Bảo tồn các loài động, thực vật quý hiếm ở Vườn quốc gia Ba Bể
19/11/2021
Vườn vương quốc ( VQG ) Ba Bể được xây dựng theo Quyết định số 83 / TTg ngày 10/11/1992 của Thủ tướng nhà nước với diện tích quy hoạnh 7.610 ha, trong đó có 3.226 ha là phân khu bảo vệ khắt khe và hơn 300 ha diện tích quy hoạnh mặt hồ. Vườn được công nhận là Vườn di sản ASEAN vào năm 2004, Khu Ramsar thứ 1.938 của quốc tế và thứ 3 của Nước Ta vào năm 2011. Vườn có hệ sinh thái nổi bật rừng thường xanh trên núi đá vôi và đất thấp, với những loài động, thực vật đa dạng và phong phú, phong phú. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, do tác động ảnh hưởng của con người, hệ sinh thái Vườn bị phá vỡ, sinh cảnh rừng biến hóa. Thêm vào đó, nạn săn bắt động vật hoang dã ngày càng ngày càng tăng đã rình rập đe dọa đến đa dạng sinh học ( ĐDSH ), cũng như sự sống sót của những loài động vật hoang dã hoang dã ( ĐVHD ) .
Hiện trạng bảo tồn động, thực vật hoang dã quý hiếm ở VQG Ba Bể
Theo thống kê, VQG Ba Bể có 1.268 loài thực vật bậc cao, thuộc 162 họ, 672 chi, trong đó có nhiều loài thực vật quý và hiếm có tên trong Sách đỏ Nước Ta như : Nghiến, đinh, lim, trúc dây, lát hoa … Về động vật hoang dã, có 81 loài thú, 27 loài bò sát, 17 loài lưỡng cư, 322 loài chim, 106 loài cá, 553 loài côn trùng nhỏ và nhện, trong đó có 66 loài quý và hiếm và đặc hữu nằm trong Sách đỏ quốc tế và Nước Ta ở mức nguy cấp cần bảo tồn như : Phượng hoàng đất, gà lôi, gấu ngựa, gấu chó, dơi muỗi, sóc … Tuy nhiên, do nạn săn bắn, khai thác trái phép, những loài động, thực vật ngày càng suy giảm. Ngoài việc sử dụng làm thức ăn, những loài thú còn trở thành sản phẩm & hàng hóa mang lại doanh thu cao cho những đối tượng người tiêu dùng săn, bắn, kinh doanh động vật hoang dã hoang dã. Những loài thú thường bị săn bắn là sơn dương, nai, hoẵng, cầy giông, cầy hương và những loài linh trưởng. Mặt khác, những hoạt động giải trí lấn chiếm đất rừng làm nương rẫy, đường giao thông vận tải và chăn thả gia súc tự do trong rừng đặc dụng đã làm mất sinh cảnh quan trọng của những loài thú hoang dã tại VQG. Các quần thể sống trong điều kiện kèm theo sinh cảnh bị chia cắt và thu hẹp ngày càng dẫn tới thực trạng giảm về số lượng. Các loài thực vật quý và hiếm luôn trong tầm ngắm của những đối tượng người dùng khai thác trái phép …
Nguyên nhân dẫn đến thực trạng suy giảm động, thực vật tại VQG Ba Bể chính là con người. Nhiều đối tượng người dùng tiếp tục khai thác, săn bắt động, thực vật trái pháp lý, thu hẹp sinh cảnh, tiêu thụ, kinh doanh động, thực vật và những mẫu sản phẩm từ động, thực vật có nguồn gốc phạm pháp. Những hành vi này hoàn toàn có thể xuất phát từ việc thiếu thông tin, kiến thức và kỹ năng, thiếu sự chăm sóc, thiếu những giải pháp thay thế sửa chữa, thiếu những công cụ pháp luật hoặc việc thực thi lao lý chưa hiệu suất cao …
Nhiều giải pháp thiết thực và hiệu quả
Ông Phạm Văn Nam – Phó Giám đốc VQG Ba Bể cho biết, đứng trước thực trạng trên, Ban Quản lý VQG Ba Bể nói chung và lực lượng Kiểm lâm VQG Ba Bể nói riêng đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp để quản lý, bảo vệ động, thực vật tại đây, nhất là đối với các loài động, thực vật nguy cấp, quý hiếm. Theo đó, VQG đã áp dụng nhiều giải pháp như bảo tồn nguyên vị, khôi phục môi trường sống, bảo vệ và phát triển quần thể, thực thi pháp luật. Thực hiện công tác điều tra, giám sát và lập danh mục các loài động, thực vật hiện có, đánh giá được thực trạng của các loài nguy cấp, quý hiếm. Cập nhật những biến động về thông tin, dẫn liệu khoa học về tập tính, sinh thái, tình trạng, phân bố, cấu trúc, mật độ và số lượng cá thể, quần thể loài hiện có để từ đó xây dựng các kế hoạch, chương trình ưu tiên bảo vệ.
