Bảo tồn và phát triển bền vững rừng tràm Trà Sư
06/02/2017
Với diện tích quy hoạnh 845 ha, rừng tràm Trà Sư thuộc 3 xã Văn Giáo, Ô Long Vỹ, Thới Sơn ( huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang ), nằm cách biên giới Nước Ta – Campuchia khoảng chừng 10 km, cách sông Mê Công khoảng chừng 15 km. Đây là hệ sinh thái rừng ngập nước được hình thành do thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống đê bao phòng hộ đặc dụng của tỉnh An Giang, do chịu tác động ảnh hưởng trực tiếp nước lũ sông Mê Công đổ về hàng năm. Do đó, rừng Trà Sư còn rất trẻ, đa phần cây rừng có khoảng chừng 10-15 năm tuổi, là nơi trú ngụ của những loài chim quý và hiếm .
 |
|
Hệ sinh thái ngập nước tại rừng tràm Trà Sư
|
Đa dạng sinh học rừng tràm Trà Sư
Rừng tràm Trà Sư nằm trong mạng lưới hệ thống những khu rừng đặc dụng của Nước Ta, được công nhận là khu bảo vệ cảnh sắc năm 2005. Rừng có 4 kiểu quần thể xã thực vật : Thân gỗ ngập nước chua phèn ( cây tràm ) chiếm 85 % diện tích quy hoạnh và phân bổ đều khắp khu vực ; thân gỗ trên bờ kênh, rạch ; thủy sinh trên kênh, rạch ; cây thân thảo ngập nước trên đất chua. Hệ thực vật ở rừng tràm Trà Sư cũng khá phong phú với 140 loài, trong đó có 22 loài cây gỗ, 25 loài cây bụi, 10 loài dây leo, 70 loài cỏ, 13 loài thủy sinh. Nổi bật nhất là cây tràm và thảm bèo giăng kín mặt nước. Hệ động vật hoang dã ở rừng tràm Trà Sư khá nhiều mẫu mã, với 70 loài chim thuộc 13 bộ và 31 họ, có 2 loài chim được ghi trong sách Đỏ Nước Ta, đó là cò lạo Ấn Độ và cổ rắn ( điên điển ). Trà Sư còn có 11 loài thú thuộc 4 bộ, 6 họ. Các bộ có số loài nhiều nhất là dơi ( 15 loài ), gặm nhấm ( 4 loài ), trong đó có loài dơi chó tai ngắn quý và hiếm được ghi vào sách Đỏ Nước Ta. Riêng bò sát, ếch nhái có tới 25 loài, thuộc 2 bộ, 10 họ. Ngoài ra, rừng còn có 140 loài cá, trong đó 10 loài cá Open quanh năm và 13 loài chỉ Open vào mùa lũ ; 2 loài cá có giá trị khoa học và đang đứng trước rủi ro tiềm ẩn bị tuyệt chủng, đó là cá còm và cá trê trắng .
Tiềm năng du lịch sinh thái
Sự phong phú và đa dạng và phong phú về tài nguyên khiến rừng tràm Trà Sư trở thành điểm đến lý tưởng so với những nhà nghiên cứu, những người đam mê mày mò vạn vật thiên nhiên hoang dã. Mùa nước nổi là quãng thời hạn thích hợp nhất để đến với rừng tràm. Du khách đi thuyền xuyên rừng sẽ được ngắm cánh rừng xanh biếc, với những bông hoa tràm nở trắng tinh khiết trong nắng sớm, hương tràm thoảng đưa nhẹ nhàng. Ẩn trong làn nước trong xanh chứa nhiều loài thủy sinh, những chiếc lá lấm tấm màu tím lạ lẫm ; những thân tràm lắt lay bông trắng trong màn nước dập dờn ; rừng sen lá xanh thắm, bông đỏ tươi khoe nở ; khóm bông điên điển vàng rập rờn như đàn bướm … Vừa ngắm cảnh đẹp, hành khách hoàn toàn có thể hái những loại rau muống, rau dừa, điên điển …
Ở rừng tràm Trà Sư, khoảng thời gian ấn tượng nhất là khi ánh nắng bắt đầu nhạt dần, thì cũng là lúc đàn chim bay về tổ. Từng bầy, từng bầy xuất hiện dày đặc khu rừng với sinh hoạt tự nhiên như không hề biết đến sự có mặt của con người. Cò trắng lấp ló sau những cành cong; diệc, cồng cộc mổ nhau chí chóe sau gốc cây tràm; chích, le le chao liệng khắp cánh rừng rồi đáp nhẹ xuống những thân tràm; những chú dơi quạ – có con nặng 3 kg sải cánh dài tới 1 m – móc chân vào cành cây từ trên cao xuống. Mỗi loài một hình dạng và màu sắc khác nhau: trắng, đen, xanh ve chai, lốm đốm, khoang… tạo nên một bức tranh sống động.
