Tailieumoi. vn xin ra mắt đến những quý thầy cô, những em học viên lớp 10 tài liệu tác giả tác phẩm Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa hay nhất, gồm 7 trang gồm rất đầy đủ những nét chính về văn bản như :
Các nội dung được Giáo viên nhiều năm kinh nghiệm tay nghề biên soạn chi tiết cụ thể giúp học viên thuận tiện hệ thống hóa kiến thức và kỹ năng từ đó thuận tiện nắm vững được nội dung tác phẩm Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa Ngữ văn lớp 10 .
Mời quý bạn đọc tải xuống để xem rất đầy đủ tài liệu tác phẩm Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa Ngữ văn lớp 10 :
Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa
Bài giảng: Ca dao than thân yêu thương tình nghĩa (Tiết 1)
A. Nội dung tác phẩm
1.
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai .
2.
Thân em như củ ấu gai
Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen .
Ai ơi, nếm thử mà xem !
Nếm ra, mới biết rằng em ngọt bùi .
3.
Trèo lên cây khế nửa ngày ,
Ai làm chua xót lòng này, khế ơi !
Mặt trăng sánh với mặt trời ,
Sao Hôm sánh với sao Mai chằng chằng .
Mình ơi ! Có nhớ ta chăng ?
Ta như sao Vượt chờ trăng giữa trời .
4.
Khăn thương nhớ ai ,
Khăn rơi xuống đất .
Khăn thương nhớ ai ,
Khăn vắt lên vai .
Khăn thương nhớ ai ,
Khăn chùi nước mắt .
Đèn thương nhớ ai ,
Mà đèn không tắt .
Mắt thương nhớ ai ,
Mắt ngủ không yên .
Đêm qua em những lo phiền ,
Lo vì một nỗi không yên một bề …
5.
Ước gì sông rộng một gang ,
Bắc cầu dải yếm để chàng sang chơi .
6.
Muối ba năm muối đang còn mặn
Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
Đôi ta nghĩa nặng tình dày
Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa .
B. Đôi nét về tác phẩm
1. Thể loại
a. Khái niệm : Ca dao là lời thơ trữ tình dân gian, thường có sự tích hợp với âm nhạc khi diễn xướng, được sáng tác nhằm mục đích diễn đạt quốc tế nội tâm của con người .
b. Đặc điểm
– Đặc điểm nội dung : Diễn tả đời sống ý thức, tư tưởng, tình cảm của nhân dân trong những quan hệ đôi lứa, mái ấm gia đình, quê nhà, quốc gia, … Trong đó có những chủ đề chính là những tiếng hát than thân, những lời ca yêu thương tình nghĩa cất lên từ cuộc sống còn nhiều xót xa, cay đắng nhưng đằm thắm ân tình của con người Nước Ta và những bài ca dao vui nhộn biểu lộ niềm tin sáng sủa của người lao động .
– Đặc điểm thẩm mỹ và nghệ thuật :
+ Lời thơ thường ngắn gọn .
+ Sử dụng thể thơ lục bát hoặc lục bát biến thể .
+ Ngôn ngữ thân thiện với lời ăn lời nói hằng ngày, giàu hình ảnh so sánh, ẩn dụ .
+ Lối diễn đạt bằng 1 số ít hình thức mang đậm sắc thái dân gian .
2. Tác phẩm
a. Phân loại :
– Ca dao than thân : Bài 1, 2 .
– Ca dao yêu thương tình nghĩa : Bài 3, 4, 5, 6 .
b. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm.
c. Giá trị nội dung :
– Nỗi niềm chua xót, đắng cay và tình cảm yêu thương chung thủy của người tầm trung trong xã hội cũ được thể hiện chân tình và thâm thúy qua chùm ca dao thân thân, yêu thương, tình nghĩa .
– Ngợi ca khẳng định chắc chắn vè đẹp đời sống tâm hồn, tư tưởng, tình cảm của người tầm trung Nước Ta xưa trong ca dao – dân ca .
d. Giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật :
– Công thức mở màn .
– Hình ảnh hình tượng .
– Cách so sánh, ẩn dụ, thể thơ lục bát, tuy nhiên thất lục bát .
– Nghệ thuật dân gian rực rỡ tô đậm thêm vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong những câu ca dao .
C. Đọc hiểu văn bản
1. Bài 1, 2: Lời than thân của người phụ nữ trong xã hội xưa
– Điểm chung :
+ Mở đầu : mô típ “ thân em ” : chỉ cuộc sống số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến .
+ Tự khẳng định chắc chắn vẻ đẹp, phẩm hạnh của mình .
+ Nghệ thuật : so sánh, ẩn dụ .
– Nét riêng :
+ Bài 1 : Than về thân phận bị phụ thuộc vào
Tấm lụa đào – giữa chợ → Là món hàng, số phận bấp bênh, phụ thuộc, trông chờ vào sự may rủi, không tự mình quyết định hạnh phúc của mình.
