĐ-XĐTT ngày 24/4/2001 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh .
[ 18 ] Xem Quyết định số 01/2009 / QĐST-KDTM ngày 31/12/2009 của Tòa án nhân dân Thành phố Cần Thơ ; Quyết định 155 / 2013 / QĐKDTM-ST ngày 12/3/2013 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh .
[ 19 ] Xem Quyết định số 01 / QĐ ngày 21/9/2001 của Tòa án nhân dân Thành phố Thành Phố Hà Nội .
[ 20 ] Xem Quyết định số 59 / KTPT ngày 4/6/1998 của Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại TP. Hà Nội .
[ 21 ] Xem Quyết định số 640 / 2007 / QĐKDTM-ST ngày 23/4/2007 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh .
[ 22 ] Xem Quyết định 177 / QĐST-KDTM ngày 5/3/2014 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh .
[ 23 ] Xem Quyết định của Tòa án nhân dân tỉnh Lâm Đồng xử lý nhu yếu công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài Geneva ( Thụy Sỹ ), và Quyết định số 02 / PTDS ngày 21/2/2003 của Tòa án nhân dân Thành phố TP.HN xử lý nhu yếu công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài bang Queensland ( Úc ) .
[ 24 ] Quyết định 01 / CNTTNN ngày 14/4/2005 của Tòa án nhân dân Thành phố Thành Phố Hà Nội, và Quyết định số 142 / 2005 / QĐTT ngày 12/7/2005 của Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Thành Phố Hà Nội .
[ 25 ] Thực ra, trước đây luật Đức từng ý niệm rằng một phán quyết trọng tài được phát hành ngoài chủ quyền lãnh thổ Đức nhưng luật vận dụng cho quy trình tiến độ tố tụng trọng tài là luật Đức thì phán quyết đó cũng hoàn toàn có thể xem là phán quyết trọng tài trong nước. Thế nhưng, lúc bấy giờ luật Đức đã trọn vẹn đoạn tuyệt với ý niệm này .
[ 26 ] Về các chuyên khảo đồng ý kiến với ý niệm này, xem : Đỗ Văn Đại và Trần Hoàng Hải, Pháp luật Nước Ta về trọng tài thương mại, Nxb. Chính trị vương quốc, 2011, tr. 420 – 421 ; Đỗ Hải Hà, Bàn về khái niệm quyết định hành động của trọng tài quốc tế theo Bộ luật dân sự 2004, Tạp chí Khoa học pháp lý, Số 5/2007, tr. 41 – 44 ;

[27] Reinmar Wolff (chủ biên), tlđd, tr. 30.

SOURCE: TẠP CHÍ TÒA ÁN ĐIỆN TỬ

https://thongtinphapluatdansu.edu.vn/2018/02/02/02-5/