Ngoài những giá trị phong phú và đa dạng về tài nguyên vạn vật thiên nhiên, rừng tràm Trà Sư còn tiềm ẩn những yếu tố văn hóa truyền thống độc lạ của hội đồng dân cư sống ven rừng, với nhiều ngành nghề thủ công bằng tay mỹ nghệ truyền thống cuội nguồn như dệt thổ cẩm, nấu đường thốt nốt, chưng cất tinh dầu tràm, nuôi ong lấy mật … Đặc biệt, những chiếc lán bên bìa rừng, hành khách hoàn toàn có thể vừa chiêm ngưỡng và thưởng thức những món ăn đặc sản nổi tiếng tươi ngon của vùng sông nước Nam bộ như cá linh nướng, cá lóc hấp bầu, gà nướng muối ớt, cá lóc rừng cuốn lá sen nướng trui, cua đồng chấm mắm me, bông điên điển bóp giấm … trong khoảng trống gió quê. Tất cả khoảng trống ở đây, từ âm thanh, ánh nắng đến món ăn miệt vườn dân dã đều có những mùi vị rất riêng mà không phải nơi nào cũng có được .
Bảo tồn và phát triển bền vững rừng tràm Trà Sư
Nhằm bảo vệ nguyên vẹn những hệ sinh thái rừng, vừa mới qua, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh An Giang đã phê duyệt “ Quy hoạch bảo tồn và tăng trưởng vững chắc Khu bảo vệ cảnh sắc rừng tràm Trà Sư đến năm 2020 và khuynh hướng đến năm 2025 ”. Do vậy, bên cạnh việc thanh tra rà soát quy mô ranh giới, tính năng, trách nhiệm, ngành công dụng ; quy hoạch toàn diện và tổng thể khoảng trống những phân khu tính năng ; những nội dung về quản trị bảo vệ rừng, bảo tồn và tăng trưởng bền vững và kiên cố khu bảo vệ cảnh sắc rừng tràm Trà Sư cũng được lao lý trong Quy hoạch .
Theo Quy hoạch, rừng tràm Trà Sư có các phân khu chức năng,gồm: Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt 441 ha (chiếm 42,0%); Phân khu phục hồi sinh thái 432,3 ha (chiếm 41,2%) và Phân khu dịch vụ hành chính 176,7 ha (chiếm 16,8%). Ngoài ra, tổng diện tích vùng đệm là 1.155,5 ha, bao gồm một phần diện tích của xã Văn Giáo (507,1 ha), xã Vĩnh Trung (293,7 ha) huyện Tịnh Biên và một phần diện tích xã Ô Long Vỹ (354,7 ha) huyện Châu Phú.
Bên cạnh đó, Quy hoạch đề ra những giải pháp tương hỗ tăng trưởng kinh tế tài chính những ấp giáp ranh, đặc biệt quan trọng, tạo chính sách để người dân tộc bản địa được tham gia vào những chương trình bảo tồn và tăng trưởng khu bảo vệ cảnh sắc như : Bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, tăng trưởng rừng, sử dụng rừng … Trong đó, có những dự án Bất Động Sản trồng rừng ở phân khu hồi sinh sinh thái xanh và dịch vụ hành chính ; đề tài nghiên cứu và điều tra khoa học về tìm hiểu hạng mục thực vật rừng ; xây dựng TT cứu hộ cứu nạn động vật hoang dã hoang dã và du lịch sinh thái xanh .
Lê Thương
Nguồn : Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 12/2016
