Bảo tồn môi trường sống – Wikipedia tiếng Việt

Bảo tồn môi trường sống là một hoạt động quản lý nhằm mục đích bảo tồn, bảo vệ và phục hồi các sinh cảnh và ngăn chặn sự tuyệt chủng, phân mảnh hoặc giảm phạm vi các loài.[1]

Lịch sử trào lưu bảo tồn môi trường sống[sửa|sửa mã nguồn]

Trong phần lớn lịch sử loài người, thiên nhiên được xem là nguồn tài nguyên có thể được chính phủ kiểm soát và được con người khai thác sử dụng để thu lại các lợi ích cá nhân và kinh tế. Con người thời ấy chủ yếu nghĩ rằng thực vật chỉ tồn tại để nuôi động vật và động vật chỉ tồn tại để nuôi con người.[2] Giá trị của đất đai chỉ giới hạn ở những tài nguyên mà nó cung cấp như gỗ, đất màu mỡ, và khoáng sản.

Trong suốt thế kỷ 18 và 19, những quan điểm xã hội khởi đầu biến hóa và những nguyên tắc bảo tồn lần đầu được vận dụng trong thực tiễn tại những khu rừng ở Ấn Độ thuộc Anh. Quan điểm đạo đức về việc bảo tồn khởi đầu tăng trưởng vào quá trình này, gồm có ba nguyên tắc cốt lõi : 1 ) những hoạt động giải trí của con người làm tổn hại đến môi trường, 2 ) mọi công dân có nghĩa vụ và trách nhiệm gìn giữ môi trường cho những thế hệ tương lai, và 3 ) những giải pháp khoa học, dựa trên kinh nghiệm tay nghề cần được vận dụng để bảo vệ nghĩa vụ và trách nhiệm này được triển khai. Ngài James Ranald Martin là một cá thể điển hình nổi bật trong việc thôi thúc tư tưởng này ; ông đã xuất bản một số lượng lớn những báo cáo giải trình địa hình y tế làm rõ những thiệt hại do nạn phá rừng và nạo vét quy mô lớn gây ra, bên cạnh việc hoạt động nhiều nơi ở Ấn Độ thuộc Anh thể chế hóa những hoạt động giải trí bảo tồn rừng trải qua việc xây dựng những Sở Lâm nghiệp. [ 3 ]

Ủy ban Thuế vụ Madras bắt đầu các nỗ lực bảo tồn tại địa phương vào năm 1842, dưới sự lãnh đạo của Alexander Gibson, một nhà thực vật học chuyên nghiệp đã áp dụng một cách có hệ thống chương trình bảo tồn rừng dựa trên các nguyên tắc khoa học. Đây là trường hợp quản lý bảo tồn rừng quy mô quốc gia đầu tiên trên thế giới.[4] Toàn quyền Lord Dalhousie đã giới thiệu chương trình bảo tồn rừng lâu dài quy mô lớn đầu tiên vào năm 1855. Mô hình này nhanh chóng lan sang các thuộc địa khác, cũng như sang Hoa Kỳ,[5][6] nơi Công viên Quốc gia Yellowstone được thành lập vào năm 1872 với tư cách là công viên quốc gia đầu tiên trên thế giới.[7]

Thay vì chỉ tập trung chuyên sâu vào quyền lợi kinh tế tài chính hay vật chất mà vạn vật thiên nhiên mang lại, con người khởi đầu nhận thức thâm thúy giá trị của vạn vật thiên nhiên và sự thiết yếu phải bảo vệ nó. [ 8 ] Vào giữa thế kỷ 20, những vương quốc như Hoa Kỳ, Canada và Anh đã phát hành những bộ và điều luật nhằm mục đích bảo vệ những môi trường có nhiều mỹ quan và đang trong thực trạng nguy cấp nhất sẽ được bảo vệ và giữ gìn cho hậu thế. Ngày nay, với sự giúp sức của những tổ chức triển khai phi chính phủ và những chính phủ nước nhà trên toàn quốc tế, một trào lưu can đảm và mạnh mẽ đang được kêu gọi trên khoanh vùng phạm vi toàn thế giới với tiềm năng bảo vệ môi trường sống và bảo tồn đa dạng sinh học .

