Đặc điểm bề mặt Tác dụng – Tỉ lệ S / V lớn. – Bề mặt mỏng dính và khí ẩm – Bề mặt có nhiều mao mạch. – Tăng S bề mặt TĐK. – Giúp O2, CO2 thuận tiện khuếch tán qua. – Chứa sắc tố hô hấp vận chuyên khí .
Bề mặt TĐK ở những nhóm ĐV khác nhau do đó hiệu suất cao TĐK ở những nhóm ĐV là không giống nhau. Người ta phân loại thành 4 hình thức TĐK .
– Những loài ĐV nào hô hấp qua bề mặt khung hình ?
Yêu cầu HS quan sát tranh
vẽ.
– Quá trình TĐK được thực thi như thế nào ?
– Phân tích những đặc điểm của giun đất thích nghi với việc TĐK qua bề mặt khung hình .
– Những loài ĐV nào có hình thức hô hấp bằng ống khí ?
– ĐV đơn bào hoặc đa bào có tổ chức triển khai thấp .
– Được thực thi trực tiếp qua màng TB hoặc qua bề mặt khung hình nhờ sự khuếch tán, oxi từ môi trường tự nhiên vào khung hình và CO2 từ khung hình ra thiên nhiên và môi trường .
+ Tỉ lệ S / V khá lớn là nhờ khung hình có kích cỡ nhỏ nhỏ .
+ Da luôn khí ẩm giúp những khí thuận tiện khuếch tán qua. + Dưới lớp da có nhiều mao mạch và sắc tố hô hấp. + Sự TĐK luôn được triển khai do luôn có sự chênh lệch về áp suất khí giữa bên trong và bên ngoài khung hình .
QT chuyển hoá bên trong
cơ thể luôn tiêu thụ O2 và
thải CO2 làm cho phân
áp CO2 trong TB luôn
cao hơn môi trường
ngoài cơ thể.
Giun đất TĐK qua bề
mặt cơ thể không cần
thông khí.
– Có sự lưu
thông khí
– Tạo sự chênh
lệch về nồng độ
O2 và CO2
III/ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP.
1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể.
– Đại diện : ĐV đơn bào hoặc đa bào có tổ chức triển khai thấp .
– Sự TĐK : Được thực thi trực tiếp qua màng TB hoặc qua bề mặt khung hình nhờ sự khuếch tán, oxi từ môi trường tự nhiên vào khung hình và CO2 từ khung hình ra thiên nhiên và môi trường .
2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí.
khí.
– Mô tả quy trình TĐK ở côn trùng nhỏ ?
GV : ở côn trùng nhỏ hệ tuần hoàn hở không có vai trò trong luân chuyển khí vì những ống khí phân nhánh đến tận TB .
Côn trùng nhỏ không cần cơ giúp thông khí vì khoảng cách giữa những TB và bên ngoái là ngắn. Riêng côn trùng nhỏ có kích cỡ lớn thì có thông khí nhờ sự co dãn của cơ bụng .
HS so sánh với 4 đặc điểm của bề mặt TĐK và vấn đáp : – Tại sao sự TĐK bằng mang lại đạt hiệu suất cao cao ?
– Tại sao cá chỉ thích hợp cho hô hấp dưới nước mà không thích hợp cho hô hấp trên cạn ? – Nhiều loài ĐV sống trên cạn : Côn trùng, chim ( có những ống khí nằm trong phổi ) + Cấu tạo ống khí : Lỗ thở ở thành bụng nối thông với ống khí lớn và ống khí nhỏ phân nhánh tới từng TB. + Sự TĐK : O2 qua lỗ thở vào ống khí lớn -> ống khí nhỏ -> TB ; CO2 từ TB theo ống khí nhỏ -> ống khí lớn -> ra ngoài qua lỗ thở. – Bề mặt TĐK rộng : Gồm nhiều cung mang và mỗi cung mang gồm nhiều phiến mang .
– Bề mặt trao đổi khí
mỏng và ẩm ướt => O2
và CO2 khuếch tán qua
dễ dàng.
– Bề mặt TĐK có nhiều
mao mạch và máu có sắc
tố hô hấp.
– Có sự lưu thông khí.
– Miệng và diềm nắp
mang đóng mở nhịp
nhàng => dòng nước
chảy một chiều và gần
như liên tục qua mang.
– Máu trong mao mạch
chảy song song và ngược
chiều với dòng nước bên
ngoài mao mạch.
trên cạn.
– Sự TĐK: O2 qua lỗ thở vào ống
khí lớn -> ống khí nhỏ -> TB;
CO2 từ TB theo ống khí nhỏ ->
ống khí lớn -> ra ngoài qua lỗ thở.