+ Bài 2 : Lời tâm sự, lời nói khẳng định chắc chắn về giá trị, phẩm hạnh của người phụ nữ .
Củ ấu gai: trong trắng >< ngoài đen → Nỗi niềm cay đắng, ngậm ngùi, xót xa cho thân phận bởi giá trị thực, bản chất bên trong không được ai biết đến, hoăc có khi bị lãng quên.
2. Bài 3: Nghĩa tình bền vững, sắt son dù tình cảm lỡ làng
– Hai dòng đầu :
+ Mở đầu với cách lập ý theo thể hứng quen thuộc của ca dao .
+ Từ ” ai ” : phiếm chỉ nhưng lại bao hàm ý nghĩa xác lập .
+ Chơi chữ ” khế ” : thể hiện nỗi lòng chua xót .
– Hai dòng tiếp theo :
+ Các hình ảnh ẩn dụ ” trời – trăng – sao ” : mặc dầu lỡ làng nhưng tình nghĩa vẫn còn nguyên vẹn, vững chắc, thủy chung như vạn vật thiên nhiên, thiên hà vĩnh hằng .
+ Hình ảnh ” mặt trăng – mặt trời – sao Hôm – sao Mai ” : Dù có cách xa nhưng đôi lứa vẫn đẹp đôi, tuy hai mà một .
+ Từ ” sánh với ” được láy lại hai lần : Khẳng định can đảm và mạnh mẽ tình yêu đôi lứa bền vững và kiên cố .
– Hai dòng cuối :
+ Chàng trai hỏi cô gái để thể hiện nỗi lòng mình .
+ Trong hình ảnh ” Sao Vượt chờ trăng giữa trời ” có sự mòn mỏi của sự chờ đón, có tâm trạng đơn độc, ngóng trông .
⇒ Bài ca là lời than buồn về duyên kiếp không thành nhưng nghĩa tình vẫn vững chắc, sắt son .
3. Bài 4: Nỗi niềm thương nhớ người yêu da diết, bồn chồn
– Nhân vật trữ tình : Một cô gái đang sống trong tâm trạng thương nhớ khôn nguôi .
– Tâm trạng của cô gái : Nỗi nhớ niềm thương của cô gái được biểu lộ một cách đơn cử, sinh động bằng những hình ảnh hình tượng .
+ Chiếc khăn : vật trao duyên, vật kỉ niệm gợi nhớ
Cấu trúc lối vắt dòng láy lại 6 lần từ ” khăn “, láy lại 3 lần từ ” khăn thương nhớ ai ” → nỗi nhớ triền miên, da diết
Hình ảnh vận động trái chiều: xuống, lên, rơi, vắt → tâm trạng ngổn ngang trăm mối tơ vò.
+ Ngọn đèn :
Ngọn lửa tình vẫn sáng trong trái tim cô gái như ngọn đèn không hề tắt .
Nỗi thương nhớ đằng đẵng với thời hạn .
+ Đôi mắt :
Đôi mắt không ngủ: chứa đầy ưu tư xoáy vào lòng người một nỗi đau đáu, khôn nguôi.
Nỗi niềm trào dâng thành tâm trạng lo phiền .
4. Bài 5: Ước muốn mãnh liệt trong tình yêu
– Nhân vật trữ tình : Lời bày tỏ tình cảm, lời nói thầm của cô gái với mong ước được cùng tình nhân ở bên nhau .
– Hình ảnh độc đáo, táo bạo: Cầu dải yếm – hình tượng đặc sắc, độc đáo và lãng mạn nhất → Niềm mong ước của cô gái thật táo bạo, mãnh liệt.
→ Câu ca dao là một khúc hát dao duyên tỏ tình. Và ” chiếc cầu – dải yếm ” là kết tinh xinh xắn nhất trong chiếc cầu tình yêu. Bởi chiếc cầu ấy không chỉ có trong tâm hồn của người con gái trong tình yêu mà còn có cả cách nói đẹp, rất riêng của họ trong việc diễn đạt tình duyên ấy .
5. Bài 6: Nghĩa tình gắn bó thủy chung
muối, gừng: Ẩn dụ cho tình cảm mặn nồng, hương vị của tình người trong cuộc sống.
– Lời chứng minh và khẳng định thủy chung, nghĩa tình bền vững và kiên cố : đi đến khẳng định chắc chắn sắt son, chung thủy .
⇒ Bài ca dao mượn hình ảnh gắn kết của tự nhiên để khẳng định tiến nói tâm tình, là khát vọng mãnh liệt của người bình dân về tình người thủy chung, về hạnh phúc gia đình bất diệt. Qua đó gửi gắm quan niệm của người bình dân: tình phải đi đôi với nghĩa
D. Sơ đồ tư duy
Bài giảng: Ca dao than thân yêu thương tình nghĩa (Tiết 2)