Giá trị của môi trường sống tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Môi trường tự nhiên là nguồn cung cấp nhiều loại tài nguyên có thể được khai thác vì lợi nhuận kinh tế, ví dụ như gỗ khai thác từ rừng và nước sạch lấy từ các dòng suối tự nhiên. Tuy nhiên, sự phát triển đất nguyên nhân do sự tăng trưởng kinh tế của con người thường gây ra sự suy giảm tính toàn vẹn sinh thái của môi trường sống tự nhiên gần đó. Đây đã từng là một vấn đề nghiêm trọng ở vùng núi đá phía bắc Hoa Kỳ.[9]

Tuy vậy, việc bảo tồn môi trường tự nhiên cũng mang lại nhiều quyền lợi kinh tế tài chính. Lợi nhuận kinh tế tài chính có được từ lệch giá của thị trường du lịch, ví dụ như ở những vùng nhiệt đới gió mùa, nơi có phong phú loài hoặc trong những môn thể thao vui chơi diễn ra trong môi trường tự nhiên như đi bộ đường dài và đạp xe leo núi. Ngân sách chi tiêu phục sinh những hệ sinh thái trong thực trạng nguy cơ tiềm ẩn được cho là cao hơn nhiều so với ngân sách bảo tồn những hệ sinh thái tự nhiên. [ 10 ]

Đa dạng sinh học[sửa|sửa mã nguồn]

Bảo tồn môi trường sống rất quan trọng trong việc duy trì đa dạng sinh học – một phần thiết yếu của an ninh lương thực toàn cầu. Có bằng chứng khẳng định xu hướng gia tăng sự xói mòn nguồn gen của cây trồng và vật nuôi nông nghiệp.[11] Sự gia tăng tính tương đồng về gen của các cây trồng và vật nuôi nông nghiệp làm tăng nguy cơ thất thoát lương thực trong trường hợp xảy ra một đại dịch. Các họ hàng hoang dã của các loài cây nông nghiệp được phát hiện có khả năng kháng bệnh tốt hơn, ví dụ: loài ngô dại Teosinte có khả năng chống lại bốn loại bệnh ngô ảnh hưởng đến các loài do con người gieo trồng.[12] Một biện pháp kết hợp giữa ngân hàng hạt giống và bảo tồn môi trường sống nhằm duy trì sự đa dạng thực vật đã được đề xuất để phần nào giải quyết các vấn đề liên quan đến an ninh lương thực.[13]

Phân loại giá trị môi trường[sửa|sửa mã nguồn]

Pearce và Moran đã vạch ra những chiêu thức sau để phân loại mục tiêu sử dụng môi trường : [ 14 ]

  • Các mục đích sử dụng khai thác trực tiếp: ví dụ như gỗ rừng, thức ăn từ thực vật và động vật
  • Sử dụng gián tiếp: ví dụ như các dịch vụ hệ sinh thái như kiểm soát lũ lụt, kiểm soát dịch hại, chống xói mòn
  • Sử dụng tùy chọn: các khả năng trong tương lai, ví dụ: khả năng sử dụng thực vật trong hóa học / y học
  • Giá trị không sử dụng:
    • Giá trị để lại (lợi ích của một cá nhân biết rằng những người khác có thể hưởng lợi từ nó trong tương lai)
    • Giá trị sử dụng thụ động (cảm thông với môi trường tự nhiên, thích thú với sự tồn tại đơn thuần của một loài cụ thể)