3. Hô hấp bằng mang.
– Đại diện : cá, thân mềm và những loài chân khớp ( ĐV sống trong nước ) .
– Sự TĐK : Miệng mở ra -> nền xoang miệng hạ xuống diềm nắp mang đóng lại -> miệng mở ra -> Nước và khí O2 từ ngoài vào -> phiến mang, O2 khuếch tán vào mao mạch ở phiến mang, theo dòng máu đi đến những TB trong khung hình ; CO2 từ những TB theo dòng máu đến mang, khuếch tán ra ngoài khi cá thở ra, cửa miệng cá đóng lại. nắp mang mở ra khí theo dòng nước bị đẩy ra ngoài .
Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK và thực thi lệnh. – Những ĐV nào có hình thức hô hấp bằng phổi ?
– Mô tả đường dẫn khí, cơ quan trao đổi khí ở những nhóm ĐV đó ?
– Trình bày về hoạt động giải trí thông khí ở những ĐV hô hấp bằng phổi ?
– Tại sao nói Phổi là cơ quan TĐK hiệu suất cao của ĐV trên cạn ?
– Tại sao ở thú không có túi khí như chim ?
=> Cá hoàn toàn có thể lấy được 80 % lượng O2 của nước khi đi qua mang .
– ĐV trên cạn thuộc lớp lưỡng cư, Bò sát, Chim, Thú. ( Có cơ quan TĐK là phổi ) .
– Khoang mũi; Hầu; Khí
quản; Phế quản.
– Sự thông khí ở phổi đa phần nhờ những cơ hô hấp co dãn, làm biến hóa thể tích của khoang bụng hoặc lồng ngực .
4. Hô hấp bằng phổi.
– Đại diện : ĐV trên cạn thuộc lớp lưỡng cư, Bò sát, Chim, Thú. ( Có cơ quan TĐK là phổi ) .
– Sự TĐK : Sự thông khí ở phổi đa phần nhờ những cơ hô hấp co dãn, làm đổi khác thể tích của khoang bụng hoặc lồng ngực ( ở lưỡng cư là nhờ sự nâng lên hạ xuống của thềm miệng )
3. Củng cố :
Liệt kê những hình thức hô hấp của ĐV ở cạn và động vật hoang dã ở nước. GV nhấn mạnh vấn đề lại kỹ năng và kiến thức trọng tâm của bài .
4. Dặn dò :
Học bài theo câu hỏi cuối bài.
Đọc mục Em có biết
Đọc trước bài 18 “ Tuấn hoàn máu ”
*****************************************************************
Lớp dạy : … .. Tiết …. NG : … … … Sĩ số : … .. Vắng : … … … Lớp dạy : … .. Tiết …. NG : … … … Sĩ số : … .. Vắng : … … …
BÀI 18: TUẦN HOÀN MÁU
(Tiết 17)
(Tiết 17)
I/ Mục tiêu:
1. Kiến thức :
– Nêu được những mạng lưới hệ thống tuần hoàn ở giới động vật hoang dã ; ý nghĩa của tuần hoàn máu .
– Phân biệt được hệ tuần hoàn hở và hệ tuần hoàn kín ; Hệ tuần hoàn đơn và hệ tuần hoàn kép .
– Nêu được ưu điểm của tuần hoàn kín so với hệ tuần hoàn hở, tuần hoàn kép so với tuần hoàn đơn .
2. Kĩ năng :
– Rèn kỹ năng và kiến thức nghiên cứu và phân tích tranh phát hiện kỹ năng và kiến thức .
– Rèn kỹ năng và kiến thức tư duy lôgic, khái quát hoá và tổng hợp kỹ năng và kiến thức. – Kỹ năng hoạt động giải trí cá thể, hoạt động giải trí nhóm .
3. Thái độ :
Có thái độ, tình cảm yêu quý vạn vật thiên nhiên, bảo vệ động vật hoang dã
II/ Chuẩn bị:
1. Giáo viên :
– Tranh vẽ những hình : 18.1 -> 18.3. 2. Học sinh :
– Đọc bài trước khi đến lớp, tìm những kiến thức và kỹ năng có tương quan đến bài học kinh nghiệm mới. – Trả lời những câu hỏi cuối bài và những câu hỏi lệnh trong SGK .
III/ TTBH:
2. Kiểm tra :
Liệt kê những hình thức hô hấp của ĐV ở cạn và ĐV ở nước ? Sự trao đổi khí ở giun đất diễn ra như thế nào ?