Hồ Ba Bể nằm ở TT VQG Ba Bể, thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể
Trong công tác tuyền truyền, lực lượng Kiểm lâm VQG đã tích cực phổ biến điều 234 Luật Hình sự sửa đổi năm 2017 về vi phạm quy định quản lý, bảo vệ động vật hoang dã; khoản 3, Điều 9, Luật Lâm nghiệp năm 2017 về nghiêm cấm săn, bắt, nuôi, nhốt, giết, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán động vật rừng; thu thập mẫu vật các loài thực vật rừng, động vật rừng trái quy định của pháp luật… tại các buổi họp với cộng đồng dân cư sinh sống trong trong VQG. Phân tích cho người dân, các tổ nhận khoán bảo vệ rừng hiểu rõ động vật, thực vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm là các loài đang bị đe dọa tuyệt chủng, do vậy Nhà nước nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Giáo dục nâng cao nhận thức, giúp người dân thay đổi thái độ, từ đó điều chỉnh hành vi, cùng hành động bảo vệ động, thực vật quý hiếm trong VQG.
Cùng với đó, lực lượng công dụng tăng cường tuần tra, kiểm tra, phát hiện và giải quyết và xử lý vi phạm so với những hoạt động giải trí săn, bắn, bắt, bẫy, mua, bán, luân chuyển, nuôi, trồng động, thực vật hoang dã, đặc biệt quan trọng là những loài nguy cấp, quý và hiếm ưu tiên bảo vệ. Theo số liệu thống kê, từ đầu năm 2017 đến tháng 6/2021, lực lượng Kiểm lâm VQG Ba Bể đã phát hiện và giải quyết và xử lý 14 vụ vi phạm tương quan đến động, thực vật rừng. Cụ thể, năm 2017 giải quyết và xử lý 1 vụ săn bắt động vật hoang dã rừng trái phép. Năm 2018, giải quyết và xử lý 5 vụ, trong đó 01 vụ luân chuyển động vật hoang dã rừng trái phép ( luân chuyển 4,4 kg gồm 2 thành viên rắn ráo và 4 thành viên rắn hổ mang ) ; 4 vụ vi phạm pháp luật của Nhà nước về bảo vệ rừng. Năm 2019, giải quyết và xử lý 4 vụ, trong đó 1 vụ săn bắt động vật hoang dã rừng trái phép ; 3 vụ vi phạm pháp luật của Nhà nước về bảo vệ rừng. Năm 2020, giải quyết và xử lý 2 vụ vi phạm pháp luật của Nhà nước về bảo vệ rừng. 6 tháng đầu năm 2021, giải quyết và xử lý 2 vụ săn bắt động vật hoang dã hoang dã trái lao lý ; tịch thu tang vật gồm 11 bẫy tự chế, 3 lồng bẫy chim và thả lại môi trường tự nhiên tự nhiên 2 thành viên chim chích choè, 10 thành viên chim cuốc. Ngoài ra, ngăn ngừa nhiều vụ vi phạm về đánh bắt cá thủy hải sản mang đặc thù diệt trừ trên vùng hồ Ba Bể .
Với những nỗ lực của VQG Ba Bể, công tác làm việc quản trị, bảo tồn động, thực vật quý và hiếm trong những năm gần đây có nhiều chuyển biến tích cực, số vụ vi phạm tương quan đến động, thực vật quý và hiếm giảm nhiều so với những năm trước ; không còn những điểm trung tâm, điểm phức tạp về mua và bán, chế biến, tiêu thụ động, thực vật quý và hiếm. Thời gian tới, đơn vị chức năng sẽ liên tục phối hợp với chính quyền sở tại địa phương làm tốt công tác làm việc dân vận, tuyên truyền pháp lý ; tạo mọi điều kiện kèm theo thuận tiện để người dân sinh sống, tăng trưởng kinh tế tài chính, từ đó nâng cao ý thức tham gia gìn giữ, bảo tồn giá trị động, thực vật của VQG .
Đức Anh