Nguyên nhân tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Sự hủy hoại và mất môi trường sống hoàn toàn có thể xảy ra một cách tự nhiên hoặc do những hoạt động giải trí của con người. Các biến cố dẫn đến quy trình mất môi trường sống tự nhiên gồm có đổi khác khí hậu, những thảm họa vạn vật thiên nhiên như nổ núi lửa và trải qua sự tương tác của những loài ngoại lai xâm lăng và những loài gia nhập không xâm lăng. Các sự kiện biến hóa khí hậu tự nhiên đã từng là nguyên do gây ra nhiều tổn thất sinh cảnh quy mô lớn trên diện rộng. Ví dụ, 1 số ít sự kiện tuyệt chủng hàng loạt với tên gọi ” Big Five ” trùng khớp với những lần Trái Đất bước vào kỷ băng hà, hoặc những sự kiện ấm lên. [ 15 ] Các sự kiện khác thuộc Big Five cũng bắt nguồn từ những biến cố tự nhiên như nổ núi lửa và va chạm thiên thạch. [ 16 ] [ 17 ] Tác động Chicxulub là một ví dụ. Tác động này đã gây ra những tổn thất nghiêm trọng cho môi trường sống. Trái Đất dưới tác động ảnh hưởng của nó hoặc nhận được quá ít ánh sáng mặt trời hơn hoặc trở nên lạnh hơn ; việc này tạo điều cho một vài loài động thực vật tăng trưởng mạnh trong khi làm những loài khác bị diệt vong. Các khu vực ấm cúng đã từng được biết tại vùng nhiệt đới gió mùa, môi trường sống dễ bị ảnh hưởng tác động nhất trên Trái Đất, ngày càng trở nên lạnh hơn, và ở những vùng như Úc đã tăng trưởng hệ động thực vật khác trọn vẹn so với hệ động thực vật mà ta thấy ngày này. Năm sự kiện tuyệt chủng hàng loạt lớn cũng có tương quan đến đổi khác mực nước biển, việc này cho thấy rằng sự mất môi trường biển, đặc biệt quan trọng là sinh cảnh thềm, đóng một vai trò lớn trong việc khiến số lượng những loài sinh vật biển suy giảm. [ 18 ] Các vụ phun trào đại dương do mêtan cũng được chứng tỏ là nguyên do gây ra những sự kiện tuyệt chủng hàng loạt nhỏ hơn. [ 19 ]

Tác động của con người[sửa|sửa mã nguồn]

Con người là nguyên do dẫn đến sự tuyệt chủng của nhiều loài. Môi trường sống của nhiều loài bị đổi khác hoặc hủy hoại do sự quy đổi và tác động ảnh hưởng của con người lên môi trường. Trước cả khi kỷ nguyên công nghiệp văn minh khởi đầu, con người đã có nhiều tác động ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường. Một ví dụ nổi bật cho điều này được tìm thấy ở thổ dân Úc và megafauna Úc. [ 20 ] Các hoạt động giải trí săn bắn của thổ dân, gồm có việc đốt những khu rừng lớn cùng một lúc, đã làm đổi khác thảm thực vật của Úc đến mức nhiều loài megafauna ăn cỏ không còn nơi cư trú và sau cuối bị tuyệt chủng. Một khi những loài megafauna ăn cỏ tuyệt chủng, những loài megafauna ăn thịt cũng nhanh gọn bị diệt vong. Trong một vài thập kỷ gần đây, con người là nguyên do gây ra nhiều vụ tuyệt chủng hơn bất kể thời gian nào trong khoảng chừng thời hạn tương tự. Phá rừng, ô nhiễm, đổi khác khí hậu do con người gây ra và những khu định cư của con người đều là những yếu tố làm biến hóa hoặc tàn phá môi trường sống. [ 21 ] Việc tàn phá những hệ sinh thái như rừng nhiệt đới gió mùa đã khiến môi trường sống của vô số loài bị tổn hại. Những điểm trung tâm đa dạng sinh học là nơi cư trú của hàng triệu những loài địa phương – những loài không sống sót ở bất kể nơi nào bên ngoài khoanh vùng phạm vi này. [ 22 ] Một khi môi trường sống của chúng bị hủy hoại, chúng sẽ bị tuyệt chủng. Sự tàn phá kéo theo những hậu quả là khiến những loài cùng sống sót hoặc nhờ vào vào sự sống sót của những loài khác cũng bị tuyệt chủng theo, ở đầu cuối dẫn đến sự sụp đổ của hàng loạt hệ sinh thái. [ 23 ] Những cuộc tuyệt chủng không xảy ra ngay lập tức này được gọi là món nợ tuyệt chủng, là hiệu quả của việc tàn phá và phân cắt môi trường sống. Tốc độ tuyệt chủng đã tăng cao đến mức hầu hết những nhà sinh vật học cho rằng Trái Đất hiện đang ở trong sự kiện tuyệt chủng hàng loạt thứ sáu. Đây là một trong nhiều hậu quả của việc con người nỗ lực biến hóa môi trường. Điều này hoàn toàn có thể được nhìn thấy rõ, ví dụ điển hình, qua sự sụt giảm nghiêm trọng số lượng những loài lưỡng cư trên toàn quốc tế .

Liên kết bên ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://vvc.vn
Category: Bảo Tồn

BẠN CÓ THỂ QUAN TÂM

Alternate Text Gọi ngay